23
spominać (daw.) wspominać. [przypis edytorski]
24
Sprawiedliwie gadają Piotr (gw.) Piotr mówi prawdę. [przypis edytorski]
25
o bitwie pod Warną Szczegóły historyczne o bitwie pod Warną wzięte z Kroniki Bielskiego. [przypis autorski]
26
moiściewy (gw.: moiście wy) zwrot do słuchaczy, wyrażający emocje; dosł. jesteście moi, tj. moi drodzy. [przypis edytorski]
27
niewiela (gw.) niewiele. [przypis edytorski]
28
Władysław III Warneńczyk (14241444) syn Władysława Jagiełły, król Polski (14341444) i Węgier (14401444). [przypis edytorski]
29
leciech (daw.) dziś popr. forma Ms. lm: latach; w jednych leciech: w tym samym wieku. [przypis edytorski]
30
łacnie (daw.) łatwo. [przypis edytorski]
31
mi się na pięćdziesiąty szósty obróciło (gw.) skończyłem pięćdziesiąt sześć lat. [przypis edytorski]
32
roki, roków (gw.) lata, lat. [przypis edytorski]
33
znać (gw.) wiedzieć. [przypis edytorski]
34
Huniad właśc. Jan Hunyady (13871456), magnat węgierski, wojewoda siedmiogrodzki, po śmierci Władysława Warneńczyka regent Węgier, sprawujący władzę w zastępstwie czteroletniego nowego króla. [przypis edytorski]
35
Siedmiogrodziany dziś popr. forma M. lm: Siedmiogrodzianie; Siedmiogród a. Transylwania kraina w środkowej części dzisiejszej Rumunii, zasiedlona w średniowieczu przez osadników węgierskich i niemieckich. W XVI i XVII w. księstwo zależne od tureckiego Imperium Osmańskiego, potem przeszło pod władzę Austrii i Węgier. Z Siedmiogrodu pochodził król Polski Stefan Batory (15331586). [przypis edytorski]
36
tysiąców dziś popr. forma D. lm: tysięcy. [przypis edytorski]
37
ciura sługa obozowy, dbający o ekwipunek, konie i jedzenie dla żołnierzy. [przypis edytorski]
38
potrzeba (daw.) bitwa. [przypis edytorski]
39
pohaniec (daw., pogard.) poganin; tu: muzułmanin, Turek a. Tatar. [przypis edytorski]
40
kopa 60. [przypis edytorski]
41
z cztery tysiące dziś popr. forma: z czterema tysiącami. [przypis edytorski]
42
wołoski z Wołoszczyzny, krainy położonej w płd. części dzisiejszej Rumunii. Wołoszczyzna, rządzona przez hospodara, pozostawała zależna politycznie od Węgier i Turcji. [przypis edytorski]
43
młodym wtedy był byłem wtedy młody. [przypis edytorski]
44
kędy dokąd. [przypis edytorski]
45
dokazował dziś popr.: dokazywał. [przypis edytorski]
46
z hetmany (daw.) dziś popr. forma N. lm: z hetmanami. [przypis edytorski]
47
przelatował dziś popr.: przelatywał. [przypis edytorski]
48
Warna miasto i port nad Morzem Czarnym na terenie Bułgarii. [przypis edytorski]
49
potrza (gw.) potrzeba. [przypis edytorski]
50
zdolić zdołać, dać radę. [przypis edytorski]
51
podaję hełm wyślizga mu się z rąk Ten szczegół i wszystkie następne wzięte z Kroniki Bielskiego. [przypis autorski]
52
Olgierd (zm. 1377) wielki książę litewski, ojciec Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]
53
coby (gw.) żeby. [przypis edytorski]
54
we wojsku (gw.) w wojsku. [przypis edytorski]
55
doznawa dziś popr.: doznaje. [przypis edytorski]
56
z Turki (daw.) dziś popr. forma N. lm: z Turkami. [przypis edytorski]
57
cale (daw.) wcale, zupełnie. [przypis edytorski]
58
piąci dziś popr.: pięciu. [przypis edytorski]
59
plecyma (daw. forma liczby podwójnej) plecami. [przypis edytorski]
60
mię dziś popr.: mnie. [przypis edytorski]
61
bez (gw.) przez. [przypis edytorski]
62
buńczuk długie drzewce ozdobione włosiem końskim, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
63
aga (tur.) dowódca janczarów, tj. piechoty tureckiej (dziś tur. tytuł grzecznościowy: pan) [przypis edytorski]
64
ufiec hufiec, oddział. [przypis edytorski]
65
janczarowie (z tur.) piechota turecka. [przypis edytorski]
66
wolej (daw.) raczej, lepiej. [przypis edytorski]
67
basza a. pasza (z tur.) generał w wojsku tur. (dziś tytuł grzecznościowy: pan). [przypis edytorski]
68
wilcy dziś popr. forma M. lm: wilki. [przypis edytorski]
69
dyć a. ady (daw.) przecież, właśnie, ależ. [przypis edytorski]