- Ото ж зараза! от халера!
От дачакалi сабе звера!
Прыпiльнаваць бы дзе брыду,
За "гiтал", падлу, ды ў ваду!
Парваць бы ноздры качарэжкай
Або глузды адбiць даўбешкай;
I не было б табе граху:
Забiў, як вош або блыху!
I дзядзька моцна абурыўся
I разважаць яшчэ пусцiўся:
Цi быў бы грэх, цi грэх не быў,
Калi б падлоўчага забiў?
Мiхал, сказаць, крыху баяўся
Размовы з iм; ён спадзяваўся,
А што, як скажа выбiрацца?..
Такi пабайваўся, прызнацца,
Бо што ж? няма дзе разгарнуцца,
Няма дзе, брат, табе прыткнуцца.
Ды ў той жа дзень наказ быў даны
Iсцi Мiхалу пад буданы
Сачыць ваўкоў. Ну, значыць, квiта!
Прайшла гарачка i нябыта.
I праўда: ўсё сышло, нi слова.
I нават з iм была размова
I гаварыць з сабой даваўся
Не тым, зусiм не тым здаваўся!
I ўсе згрызоты нейк адселi,
I ўсе тут зноў павесялелi
Ды зноў рабiлi свае справы
I для карысцi, i для славы.
Цяпер дазвольце вы ўжо мне
Сказаць аб дзедавым чаўне.
Калi казаць пра човен дзедаў,
То трэба ўжо, каб кожны ведаў
Пра дзеда Юрку хоць бы змала.
Перш-наперш Юрка - цесць Мiхала,
А стала быць, яго сваяк;
Затым - дзед Юрка быў рыбак.
Ды рыбакi не ўсе аднакi
Свае ў iх густы i адзнакi.
Дзед меў да сецей нахiленне,
А вудзiць - не: не меў цярпення
I не любiў наогул вуды
I гэтай вудавай маруды,
Бо вуды любяць больш паны
I, выбачайце, свiстуны;
Хоць, праўда, хлеб ядуць i з вуды,
Але не ўсе i не заўсюды.
Вось невад - о! другая справа
Тут, брат, не вуда, тут - аблава!
I волак можна пахвалiць:
Iм можна здорава лавiць.
А лепш за ўсё, мае браткi...
Сказаць вам? венцер, нераткi!
Ды толькi трэба мець знароўку,
Каб не страляць у саракоўку,
Бо трэба ведаць, дзе паставiць,
Ды ўмець i венцер добры справiць.
Мастак быў дзед на ўсё на гэта:
Лавiў нямала ён за лета;
Былi лiны, язi i плоткi
Лузаў дзед добра сабе злоткi:
Было за што кручок загнуць,
Было i ў краму з чым зiрнуць.
I любяць дзеда Юрку ўнукi,
Яны цалуюць яму рукi,
А дзед у плечы iх цалуе
I абаранкам патрактуе.
Цукеркi дзеду - не, не любы,
Няхай iх качкi: псуюць зубы,
Дык лепш не знаць iх, ну iх к ляду,
Гэту дзявочую прынаду!
Звычайна дзед быў вельмi цiхi,
Не падымаў нiдзе шумiхi,
Але быў сталы i разумны,
Такi разважлiвы i ўдумны
Ну, чалавек старога складу,
Калi што скажа, то да ладу,
Але дзе крыўда i махлярства
Тады дзед меў адно лякарства
Не паглядзiць ён, хто такi ты:
Хоць чорт, хоць д'ябал знамянiты,
Пляваць яму на тваю масць,
Але ўжо чапаласу дасць.
Адзiн на ўсiх пайсцi гатовы,
Без разважання, без размовы!
Ну, а калi дзед падгуляе,
Тады ён йзноў адменнасць мае,
Тады ён нават i бушуе
I трохi сына памуштруе;
Але пад гэтым бушаваннем
Хавае гумар з насмiханнем:
Больш жарты строiць, чым ваюе.
- Язэп, ўставай!- крычыць ён сыну.
Ўставай у гэтую ж хвiлiну!
Бярэ дзед ноты ценаровы,
Нiбыта злосны яго бровы.
- Чаго да хлопца прывязаўся?
Лепш лёг бы каменем. Набраўся!
Гаворыць баба i сярдуе,
А дзед яе як бы й не чуе.
- Ўставай, лайдак, малiся Богу!
Язэп варушыцца ў бярлогу,
Ўстае, пачухваецца, плача:
Што-то за доля, за бядача!
Цi ён распуснiк? цi ён збойца?
- Ну, кленч!.. хрысцiся! ў iмя Ойца!..
Язэпа трохi дзед павучыць,
I памуштруе, i памучыць,
Бо трэба ж iх адукаваць
I паслушэнству навучаць.
Яшчэ на дзеда паглядзеце,
Калi дзед вып'е на банкеце.
У дзеда шчокi румянеюць,
У дзеда вочы весялеюць,
Гарохам дзедаў смех якоча,
А сэрца руху, шуму хоча.
"Эх, ешча-шчышча! Ешча-шчышча!"
Тут дзед i цмокае, i свiшча,
Як салавей з сiваваронкай,
Ды як зальецца песняй звонкай!..
Не! дзеду трэба болей руху,
I дзеду цесна ў тым кажуху.
Кажух на лаву дзед скiдае
I бубен-рэшата хватае,
Бубнiць у вечка чым папала
Ды як прышчоўкне! ды прыўдала!
Тут вам i полька, i мазурка...
Такi быў дзед, нябожчык Юрка!
I дзядзька быў рыбак выдатны,
Хоць больш урыўкавы, прыватны,
Але лавiў-такi нямала,
I дзядзьку ў рыбе шанцавала.
Бывала, пострыжнi прыправiць,
На шчупакоў нясе i ставiць.