Яўген Аснарэўскі - Знатныя гісторыі: эліта Гродна ў перыяд XVI  XVIII стагоддзяў стр 3.

Шрифт
Фон

Кшыштафу Разражэўскаму і Эрнэсту Вейхеру ён загадаў вербаваць салдат у Германіі.

Літоўскія паны, калі кароль расказваў ім пра свае цяжкасці, прапанавалі дапамогу, і кожны з іх, у адпаведнасці са сваімі магчымасцямі, даў ваенны атрад.

Гэта ўмацоўвала надзею караля на добры зыход.

Прыбыўшы ў Вільню, кароль загадаў адліць гарматы такія, якія ён, зыходзячы са свайго досведу, лічыў найлепшымі.

У Коўне кароль загадаў пабудаваць мост, які вельмі спатрэбіўся ва ўсёй гэтай кампанii. А таму што войска не сабралася ўсё разам, а зіма ў гэтых краях, у тым годзе, была доўгая, і аж да канца чэрвеня расцягнулася, пазбавіўшы коней магчымасці пасвіцца, кароль патраціў час на разгляд нявырашаных літоўскіх спраў. Пасля ён адаслаў Васіля Лапацінскага з лістамі да цара».

З вышэйпададзенага бачна, што кароль планамерна рыхтаваўся да вайны з Маскоўскім царствам, выкарыстоўваючы свой немалы ваенны вопыт.


З фінансамі кампаніі сітуацыя была не занадта добрая, але ўсё ж справа рухалася і Баторый мог спадзявацца на ўдалы зыход.

І такі зыход не прымусіў сябе доўга чакаць. Ужо ў жніўні гэтага года Баторый адбіў у Івана Грознага Полацак.


Аблога Полацка войскамі Баторыя (1579). Георг Мак. Warhaffte Contrafactur vnd gewisse Нюрнбэрг, 1579.


Вярнуўшыся з першага этапа вайны, Баторый, у кастрычніку, зноўку быў у Гродне.

Кароль сабраў у горадзе літоўскіх паноў і абмяркоўваў з імі ваенныя справы.

Быў там і даўні супернік, а зараз сябар, Каспар Бекеш. Гэты шляхетны вугорац, які жорстка змагаўся з будучым манархам Рэчы Паспалітай за трон Трансільваніі, атрымаў прабачэнне Баторыя і цяпер дапамагаў яму ў ваенных дзеяннях супраць ворагаў падуладнай сябру-валадару вялізарнай краіны. У савецкія часы Бекешу часцяком прыпісвалi незвычайныя для XVI cтагоддзя атэістычныя погляды, хоць навукоўцы XXI стагоддзя лічаць, што ў гэтай сферы паплечнік караля не быў такi радыкальны. Так ці інакш, Бекеш памёр у Гродне, у лістападзе 1579 года. Страта сябра павінна была зрабіць на Баторыя цяжкае ўражанне.

З Гродна Баторый адправіўся на варшаўскі сейм, а затым вярнуўся ў горад над Нёманам. Альбертрандзі піша пра гэта так:

«1580 год. Пасля сейма кароль з'ехаў у Гродна рыхтавацца да вайны з Масковіяй. Дзве рэчы былі для яго вялікімі перашкодамі: недахоп грошай і марудлівасць вайсковых збораў. Пасля апошняй кампаніі, стомленыя грамадзяне не спяшаліся ваяваць. За набор войска ўзяўся Замойскі, які хоць і не быў на вайсковай пасадзе, але пра яго ведалі, што бацька ягоны быў гетманам і продкі слаўнымі ваярамі, і вакол яго былі добрыя атрады, і рыцарскае акружэнне. Урэшце, пачуўшы аб гэтым, шматлікія ахвотнiкi ўступілі ў войска. У дадатак, кароль у свайго брата Кшыштафа Трансільванскага, папрасіў значную колькасць вугорскіх салдат.

«1580 год. Пасля сейма кароль з'ехаў у Гродна рыхтавацца да вайны з Масковіяй. Дзве рэчы былі для яго вялікімі перашкодамі: недахоп грошай і марудлівасць вайсковых збораў. Пасля апошняй кампаніі, стомленыя грамадзяне не спяшаліся ваяваць. За набор войска ўзяўся Замойскі, які хоць і не быў на вайсковай пасадзе, але пра яго ведалі, што бацька ягоны быў гетманам і продкі слаўнымі ваярамі, і вакол яго былі добрыя атрады, і рыцарскае акружэнне. Урэшце, пачуўшы аб гэтым, шматлікія ахвотнiкi ўступілі ў войска. У дадатак, кароль у свайго брата Кшыштафа Трансільванскага, папрасіў значную колькасць вугорскіх салдат.

Кароль меў намер пачаць свае ваенныя справы з Вялікіх Лук. Каб лепш схавацца ад ворага, ён, аднак, загадаў войску сабрацца ў Чашніках».

Неўзабаве кароль, які выношваў хітрыя вайсковыя задумы, з'ехаў у Вільню, дзе працягваў рыхтавацца да наступнага этапу вайны. Ваенныя дзеянні зноў былі ўдалымі і Баторый, пакінуўшы войска, вярнуўся на пэўны час у Вільню, а затым і ў Гродна. Ян Альбертрандзі расказвае і пра гэтыя падзеі:

«Кароль, правёўшы непрацяглы час у Вільні, адправіўся ў Гародню, і ўжо тады ён думаў пра вайну ў наступным годзе і рыхтаваўся да яе. Думаючы, што з-за сейма, позна распачатага, падаткі збяруць у казну не хутка, ён вырашыў ліквідаваць гэтую цяжкасць. Таму ён адправіўся, дзеля таго, каб пазычыць грошы, да прускага князя Ежы Фрэдэрыка, Аўгуста Саксонскага і Яна Фрэдэрыка Брандэнбургскага (Мабыць, усё ж такі гаворка пра Яна Ежы, ці інакш Ёгана Георга Брандэнбургскага. Заўвага Я. А.). Гэтыя князі прыслухаліся да каралеўскай волі і далі патрэбныя сумы».

І зноў Баторый паказаны мудрым і руплівым кіраўніком, здольным стратэгічна планаваць ваенныя дзеянні і ўлічваць розныя бакі ваенных кампаній. Цяпер у манарха былі грошы для далейшых ваенных паходаў. З Гродна кароль выехаў у Варшаву. Альбертрандзі працягвае апісваць падзеі:

«1581 год. Генеральны сейм у Варшаве пачаўся ў першыя дні лютага (Насамрэч 23 студзеня. Заўв. Я.А.). Скончыўшы сейм, кароль загадаў Замойскаму як мага хутчэй набраць салдат і адправіцца з імі ў Літву, а сам  у Гродна, а адтуль і ў Вільню паспяшаўся, напісаўшы Кшыштафу, брату свайму, князю Трансільваніі, каб паслаў яму новыя вугорскія войскі.

Калі кароль ужо стаяў у Гродне, прыбыў ганец ад цара з лістамі, паведамляючы, што галоўныя пасланцы маюць настолькі спрыяльныя загады, што можа наступіць мір, тым часам ад караля хацелі, каб той не збіраў войскі і не прасоўваўся далей, бо можа зэканоміць свае намаганні і выдаткі».

Ваша оценка очень важна

0
Шрифт
Фон

Помогите Вашим друзьям узнать о библиотеке

Скачать книгу

Если нет возможности читать онлайн, скачайте книгу файлом для электронной книжки и читайте офлайн.

fb2.zip txt txt.zip rtf.zip a4.pdf a6.pdf mobi.prc epub ios.epub fb3