Ў чародах светаў незлiчоных,
Нерасчытаных, неадмкнёных,
Людскi наш лёс - былiнка поля,
Пылок нязначны - наша доля,
А нашы радасцi i слёзы,
Надзеi светлыя, пагрозы
I ўсё, чым жыцце нас вiтае,
Яно адзначнасцi не мае
У звязку гэтых светаў божых,
Таемных, страшных i прыгожых;
I жыцце пэўнаю ступою
Iдзе, не ведае спакою,
Людскiх пакутаў не адзначыць,
I страты iх яно не бачыць.
- Эй, хлопцы, хлопчыкi! Ўставайце!
Кароў на пашу выганяйце!
Даўно пара ўжо пасвiць статка!
Алеся, Ўладзю будзiць матка,
А хлопцы толькi ўзварухнулiсь
I на другi бок павярнулiсь.
Тут мацi трошкi пастаяла
I галавою пакiвала:
- Шкада будзiць - ох, сон салодкi!
Няхай паспяць яшчэ блазноткi.
Пагукваў дзядзька ўжо на полi
I ткаў сахою кросны-ролi,
Ды пырнiк так укаранiўся,
Што дзядзька з конiкам тамiўся,
I сошку часта ён спыняе
I пырнiк дзiкi вытрасае.
- Ну ж i балота! вось атрута,
То не работа мне - пакута:
Ступiў два крокi i спыняйся
Ды з гэтай пырнiцай змагайся.
I як яны тут, лiха долi,
З сахой хадзiлi ў гэтым полi?
Як тут расло, на мiласць Бога,
Калi ў зямлю не ўб'еш нарога?
Дзве баразны прайшоў - конь змогся.
Ну i народ, каб ён апрогся!
Так запусцiць зямлю нядбала?
Не гаспадар быў, а завала!
Антось стаiць, штось разважае
I хмурна поле аглядае,
А потым раптам схамянуўся,
Зiрнуў на сонца, ў двор рвануўся.
- Хiба каровы яшчэ дома?!
Спаткаўшы Ганну, ён пытае,
Iдзе ў гумно i хлопцаў лае:
- Вы што зашылiся ў салому?
Ўставайце зараз, гультаiны!
Прайшло, лiчы, ўжо дзве гадзiны,
Як сонца ў небе засвяцiла,
Яны ж... хоць ты ўсадзi iм шыла!..
Ўставайце жыва, а то ўскочу,
Устаць вас борзда заахвочу!
Ўсхапiлiсь хлопцы i прыселi,
Ўстаюць з нагрэтае пасцелi
I лапцi зараз абуваюць.
За браму хлопцаў выпраўляюць.
Вось мацi з хаткi выбягае,
Алесю торбу даручае,
А ў торбе хлеб i, пэўна, сала,
I весялей шмат хлопцам стала.
Калi ўжо сонейка прыгрэла,
Антось на полi кончыў дзела
I выпраг конiка сiвога,
Свайго памочнiка старога.
Сiвак з вялiкiм здаваленнем
Прайшоўся вольна загуменнем
I, баючыся ашукацца,
Раллю панюхаў, стаў качацца
З такiм засосам i ахвотай,
Бакi намуляўшы работай.
Антось глядзеў i пацяшаўся
I цiха сам сабе смяяўся.
Ў двары, дзе колiсь была хата,
Цяпер работа йшла заўзята,
I цесляры ўжо зруб канчалi,
Гiрш з Моўшам дошкi пiлавалi;
Нiяк не знойдуць яны скутку
I ўвесь дзень сварацца за дудку.
Ну, гэта сварка iм не шкодзiць,
Антось са смехам адыходзiць,
Пад вусам смех яшчэ хавае,
Iдзе, Мiхася сустрачае.
Мiхась ужо крыху праспаўся,
Ў абход сягоння не збiраўся.
Другiя думкi i настроi
Ўсё не даюць яму спакою:
За кiм ляснiцтва астанецца?
Адкуль i хто сюды прыпрэцца,
Пасаду вольную заступiць?
Карцiць пытанне гэта, рупiць.
Антось з Мiхалам на сняданнi
Даюць адказы на пытаннi
I кандыдатаў разбiраюць,
Адных пахваляць, тых палаюць.
- Вось каб Галонскi тут астаўся!
За iм бы, брат, палюдскаваўся:
Такi прасцяк, не надзiманы,
Ляснiчы вельмi б пажаданы.
- Ды гэта так! - Мiхал ўздыхае.
Але заручкi ён не мае:
Яго паны не падтрымаюць,
Бо на прымеце iншых маюць.
Такога вышукаюць струпа
Цi адшчапенца-курашчупа,
Што й службе той не будзеш рады
I адцураешся пасады.
- Вядома, так, - i Ганна кажа,
Жыццё i свет табе завяжа,
Як гад якi сюды прыпрэцца;
I немаведама, дзе дзецца,
Як дапячэ табе часамi,
Хоць ты наймайся батракамi.
- Эх, брат! - махнуў Мiхал рукою.
Мы чулi ўладу над сабою,
А пажывем - яшчэ пачуем,
А тут, хоць як мы нi мяркуем,
Але нiчога не даб'емся,
Куды нi пойдзем, нi таўкнемся,
Дабра нiколi не прыдбаем,
Пакуль свайго кутка не маем.
- Свайго кутка! сказаць то лёгка,
Ды гэта справа вельмi крохка:
Тут грошай трэба поўна жменя
Не наша голая кiшэня...
Купi зямлю ды замацуйся,
Купi ты лесу, пабудуйся...