32
suszyć piątki pościć w piątki. [przypis edytorski]
33
verstanden (niem.) (czy) zrozumiano. [przypis edytorski]
34
zu Befehl, Herr Graf (niem.) rozkaz, panie hrabio. [przypis redakcyjny]
35
bardzom ci rada skrócone: bardzo [jestem] ci rada. [przypis edytorski]
36
peronela (z fr. péronnelle) osoba głupia. [przypis edytorski]
37
ergo (łac.) więc, zatem. [przypis edytorski]
38
caput (łac. caput: głowa) tu: koniec. [przypis edytorski]
39
Torquemada, Tomás (14201498) dominikanin, w latach 14831498 generalny inkwizytor w Hiszpanii, królewski spowiednik; jako najbardziej rozpoznawalny urzędnik świętej inkwizycji, stał się synonimem bezwzględności, z jaką działała ta instytucja kościelna. [przypis edytorski]
40
upamiętać się dziś: opamiętać się. [przypis edytorski]
41
c'est mauvais genre (fr.) to w złym stylu. [przypis edytorski]
42
po wielu kluczach tu: po wielu uskokach na boki; po kluczeniu. [przypis edytorski]
43
nun (niem.) więc; cóż więc. [przypis edytorski]
44
zum Teufel (niem.) do diabła [przypis edytorski]
45
vel (łac.) albo. [przypis edytorski]
46
wejść do izby tu: zostać posłem w parlamencie. [przypis edytorski]
47
facecista (daw.) żartowniś; por. facecja. [przypis edytorski]
48
kotylion rozetka ze wstążki przypinana do stroju; tu: wianuszek. [przypis edytorski]
49
zum Henker (niem.) a niech to; tam do kata. [przypis edytorski]
50
tarant nazwa umaszczenia konia; konie tarantowate charakteryzują się kontrastowo ciemnymi (karymi a. kasztanowatymi) plamkami występującymi na białej skórze lub odwrotnie: białymi plamkami na ciemnej sierści. [przypis edytorski]
51
Kreutzdonnerwetter (niem.) do stu piorunów; a niech mnie kule biją. [przypis edytorski]
52
dixi (łac.) rzekłem. [przypis edytorski]
53
mauvais sujet (fr.) nic dobrego; urwis. [przypis edytorski]
54
heros balafré (fr.) bohater z blizną. [przypis edytorski]
55
le grand malheur (fr.) wielkie nieszczęście. [przypis edytorski]
56
qui portent malheur (fr.) które przynoszą nieszczęście. [przypis edytorski]
57
comme tu prends feu (fr.) jak ty się zapalasz. [przypis edytorski]
58
monstre (fr.) potwór. [przypis edytorski]
59
tu es d'une grossièreté horrible (fr.) okropny z ciebie grubianin. [przypis edytorski]
60
tu es stupide (fr.) jesteś głupi. [przypis edytorski]
61
ces Slaves ont leur type à part (fr.) ci Słowianie mają swój odrębny typ (tj. są rozpoznawalni). [przypis edytorski]
62
veni, vidi, vici (łac.) przyszedłem, zobaczyłem, zwyciężyłem; tymi słowami miał Gajusz Juliusz Cezar zawiadomić o swoim zwycięstwie nad Farnakesem II, królem Pontu, po bitwie pod Zelą w 47 r. p.n.e.; lakoniczna fraza przekazuje informację zarówno o wyniku wyprawy, jak również o łatwości i szybkości pomyślnego wykonania zadania. [przypis edytorski]
63
pari (fr.) zakład. [przypis edytorski]
64
Osjanowy bohater Fingal, jeden z bohaterów występujących w tzw. Pieśniach Osjana, wydanych w 1760 r. przez Jamesa Macphersona jako tłumaczenie z języka gaelickiego utworów celtyckiego barda imieniem Osjan; mimo że szybko (w 1805 r.) starożytny epos okazał się falsyfikatem, a rzekomy tłumacz autorem, tekst zyskał ogromną popularność w dobie romantyzmu i był tłumaczony na liczne języki w całej Europie; najpopularniejsze tłumaczenie fr. Pierre'a Le Tourneura z 1777 r. nosiło tytuł Osian, fils de Fingal, barde du troisième siècle: Poésies galliques (Osjan, syn Fingala, bard z trzeciego wieku: Poezje gaelickie). [przypis edytorski]
65
nie podobna nie sposób, nie można. [przypis edytorski]
66
bodajem tylko żebym tylko. [przypis edytorski]
67
bawaria tu: piwiarnia. [przypis edytorski]
68
z otwartymi ramiony dziś popr. forma N.lm: () ramionami. [przypis edytorski]
69
Tod oder Turandot (niem.) śmierć albo Turandot; nawiązanie do imienia tytułowej bohaterki sztuki Carla Gozziego Turandot opowiadająca o okrutnej księżniczce chińskiej, która swoim kandydatom na męża zadawała niczym Sfinks trudne zagadki, a tych, którzy nie odgadli czekała śmierć; na podstawie dramatu powstała opera wł. kompozytora Giacoma Pucciniego (18581924), dokończona (przez Franco Alfano) i wystawiona dopiero po jego śmierci, w 1926 r. [przypis edytorski]
70
ręce obciągnięte tu zapewne: wyprostowane, wyciągnięte wzdłuż ciała. [przypis edytorski]
71
Zum Rhein () die Wacht am Rhein słowa niem. pieśni patriotycznej Die Wacht am Rhein (Straż na Renie) autorstwa Maximiliana Schneckenburgera (18191849), która wykonywana do muzyki Karla Wilhelma zyskała ogromną popularność, szczególnie podczas wojny prusko-francuskiej; odczytywano ją wtedy (i wielokrotnie później w historii) jako przeciwstawienie się francuskim pretensjom do Alzacji i Lotaryngii oraz uznawaniu Renu za naturalną granicę Francji. [przypis edytorski]