Беларусам быць цяжка яшчэ і таму, што пакуль у нас не шмат нагоды для радасці і больш падставаў для суму. Але ж калі ў нас зяўляецца нагода для радасці, то гэта сапраўды вялікая радасць, бо яна ў нас агульная з нашымі продкамі, якія стагоддзямі і стагоддзямі жылі на гэтай зямлі.
Цяжка быць беларусам, аднак цяпер мне нічога не муляе.
Алена Савеня: Усё адно што адказаць, як быць чалавекам
Сорамна ўспомніць, але ў школе я не любіла гісторыю Беларусі. Не тое каб я яе не ведала, але школьная праграма досыць сціпла згадвала пра паходжанне беларусаў, затое стракацела сухімі фактамі пра Вялікую Айчынную. Нудна было страшэнна.
Неяк класе ў 8-м ішлі мы на Вялікдзень на могілкі з бацькамі (хто ходзіць на Радаўніцу, а на Ганцаўшчыне, адкуль я родам, на Вялікдзень). І тут бацька пачынае ўзгадваць: «Вось у гэтых лясах твой прапрадзед паляваў разам з Радзівілам, а парабкі хадзілі да яго на працу». Ганарліва так сказаў, накшталт «а ты думала!» І ў той момант мяне як ударыла: «У мяне быў прапрадзед!!!» Хто, адкуль, прычым тут парабкі?
І я пачала даймаць бабуль-дзядуль, жывых на той час, каб яны апавядалі пра сваё жыццё, продкаў, звычаі Так, па сутнасці, у мяне зявілася Радзіма.
Сярод маладых і апантаных гісторыкаў ідуць спрэчкі (добра, што камянямі не кідаюцца) пра месца ліцвінаў у нашай гісторыі, пра сялянскае паходжанне беларускай нацыі (многія з гэтага камплексуюць чамусьці).
А па мне галоўнае жыць на зямлі, якая мае сваю гісторыю. Дзеля гэтага трэба толькі развіваць нацыянальную адукацыю, каб мае дзеці размаўлялі па-беларуску не толькі дома, але і ў школе.
Шчыра прызнаюся, што да канца не ведаю, як гэта быць беларусам? Усё адно што адказаць, як быць чалавекам.
Юры Несцярэнка: Беларускамоўныя людзі закрыты клан
Карані маёй беларускасці звязаныя хутчэй не з бацькамі, а з дзядамі і бабулямі. Гэта былі вясковыя людзі з адпаведнымі побытам і гаворкай, распаўсюджанай толькі ў іх мясцовасці. Тыя ўражанні дзяцінства хай і досыць позна, ужо пасля 30 гадоў паўплывалі на тое, што я падахвоціўся ўжываць і захоўваць беларускую мову.
Вельмі моцна на мяне паўплывала творчая сустрэча з пісьменнікам Уладзімірам Арловым і бардам Змітром Бартосікам. Арлоў мяне здзівіў тым, што ён, сучасны высокаадукаваны чалавек, піша кнігі на беларускай мове. А напрыканцы сустрэчы я даведаўся, што Бартосік не беларус. Але так, як ён размаўляў на беларускай мове, я, беларус, на той момант размаўляць не мог. І для мяне гэта быў шок.
Згадаю яшчэ адну сустрэчу. У нас, у мястэчку Бялынічы на Магілёўшчыне, была невялікая дыяспара каўказцаў з Грузіі, Арменіі, Аджарыі Яны тут жылі і працавалі трымалі крамы. Аднойчы каўказцы наладзілі сустрэчу з актыўнымі беларускамоўнымі людзьмі. З каўказскага боку быў малады вядоўца, а старэйшы сядзеў недзе далей. Малады вядоўца пачаў казаць: «Поднимем тост за эту землю, которая дала нам возможность здесь жить без войны и работать. Выпьем за самостийность Беларуси!» А старэйшы паправіў: «Ты что, не понимаешь? Не за самостийность, а за незалежность!»
На жаль, пакуль на Беларусі з іншаземцамі размаўляць па-беларуску немагчыма. Таму тыя людзі, што ў нас карыстаюцца беларускай мовай, выглядаюць як своеасаблівы клан. Застаецца хіба спадзявацца, што некалі сітуацыя зменіцца да лепшага.
8. ВЕДА
Трэба было перажыць шмат чаго, каб усвядоміць і ацаніць вартасць гэтых двух словаў: «Я беларуска». Чаму мы павінныя змяніць нашы сімвалы, якія мне вельмі падабаліся, на нешта іншае. На нешта, у чаго няма каранёў. У пэўны час я зацікавіўся гісторыяй. Прычым гісторыяй навакольнага краю, а не ўсёй планеты. Быць беларусам гэта калі ўвесь традыцыйны космас рэзануе з зямлёй спевы, строі, легенды і паданні, вясковыя хаты, крыжы на могілках. Гэта наш спосаб існаваць, спосаб адчуваць і разумець сусвет і сябе ў ім.
Настасся Шамрэй: На падсвядомым узроўні я заўсёды ведала сваю нацыянальнасць
Памятаю, калі я пайшла ў першы клас, то мела даволі вялікую праблему з беларускай мовай. Неяк на мяне накрычала настаўніца, што я не маю з сабой «алоўка». А мае «карандаши» ляжалі ў пенале і не ведалі, што гэта гаворка пра іх. Але з цягам навучання ў беларускамоўнай школе я пачала прызвычайвацца да мовы і яе адрозненняў ад «русского языка». Любіла беларускія казкі, з задавальненнем чытала беларускую літаратуру.
Недзе ў пятым ці шостым класе настаўніца па гісторыі запыталася, хто якой нацыянальнасці. «Хто лічыць сябе палякам?» палова класа падняла рукі (і я ў тым ліку). «Хто лічыць сябе рускім?» рукі падняла другая палова. «А цяпер скажыце, хто лічыць сябе беларусам?» мы былі ў шоку. Як гэта беларусам? У Лідзе ўсе ці каталікі, то бок «палякі», ці праваслаўныя, то бок «рускія». Наўрад ці менавіта тады я ўсвядоміла сябе беларускай, але добра запомніла, што каталічка гэта не абавязкова полька.
Потым доўгі час мне было ўсё адно, хто якой нацыянальнасці. Галоўнае, каб чалавек быў цікавы. Калі сутыкалася з беларускамоўнымі, не вылучала іх з агульнага шэрагу звычайныя людзі, я іх разумею, яны мяне таксама. Толькі яны трошкі часцей за іншых размаўляюць пра палітыку. А ў астатнім усё окей.