Мы з таксістам засунулі вішнёвую валізку ў багажнік, і вось я ўжо сядзела на пярэднім сядзенні, пагружаная ў думы. Наўрад ці мне ўчыняць наганяй з-за нечаканага вяртання. Так, не паляцела, так, прымчалася назад. Ці мала што, можа, рэйс адмянілі? Што-кольвек набрашу.
А яны ўжо падняліся.
Я расплацілася і адмовілася ад дапамогі, валізка нібы ператварылася для мяне ў мініяцюрны заплечнічак: я адным хапком узвалакла яе па сходах і штурхнула ў ліфт, мімаходам трахнуўшы па панэлі амаль усляпую.
Кабіна мякка рушыла і праехала патрэбны лік паверхаў. Званочак. Ад’язджаюць дзверы. Хутчэй!
Пстрыкнула ручка валізкі. Колы прыглушана засакаталі па стыках пліткі, загрузлі ў ворсе бэжавага дывана на пляцоўцы – я рванула валізку за сабой, кінулася наперад: дзверы кватэры былі адчыненыя.
– Ужо іду! – прагучала знутры.
Але я спынілася як скамянелая. Насустрач мне выйшла не цётка, а нейкая незнаёмая маладая кабета з каштанавымі валасамі. Яна была ў хатніх джынсах і белай маечцы-пола. Дый кватэра была не нашай – хоць за спінай у незнаёмай была відаць падобная секцыя цёмнага дрэва з расстаўленымі там кнігамі і вазонамі.
– Э-э… добры дзень.
І мне давялося збянтэжана тлумачыць, што я мела намер трапіць зусім у іншае месца – але, пэўна што, прамахнулася па кнопцы.
– О-о, ну канешне! – пляснула рукамі кабета. – Вы выпадкова перайшлі на Ламбардскую лінію, вось яно што. З гэтымі ліфтамі трэба быць уважлівей – гэта ж сапраўдны лятальны апарат.
Мне казалі, што я нікчэмная акторка; найцяжэй у мяне атрымоўваецца затойваць гнеў – у прынцыпе, ніколі. А тут я не магла схаваць неразумення.
Незнаёмая нават засмяялася:
– Ах, хвілінку, я вам усё патлумачу! Ды вы пакуль праходзьце, не саромейцеся. Ну і што, валізку пастаўце тут, у пярэднім пакоі.
На працягу некалькіх наступных хвілін мяне паілі капучына з бісквітамі і тлумачылі прынцып дзеяння ліфтаў. Яны не проста могуць ездзіць гарызантальна, яны рухаюцца па каардынатах, паказаных на мапе. Прафан проста не зверне на яе ўвагі, але жыхары ведаюць, у чым уся справа. Назвы станцый сапраўды з’яўляюцца шыфрам. Таксама гэтыя ліфты служаць сродкам зносін паміж усімі хатамі элітнай пабудовы, выкананымі па адным вялікім праекце (прытым, што некалькі такіх хат знаходзяцца ў іншых гарадах).
І распісвала яна мне ўсё гэта не проста так.
– Вы ж сваячка сямейства Рыкардзі?
– Так, – важна адказала я. Таму што «сямейства Рыкардзі» прагучала неяк вельмі значна.
– Я ім зараз патэлефаную, папярэджу, – усміхнулася кабета, – і можаце адпраўляцца, зараз вы не згубіцеся.
Яна набрала нумар на апараце, зробленым пад даўніну, і пачала штосьці казаць у трубку, я ўяўна ўлавіла цёплую сяброўскую атмасферу і прысутнасць донны Люсіі ў хаце (яна чамусьці адчувалася вельмі яркай), я паправіла валасы… І прачнулася. Рука была закінута на падушку, пальцы зарываліся ў валасы, як грэбень. За акном віднела, але ўсё яшчэ гарэў гэты ліхтар, які то згасаў, то запальваўся і змяняў колер.
Ну вось, я так і не трапіла да сваякоў, не прывіталася з найяснейшым сямействам і не абняла самога Аўгуста…
Ну й добра. Нічога страшнага. Зараз я дакладна ведаю, што, калі моцна захачу, магу вярнуцца.
5. Дзяўчаты з запалкамі
Я б не задумвалася і прапускала міма сябе многія рэчы, калі б толькі іншыя людзі не надавалі ім такой пільнай увагі.
Спачатку ігнаруеш, бяжыш па сваіх справах, між іншым адзначыўшы штосьці ці нават уразіўшыся, але – перамагае лёгкасць, павярхоўнасць, безуважлівасць, так што нават уражанні твае рассейваюцца, як дым.
Але дзе дым, там і полымя.
Ніколі б не звярнула ўвагі на такую банальную рэч, як запалкі, калі б адна з маіх сябровак не адчувала да іх незвычайнай, ніяк рацыянальна не вытлумачальнай страсці – яна не курыла, а пліта ў яе была электрычная.
Мімаволі і я стала заўважаць, у каго якая манера запальвання, назіраючы за сваімі сяброўкамі і знаёмымі. Адна чыркае запалкамі так, нібы жудасна іх баіцца, рух нязграбны, няцвёрды, нібы робіцца ўсё для таго, каб запалка насамрэч не ўспыхнула – а потым, калі іскра ператвараецца ў полымя, нават позірк робіцца баязлівым, ад запалкі нібы хочацца пазбыцца. Іншая паводзіць сябе як салдат з крэсівам з казкі Андэрсана: па-заліхвацку, але з дакладным разлікам б’е запалкай па пачку, высякаючы іскры, але падносіць яе да пліты ці цыгарэты павольна, паважна, з пачуццём уласнай годнасці. Мая манера – штосьці ўсярэдненае: рух падобны папярэдняму, але больш плаўны, амаль ліслівы, асцярожны, як у таго, хто ўпотай займаецца распальваннем вайны, а прыкрываецца дыпламатыяй. Такіх назіранняў можна было б зафіксаваць вялікае мноства.
Аднак яны не выходзілі за межы маляўнічага біхевіярызму, фіксацыі паводзін накшталт эскізаў з натуры. Мабыць, я наблізілася – не да разумення, а да адчування праўды ў адзін з вечароў на шпацыры.
Зусім сцямнела, а ногі стаміліся, у алеі бульвара няможна разглядзець ні твараў, ні сілуэтаў, аднак усё кіпіць жыццём – адтуль смех, адтуль найгрышы на гітары – занятак па гішпанскай прайшоў на славу, шпацыр па Праспекце таксама, смузі ў кавярні быў смачны, але цэны ж у іх, цэны – проста абдзіралаўка, пасядзіш дый застанешся ні з чым! Але найлепшыя рэчы ў жыцці вельмі часта бываюць бясплатныя або танныя – мы вырашылі зайсці ў краму і паласавацца хто чым хоча: я ўзяла марозіва і малочны кактэйль у бутэльцы, а яна маленькія круасаны і – пачак запалак.
Мы сядзелі на лаве пад згаслым ліхтаром і елі, і смяяліся, і запальвалі запалкі адну за адной, цешачыся кароткімі, апельсінава-залацістымі азарэннямі ў сіняй цемры.
Раптам са змроку выплыў сілуэт і прагучаў голас:
– Добры вечар, дзяўчаты, можна да вас далучыцца?
– Гледзячы з якой мэтай, – ветліва адказала Арына.
– А вы выпадкова не плюшкі курыце?
– Прабачце, што?
– Увогуле, гэта круасаны, – насцярожана прабурчала я (знаходлівасцю я не вылучалася ніколі).
– Не, гэта не тое, што вы падумалі, – хутка загаварыла Арына, і юнак разгублена выдаліўся. Потым яна растлумачыла мне, што гэта быў аматар траўкі – але да мяне ўжо і так дайшло.
Ну так, з намі ўсё ясна: павышаны апетыт у спалучэнні з павышанай смяшлівасцю. І, канешне ж, запалкамі.
У мяне гэта проста не ўкладалася ў галаве. Не столькі з-за кансерватыўных прынцыпаў, праз якія часам даводзілася цярпець здзекі і кплівае неўразуменне. Хутчэй, з-за яснага адчування, што нейкія там «плюшкі» нам увогуле непатрэбныя. Навошта нам штучна сябе падсцёбваць, калі мы і так досыць дзівакаватыя: якраз гэтак, каб знаходзіць радасць у ласунках, травеньскім надвор’і і назіранні за тым, як гараць запалкі?
Мы запальвалі іх і гутарылі пра свае жаданні, планы, усе іх прагаворвалі ўголас – і агеньчыкі загараліся на шчасце, сваім бегам па маленькай драўлянай палачцы запісваючы нашы мары, а потым ставілі дымную кропку, нібы жадаючы сказаць: «Заказ прыняты. Будзе выканана».
Запалкі – гэта магічны прадмет. Таму што кожны агонь – нешта святое, нават гэткі малюсенькі – нават кропелька святой вады па сутнасці сваёй не перастае быць святой вадой.
Для нас з Арынай запалкі – гэта зашыфраваны сігнал са шведскіх берагоў, у іх агеньчыках выступаюць радкі са Стыга Ларсана.
Запалкі – гэта мініяцюрныя сонейкі ў нашых сіняватапахмурных кватэрах, радасныя секундныя пробліскі ў няўсмешлівай паўночнай атмасферы. Яны – як мімалётнае абяцанне хуткай вясны і сонца.
Запалкі – гэта прыручанае полымя, гэтак жа, як котка – ручная тыгрыца.
Запалкі – гэта знак нашых надзеяў, імпульсаў. Занадта многія з іх згасаюць і знікаюць бясследна. Аднак кожная запалка нясе ў сабе выяву вогнішча ў лясной цемры, свечак у велічным храме, хатняга агменю, алімпійскай паходні. Таму што ўсе агні – агонь.
6. Табе