- Бадай ты спух! ото распуста!
А каб табе было, гад, пуста!
Няма нi сораму, нiчога...
Ды пашануйся ты хоць Бога.
Хоць бы граха ты пабаяўся!
Але Рыгор не сунiмаўся.
- Скачы, валяй i ты, Настуля!
Што ж? Калi гулi, брат, дык гулi!
Пан пойдзе ў рай, а мы з табою...
А мы - у букту з галавою!
- Пакiнь: нябожчык там, у доме!
Пайдзi праспiся на саломе!
I панi унь глядзiць! - Што панi?!
А я-то хто? пане-хурмане,
Дурное заткала ты! знаеш?
Чаму Рыгорам называеш?
Завi мяне... вяльможны пане!
- Няхай цябе зямля апране!
Ото брыда, ото завала:
Яшчэ каб панам называла!
Цi чулi людзi? Налiзаўся,
Як той сабака на разнiцы!..
- Но, но! бо пойдзеш без спаднiцы.
- Адстань! слатою навязаўся.
"На палiцы сланiна,
Панi пеўня смалiла,
А ў рандэльку стаiць лой,
Але не твой, не - не твой!"
А там, у доме, было гора:
Жывы i крэпкi яшчэ ўчора,
Сягоння быў ён нерухомы,
Глухi на ўсё, чужы жывому.
З засценку шляхта пасхадзiлась
I ў тым пакойчыку таўпiлась,
Дзе пан ляжаў у дамавiне.
- Няхай з святымi апачыне!
Ўздыхалi, хрышчучысь, старыя,
Схiлiўшы голавы сiвыя.
- Не кепскi пан быў! - гаварылi,
I цiха, стала адхадзiлi,
I доўга кучкамi стаялi.
Паны сюды з'язджацца сталi.
Ўсе леснiкi былi ўжо ў зборы,
У лепшым стражнiцкiм уборы:
У новых куртках са шнурамi,
А на грудзiнах са знакамi,
На шапках "R" было з каронай,
Каўнер стаячы i зялёны.
Яны па два, па тры стаялi
Каля паркана i чакалi,
Пакуль куды iх не паклiчуць,
Стаяць i пану рая жычуць,
Збавення вечнага жадаюць,
Гавораць цiхенька, ўздыхаюць.
Паслухаць збоку iх - здавалась,
Што ўсе яны пасiрацелi,
А што на сэрцы яны мелi,
То тое ў сэрцы i асталась.
Ды толькi мушу я прызнацца:
Як пачынала ўжо змяркацца
I пана з плачам пахавалi,
Ўсе леснiкi пiлi, гулялi,
А потым сталi барукацца.
Амброжык Кубел разгуляўся,
Са ўсiмi шчыра цалаваўся,
I кварту трэцюю ўжо ставiў,
I ўсёю выпiўкаю правiў.
- Браткi! Гуляйма! Калi свята,
Дык трэба выпiць хоць багата!
Крычаў Амброжык. - Сцеражыся!
Кiўнуў ён носам на Мiхася,
I чарка ёмка паднялася.
- Эй, цётка Хрума! ўраз з'явiся!
Вайшла i Хрума ў старым чэпку.
- Здарова, цётка! як ты крэпка?
- От! - кажа Хрума i смяецца,
Такою добраю здаецца,
Што наш Амброжык увесь тае
I Хруму маткай называе.
- Ах, пан Амброжык! нашто жарты?
- Галубка-мама! стаў дзве кварты!
Ўсе ажылi i разышлiся.
Такiя мовы палiлiся,
I пахвальба пайшла такая!
- Падаць мне Тэша! - Лось гукае.
Я разарву яго вантробы,
Бо свет гарыць з яго, хваробы!
Падайце: вырву яму вусы
За ўсе даносы, за падкусы!
Абрыцкi-Тэш быў-такi з нюхам,
Ад Хрумы зызнуў адным духам.
Быў позны час, як "цётку" Хруму
З вясёлым шоламам i ў тлуму
Лясная стража пакiдала.
Ў яе вачах зямля скакала
I месяца блiскучы крайчык
Па небе пстрыкаў, як той зайчык.
Счакаўшы трохi, разышлiся,
I песнi зараз паняслiся
То тут, то там i лес будзiлi,
Як бы ваўкi там галасiлi.
"Ой, пайду дадому,
Не скажу нiкому.
Ды зарэжу ката,
Бо наш кот - сiрата!"
Спяваў Амброжык за балотам,
А Пальчык сыпаў як бы шротам:
"Будзе мяне жонка бiць,
Няма каму баранiць!"
Мiхал спяваў баском спавагу,
Як бы каваў ён словы шлягай:
"Добра мера, хоць без грошай,
Абы празнiчак харошы!"
IX. НОВЫ ЛЯСНIЧЫ
Якраз на самым рассвiтаннi
Мiхал вярнуўся з пахавання;
Вайшоў у хату, распрануўся,
Зяхнуў i смачна пацягнуўся,
Бо цэлы дзень праталачыўся
I, ноч не спаўшы, утамiўся;
I цела соладка нейк ныла,
Ўсё адпачыць яго хiлiла,
I жонка тут не прыставала,
Пра сёе-тое распытала,
Ўздыхнула раз, другi па пану.
- Ну, спi, а я хiба ўжо ўстану.
I мацi стала адзявацца,
Каб за работу тую брацца;
Пайшла каровак падаiла
I бульбу свiнням перамыла.
Тым часам сонейка з-за лесу
Зняло цямраную завесу.
Праменнi, стрэлы залатыя,
Макушы лесу прабiваюць
I блескам-ззяннем высцiлаюць
Нябёсаў багны патайныя.