Яны разумелi, пра што спрачаюцца, але спрачацца маглi толькi фактамi, прыкладамi. Яны i зараз спрачалiся ўсё пра тое ж, хоць i былi моцна п'яныя.
Рой адказваў, што Скоцi паступiў жорстка, калi забiваў ласку.
Скоцi адмаўляў гэта, кажучы, што забойцаў трэба знiшчаць.
Рой пытаўся, чаму Скоцi не заб'е свайго ўлюбёнца скунса? Скунс знiшчае мышэй, знiшчае ўдвая больш, чым цэлы вывадак ласак, i з'ядае iх, нават калi наеты.
Скоцi пярэчыў, што скунс - iншая справа, ён знiшчае дзеля харчавання, а не таму, што любiць забiваць. Акрамя таго, у скунса шмат iншых прыстойнасцяў, i ён зноў пералiчыў iх, хоць Рой адразу ж заявiў, што гэтыя прыстойнасцi ёсць i ў ласкi, i ў лiсы, i ў норкi. Рой сцвярджаў, што такiя ж прыстойнасцi маюць i iншыя драпежнiкi. Норка, напрыклад, клапатлiвая мацi, яна сама заморыць сябе голадам, каб толькi накармiць дзяцей. Расамаха адводзiць людзей i сабак ад сваiх дзяцей, рызыкуючы ўласным жыццём, а любiмец Скоцi, паважаны дзiкабраз баязлiвы i плаксiвы, падчас нават невялiкай небяспекi забiваецца ў нару з дзецьмi, бурчыць, плача i плюецца, а часам нават пакiдае дзяцей. А наконт таго, што дзiкабраз наследуе зямлю, Рой даказваў, што мядзведзь (якiм Скоцi захапляецца) можа без асаблiвай для сябе шкоды забiць i з'есцi дзiкабраза, як, зрэшты, i кунiца-рыбачка. Але гэты довад толькi ўзмацнiў захапленне Скоцi мядзведзем, бо, маўляў, ён i есцi ўмее разумна, культурна, не абжыраецца да смерцi.
Спрэчка працягвалася доўга i закончылася, як канчаецца заўсёды; закончылася ў той самы момант, калi яны зачапiлi сутнасць пытання. Калi Рой спытаў, як можна вырашыць, як звер мае рацыю, а якi не, Скоцi запярэчыў, што тут i рашаць няма чаго. Адны спрадвечна маюць рацыю, iншыя вiнаватыя таксама спрадвечна, i ўсе жывёлiны падпарадкоўваюцца пэўнаму закону. Тут Рой спытаў калi ёсць набор чыстых i нячыстых, то як чалавек можа прывучыць ваўка мiрна суiснаваць з зайцам, ласку з мышшу, льва з авечкай, сабаку з катом.
I вось тут абодва пачыналi блытацца, i iхняя спрэчка пераходзiла ў маўклiвую нязгоду, нязгоду па галоўных поглядах на жыццё - невырашальных, бо яны не ўмелi яе вырашыць.
- Ладна, - сказаў Самсон, злазячы з ложка. - Пайду пакупаюся ў возеры. Пайшлi, Сахаты! Няхай яны перагрызуць адзiн аднаму горла, вышукваючы кожны сваю праўду. А я пайду пакупаюся ў возеры.
Мэрэй устаў таксама. Ён мог назiраць за ўсiм, што б чалавек нi рабiў.
Рой стаў iх стрымлiваць.
- Толькi цябе ў гэтым возеры i не хапала, - казаў ён Самсону. - Яно толькi i чакала, што ты п'яны ў яго боўтнешся.
- Я яго злаўлю, калi ён увалiцца, - сказаў Мэрэй.
- Ведаю я цябе, будзеш стаяць i любавацца, як ён тоне, - сказаў яму Рой.
Аб'яднанымi намаганнямi Скоцi i Рою ўдалося ўтрымаць Самсона i Мэрэя ў хацiне. Скоцi спакусiў iх рэшткамi гарэлкi, а Рой дашкандыбаў да дзвярэй i замкнуў iх. Калi яны як-кольвек размясцiлiся на ложках на начлег, Рой зрабiў апошняе наступленне на сiлы прыроды. Ён цалкам загрузiў печ бярозавымi цуркамi, i тады, калi ён стомлена ўпаў на ложак побач са Скоцi, чырвонае полымя зацьмiла слабое святло лямпы, i Рой, яшчэ да таго, як заснуць, адчуў чароўную нязручнасць нясцерпнай гарачынi iм жа напаленай печы. Хоць у гэтай бiтве ён заўсёды мог застацца пераможцам! I з пачуццём атрыманай перамогi ён хутка заснуў.
Раздзел шосты
Ранкам Рой сабраўся i пайшоў, не чакаючы, пакуль прачнуцца iншыя.
Яму хацелася схавацца ад вынiкаў учарашняй п'янкi, незалежна ад таго, якiя яны мусiлi быць. Ён цьмяна помнiў, што абяцаў Мэрэю перабавiць для яго човен праз хрыбет Белых Гор у заказнiк. Яму не хацелася выконваць сваё абяцанне, не хацелася адчуваць тую няёмкасць, якая авалодвае кожным пры сустрэчы з учарашнiмi сабутэльнiкамi.
Калi ён плыў па возеры, вада, здавалася, храбусцела пад дном лодкi. Неба было халоднае, цёмнае, але гэта была напружанаа цемра, гатовая iмгненна саступiць ранiшняму ззянню.