Bu yerda hech kim, yaxshi korish, sevish, sevilish mumkin emas demoqchimas, mayli sevilsin, sevsin, baxtli bolsin, hohlasa baxtsiz bolsin, shunchaki bu ish ham togri bajarilsin deyilyapti, ahmoqgarchiliklarsiz, jinnichiliklarsiz va shunga oxshashlarsiz. Bu hech qanaqa aql orgatishmas, bu shunchaki maslaxat berish. Sevgini, muhabbatni bu hayotda mavjud deb olinsa ham, u har xil qurbonliklar talab qilmaydi, shunaqa deb yozib ham qoygani yoq, balki talab qilar, faqat shu har xil aqlsiz, ahmoqona qaror va jinniomus qadamlarsiz. Buni tushunish uchun, odamzodga yillar, asrlar kerakmas, daqiqani ozi yetadi.
Shu faqat vaqt degan narsa toxtab turmidi, u hech qachon batareykasini kuchi qochmaydigan soatdir. Vaqtni bitta ayanchli, yomon qoidasi bor, bitta otib ketgan lahza boshqa qaytib kelmaydi. Shunisi bilan u ozining vaqt obrosini saqlab kelgan, saqlayapti va saqlaydi ham. U insonlarni kop narsaga orgatishi mumkin, agar insonlar shuni hohlasa, insonlarga buning uchun shunchaki «hafsala degan tushuncha kerak boladi. Vaqt insonlarga imkon beradi, qaysi yolni, qachon va qanday qilib tanlash uchun. Buyogi insonlarning ixtiyorida yoki ulardan talab qilinadi qolgani. Yana savol berilishi mumkin, nega insonlarning hammasi mukammallashib ketmagan? Uning ishi ham shuki «balans, «muvozanatni ushlab turish. U hammaga bir xil vaqt bermagani bilan, hammaga bir xil imkon beradi. Shunchaki insonlar buni tushunib yetguncha, vaqt ularga boshqacha qilib aytganda «imtiyoz berishi kerak, yani yana imkon, buni esa iloji yoq, u tomondan albatta. Lekin insonlar harakat qilsa, osha narsani undan tortib olsa boladi. Qanday qilib? Shunchaki, vaqtning insonni ozidan oshib ketmasligiga urgu berishi kerak. Bu ham qanday qilib? Shunchaki, harakatdan toxtamaslik kerak. Vaqtni insonlardan kutadigan narsasi, aynan mana shu narsa hisoblanib kelgan, kelyapti, ketadi. Vaqt harakatsizlikdan foydalanishni biladi va shuni qiladi ham, u shu bilan oziqlanadi, u insonlarga imkon yarata turib, ozi uchun ham shu vaqtni ozida, oziga imkon yaratadi. Vaqtni ayyorona strategiyalari kop. Boshqacha qilib aytganda, u ruschada «непредсказуемая», kutilmagan yoki oldin aytib bolmaydigan, desa ham boladi. Hohlagan vaqtida bu ishni qilomasa ham, kutilmagan vaqtda qiladi. Bekorga «hamma narsaning oz vaqti bor deyishmaydiyu. Chekininsh yo hujum qilishi noaniq vaqtda boladi. Insonlarning unga qarshi tomoni, uning ozlari hisoblanadi. Bir vaqtni ozida ham kuchsiz, ham kuchli tomonidir. Galati eshitilishi mumkin, lekin, aql qurol bolsa, yurak qalqondir.
Inson vaqtni oz foydasi tomonga boysundirishni, ishlatishni bilishi kerak, buni albatta iloji bor, savoldan oldin javobi. Agar inson qachonki, savollar bilan hayot tomon qadam tashlayversa, oddiy savollarmas, nega bunaqa? Sabab nima? Qachon ozgaradi va hokozolar, hayot undan battar uzoqlashadi. Hayot vaqtdanda battar ayyor yoki yana battar «непредсказуемая» desa boladi. Yana adolatsiz, yomon, ayanchli va hatto dushman ham bolishi mumkin, xuddi shu hislatga ega bolishi, albatta insonning oziga bogliq. Balki bazi narsalar oldindan yozib qoyilgandir, lekin bazi narsalar insonlarning oziga bogliq yoki ulardan talab qilinadi. Insonlar bazida ozlariga berilgan mukofotni sezmay qolishadi. Bu togirlanishi kerak bolgan kamchilklardan biri hisoblanadi. Va, hayot buni yaxshi biladi. Hayot paytida, shunchaki paytidamas, insonlarning koziga hech nima korinmaydigan paytida, yani gam, tashvish, jahl va hokozo, har xil kichkina belgi beradi yani, ozini qanaqa gozalligini, yagona ekanligini, chekinmaslik kerakligini bildiradigan belgilarga oxshash. Hayot buni kora olishgani uchun mukofotlamaydi, aksincha inson osha onni sezganini ozidayoq mukofotlangan boladi. Qanday qilib va kim tomondan? Degan savolmi, balki undan ham katta «obro yoki «status Ega bolgandandir.
Nima bolgan taqdirdayam, inson yashayaptimi, nafas olyaptimi, demak hamma narsaga imkon bor, albatta shu orinda eslatish kerak, osha imkonlarni hohlasa bittada, hohlasa asta yoq qilishga ham, imkon bor. Bitta sirni ochish kerakki, insonlarning hayotida, ularga yordam berib yuradigan farishta shartmas, ularning ozi shu farishtaga oxshashlari mumkin. Nima sababdan, bir narsaga erishib turgan bolib, shu narsani inkor qilish kerak? Galati eshitilayotgan bolishi mumkin, lekin insonlarning tabiati shu, bazida albatta. Insonlar shunchaki atrofidagi hamma sodir bolayotgan narsalarni shunchakimas, yaxshilab fikrlab korib, real dunyoga real kozlar bilan qarashsa, shuni ozi yetadi. Bu hayotda yashash qisman omadga ham bogliq, hatto yaxshi yashash ham. Misol tariqasida, kimdir yaxshi oilada, kimdir boy oilada va hokozolarda dunyoga kelishadi. Agar yaxshilab oylab korilsa, juda yaxshi pul topadigan boy ham, kochada daydib yurgan inson ornida ham bolish mumkinku. Bazilar aytishi mumkin, «faqat kuchlilar yashay oladi deb, biroq shu kuchlilik ham omadga bogliqku. Kochada bitta joyda otirib, pista bodom sotadigan ayolda kamchilik bormi yoki bozorda meva sotib otirgan kichkina qizda kamchilik bormi yoki yer osti yolida qanaqadir sabab orqali bechora sal boshqacharo tugilib, onasiga yoki kimgadir pul topish uchun xorrak bolib otirgan chaqaloqni kamchiliki bormi? Bu yerda kimdirni tahqirlash yoki yerga uruishmas bu, insonlar real dunyoga real koz bilan qarashlari kerak, degan narsa mana shu boladi. Togri hamma narsa insonni qolida, deb uqtirilayotgan edi, lekin bu umuman tugilishdan oldingi omad hisoblanadi, birovlarni aybi deb yemagan somsasiga pul tolash deyiladi, albatta bazi hollarda. Va aytilganidek, osha omad bir tomondan insonni oziga ham bogliq.
Odamlar ozlarining odam, degan nomlari bilan odamdirlar. Bunday nomga esa odamiylik, degan tushuncha bilan egadirlar. Ularga berilgan vazifa, shu unvonni yoqotmaslik. Togri balki, hayot 50/50 dir yoki bir tarozidir, qaysiki, agar umumiy oladigan bolsak, yaxshi va yomon pallalarga ega. U har doim shunaqa bolib kelgandir, shunaqa bolib kelayotgandir va shunaqa bolar, ammo bitta muhim narsa bor, shu pallani ozgarishiga beriladigan kuch insonlarni ozlari. Ularga bogliq, qaysi biri baland, qaysi bir past bolishi. Bu hayotni yana bitta qoidalaridan biri, yaratuvchi, bunyodkor bolish kerak, boshqalar uchun bolmasa ham, hatto «egoizmlik tarapdan olinadigan bolinsa ham, hech bolmaganda ozi uchun ham bunyodkor, yaratuvchi bolishi kerak, yashash uchun, tiriklikni saqlash uchun. Vayronkor bolganni, hayot ham vayron qiladi. Uni osha vayronkor va buzginchiligidan foydalanib, bu bilan uni ozini yoqotadi. Bu ataylabdan emas, malum bir «algoritmga asoslanib qilinadi. Shunaqa sisitema kiritib qoyilgan, desa ham boladi. Bu ham inson anglashi kerak bolgan haqiqatlardan biri desa boladi. Shu yashab turgan hayotda nimaiki haqiqat mavjud bolmasin, bu insonning oziga bogliq, albatta, anglash yoki anglamaslik.