LE BEAU
Piękne księżniczki, straciłyście rzadką zabawę.
CELIA
Zabawę? Jakiego koloru?
LE BEAU
Jakiego koloru, pani? Jak mam na to pytanie odpowiedzieć?
ROZALINDA
Jak poradzi dowcip lub fortuna.
PROBIERCZYK
Albo jak każą przeznaczenia.
CELIA
Ruszyłeś konceptem jak martwe cielę ogonem.
PROBIERCZYK
Gdybym się na moim stanowisku utrzymać nie umiał —
ROZALINDA
Przewróciłbyś koziołka.
LE BEAU
Pomieszałyście mi szyki, moje panie. Chciałem wam mówić o przepysznych zapasach, których straciłyście widok.
ROZALINDA
To nam opowiedz przynajmniej szczegóły tych przepysznych zapasów.
LE BEAU
Opowiem początek, moje panie; jeśli bowiem chcecie, będziecie mogły widzieć koniec. Co najlepszego zostaje, tu się właśnie odbędzie, gdzie stoicie.
CELIA
Opowiadaj początek, który już umarł i jest pogrzebany.
LE BEAU
Był ojciec, który miał trzech synów —
CELIA
To coś na starą bajkę zakrawa.
LE BEAU
Trzech młodych synów, pięknego wzrostu i urody —
ROZALINDA
A każdy drągal miał drąg w ręku —
LE BEAU
A najstarszy poszedł w zapasy z Karolem, książęcym zapaśnikiem, który go w mgnieniu oka powalił z trzema żebrami potrzaskanymi tak, że mało nadziei ratunku zostało; taką samą łaźnię sprawił drugiemu i trzeciemu. Leżą tam rozciągnięci na piasku, a biedny stary ojciec tak żałośnie nad nimi płacze, że wszyscy widzowie w jego łzach udział biorą.
ROZALINDA
Biedny starzec!
PROBIERCZYK
Ale gdzie ta rozrywka, którą straciły panie?
LE BEAU
Właśnie zapasy, o których mówię.
PROBIERCZYK
Z dniem każdym człowiek rozumu się uczy. Pierwszy raz w życiu słyszę, że połamane żebra są przepyszną dla pań rozrywką.
CELIA
I ja też, zaręczam.
ROZALINDA
Jestli8 jeszcze jaki amator tej trzaskającej muzyki we własnych bokach, w połamanych żebrach zakochany? Czy chcesz być widzem tych zapasów, kuzynko?
LE BEAU
Jeśli się nie oddalicie, będziecie mimowolnymi widzami, bo tu jest plac wybrany, a zapaśnicy już gotowi.
CELIA
Właśnie przychodzą. Zostańmy więc i patrzmy.
Przy odgłosie trąb wchodzą: Książę Fryderyk, Panowie, Orlando, Karol i Służba.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Zacznijcie. Skoro młody ten człowiek na przedstawienie9 nasze jest głuchy, niech zapłaci za swoją zarozumiałość.
ROZALINDA
pokazując Orlanda:
Czy to jest nowy zapaśnik?
LE BEAU
Tak jest, pani.
CELIA
Ach, on tak młody! A jednak zwycięstwo z ócz mu patrzy.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Jak to, córko i kuzynko, czyście po to się tu wcisnęły, aby zapasów być świadkami?
ROZALINDA
Tak jest, książę mój i panie, jeśli się to twojej woli nie sprzeciwia.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Z góry mogę wam zapowiedzieć, że niewiele znajdziecie przyjemności w widowisku, tak są nierówne siły walczących. Przez wzgląd na młodość zaczepnika chciałem go odwieść od przedsięwzięcia, ale rad moich słuchać nie chce. Próbujcie teraz, młode panie, czy będziecie szczęśliwsze ode mnie.
CELIA
Zawołaj go tu, dobry monsieur Le Beau.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Próbujcie; nie chcę być świadkiem rozmowy.
Odchodzi na stronę.
LE BEAU
Panie zapaśniku, księżniczka chce z tobą mówić.
ORLANDO
Słucham rozkazu z należnym hołdem i uszanowaniem.
ROZALINDA
Młody człowieku, czy ty wyzwałeś książęcego zapaśnika Karola?
ORLANDO
Nie, piękna księżniczko, pierwszy Karol wszystkich ogólnie wyzwał na rękę, a ja tak jak inni przychodzę próbować z nim sił mojej młodości.
CELIA
Młody panie, duch twój za śmiały na twoje lata. Widziałeś okrutny dowód sił tego człowieka. Gdybyś mógł sam własnym zmierzyć się okiem lub własnym ocenić się sądem, bojaźń niebezpieczeństwa radziłaby ci wybrać stosowniejsze do sił twoich przedsięwzięcie. Prosimy cię, przez wzgląd na ciebie, pomyśl o własnym bezpieczeństwie i odstąp od twojego zamiaru.
ROZALINDA
Usłuchaj naszej rady, twój honor nic na tym nie ucierpi. Naszą będzie rzeczą uprosić księcia, aby zapasom koniec położył.
ORLANDO
Błagam was, nie bądźcie zbyt surowe w waszym sądzie – bo sam przyznaję się do winy – że tak pięknych, tak dobrych pań życzeniu posłuszeństwa odmawiam. Ale niech wasze piękne oczy i tkliwe życzenia towarzyszą mi w mojej próbie! Jeśli będę zwyciężony, wstyd spadnie tylko na człowieka upośledzonego; jeśli będę zabity, to tylko umrze człowiek, który od dawna umrzeć pragnie. Nie pokrzywdzę przyjaciół, bo nie zostawiam nikogo, co by po mnie płakał; nie pokrzywdzę świata, bo nic na nim nie posiadam; zajmuję tylko na ziemi miejsce, które lepiej będzie obsadzone, gdy je opuszczę.
ROZALINDA
Chciałabym ci odstąpić odrobinę sił, które posiadam.
CELIA
A ja moje w dodatku.
ROZALINDA
Szczęść ci Boże! Bodajem się pomyliła w moim o tobie sądzie.
CELIA
Niech się spełnią wszystkie twojego serca życzenia!
KAROL
Gdzie jest ten młody zuch, co tak gorąco pragnie spocząć na łonie swojej matki ziemi?
ORLANDO
Gotowy; ale mniej ambitny w swoich życzeniach.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Przestańcie na pierwszym powaleniu.
KAROL
Jedno wystarczy, mości książę; nie będziesz potrzebował zachęcać go do drugiej próby ty, panie, który tak gorąco odwodziłeś go od pierwszej.
ORLANDO
Skoro masz zamiar szydzić ze mnie po próbie, nie powinien byś przynajmniej szydzić przed próbą. Ale do dzieła!
ROZALINDA
Niech ci Herkules w pomoc przybędzie, młody mężu!
CELIA
Chciałabym zostać niewidzialną, aby tego mocarza za nogę chwycić.
Karol i Orlando pasują się.
ROZALINDA
O, dzielny młodzieńcze!
CELIA
Gdybym miała pioruny w oczach, wiem, który by się z nich powalił.
Karol pada obalony; okrzyki.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Dosyć! Dosyć.
ORLANDO
Jeszcze! Jeszcze! Mości książę; jeszczem wszystkich sił nie natężył.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Jak ci jest, Karolu?
LE BEAU
Stracił mowę, mości książę.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Wynieście go. Wynoszą Karola. Twoje nazwisko, młodzieńcze?
ORLANDO
Nazywam się Orlando, mości książę, jestem najmłodszym synem Rolanda de Bois.
KSIĄŻĘ FRYDERYK
Wychodzą: Książę, Le Beau i Dwór.
CELIA
Na miejscu ojca także bym mówiła10?
ORLANDO
ROZALINDA
CELIA
ROZALINDA
daje mu łańcuszek, który zdjęła z szyi:
CELIA
ORLANDO
ROZALINDA
CELIA
ROZALINDA
Wychodzą: Rozalinda i Celia.
ORLANDO
Wchodzi Le Beau.
LE BEAU
ORLANDO
LE BEAU
ORLANDO
Wychodzi Le Beau.
SCENA III
Pokój w pałacu.
Celia i Rozalinda.
CELIA
Jak to, kuzynko? Jak to Rozalindo? Kupidynie, zmiłuj się nad nami! Ani słowa?
ROZALINDA
Ani jednego, żeby na psa rzucić.
CELIA
Słowa twoje zbyt są kosztowne, żeby je kundlom rzucać; rzuć je raczej na mnie i ukąś mnie twoim rozumem.
ROZALINDA
To by musiano zamknąć obie kuzynki: jedną, że pokąsana moim rozumem, a drugą, że rozum straciła.
CELIA
A wszystko z przyczyny twojego ojca?
ROZALINDA
Nie, trochę także z przyczyny córki mojego ojca. O, jak ciernisty świat ten dnia powszedniego!
CELIA
To tylko łopuch rzucony na ciebie wśród świątecznej rozpusty; jeżeli bitym nie pójdziemy gościńcem, do naszych przyczepią się sukni.
ROZALINDA
Gdyby tylko do mojej przyczepił się sukni, nie trudno byłoby go otrząsnąć, ale ten łopuch w moim jest sercu.
1
książę Panie Kochanku – Karol Radziwiłł (1734–1790). [przypis edytorski]
2
przywiedziony – przytoczony, zacytowany. [przypis edytorski]
3
mamże – konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy mam. [przypis edytorski]
4
de bois (fr.) – z lasu, leśny. [przypis edytorski]
5
przytomność (daw.) – obecność. [przypis edytorski]
6
le beau (fr.) – piękny, śliczny; modniś, lowelas. [przypis edytorski]
7
Bonjour, monsieur (fr.) – dzień dobry panu. [przypis edytorski]
8
jestli – konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy jest. [przypis edytorski]
9
przedstawienie – tu: wyjaśnienie, tłumaczenie. [przypis edytorski]
10
także bym mówiła – konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy tak bym mówiła. [przypis edytorski]