79
ozimina zboże siane na jesieni. [przypis edytorski]
80
podorówka pole płytko zaorane po jesiennych zbiorach i w ten sposób przygotowane do wiosennej orki. [przypis edytorski]
81
skiba część ziemi odkrojona i odrzucona na bok przez pług. [przypis edytorski]
82
stajanie a. staje daw. miara odległości, w różnych okresach i okolicach licząca od ok. 100 do ok. 1000 m. [przypis edytorski]
83
Kiedy ranne wstają zorze () fragment Pieśni porannej, popularnej pieśni religijnej Franciszka Karpińskiego. [przypis edytorski]
84
robak (przestarz.) maleństwo, małe dziecko. [przypis edytorski]
85
raz w raz raz po raz, raz za razem. [przypis edytorski]
86
trzon górna część pieca kuchennego, na której było gotowane jedzenie. [przypis edytorski]
87
komornica chłopka nie mająca własnej chałupy ani ziemi, płacąca pracą za mieszkanie w komorze (daw.: izbie, pomieszczeniu) domu innego, bogatszego chłopa a. właściciela ziemskiego. [przypis edytorski]
88
kury tu: lm od: kur, daw. kogut. [przypis edytorski]
89
trepy prymitywne obuwie o drewnianej podeszwie. [przypis edytorski]
90
zadudniały dziś popr.: zadudniły. [przypis edytorski]
91
okryta na głowę w zapaskę dziś popr.: z głową okryta zapaską. [przypis edytorski]
92
zapaska fartuch noszony dawniej przez wiejskie kobiety, wiązany w pasie na sukience i osłaniający ubranie od pasa w dół dookoła, czasem narzucany na ramiona jako pelerynka, rzadziej wiązany na głowie jako nakrycie. [przypis edytorski]
93
namo (gw.) nam. [przypis edytorski]
94
skibka odkrojony kawałek chleba, kromka. [przypis edytorski]
95
pytlować (pot.) paplać, mówić dużo i szybko. [przypis edytorski]
96
odwieczerz a. odwieczerze (gw.) popołudnie, pora przed wieczorem. [przypis edytorski]
97
pedziała (gw.) powiedziała. [przypis edytorski]
98
przęślica drążek do zamocowania kądzieli, czyli pęku włókien lnianych, konopnych lub wełnianych, z którego prządka wysnuwała pasma i skręcała w nić. [przypis edytorski]
99
kijanka tu: deseczka służąca do prania w rzece, używana daw. na wsi. Kijanką uderzało się bieliznę, w bieżącej wodzie rzeki wypłukując brud. [przypis edytorski]
100
rozdzierać (gw.) rozdzielać. [przypis edytorski]
101
trza (gw.) trzeba. [przypis edytorski]
102
ano oto; właśnie. [przypis edytorski]
103
skapieć (daw.) umrzeć. [przypis edytorski]
104
dunderować (gw.) zrzędzić, łajać. [przypis edytorski]
105
półwłóczek pole o powierzchni pół włóki, tj. liczące ok. 9 ha; włóka: daw. jednostka miary powierzchni gruntu, równa 30 morgom, tj. wynosząca ok. 18 ha. [przypis edytorski]
106
sprawiedliwo (gw.) sprawiedliwie. [przypis edytorski]
107
płocha część warsztatu tkackiego, rodzaj grzebienia, przez który przewleczone są nitki osnowy, dobijający każdy wprowadzony wątek do krawędzi tkaniny. [przypis edytorski]
108
czółenko element krosna tkackiego o kształcie łódeczki, zawierający nawiniętą na szpulkę nitkę wątku, przerzucany pomiędzy nitkami osnowy. [przypis edytorski]
109
trzydzieści roków temu poszedł w las aluzja do powstania styczniowego w 1863. [przypis edytorski]
110
runie lm od: ruń: nisko rosnąca, zieleniejąca roślinność; młode pędy, kiełkujące z ziemi. [przypis edytorski]
111
morga a. mórg daw. jednostka miary powierzchni, pierwotnie oznaczała powierzchnię, którą jeden człowiek mógł zaorać lub skosić jednym zaprzęgiem w ciągu jednego dnia pracy; na ziemiach polskich ok. 0,50,6 hektara. [przypis edytorski]
112
bieżcie (daw.) biegnijcie. [przypis edytorski]
113
duchem (daw.) szybko, co tchu. [przypis edytorski]
114
ano tu: zatem, więc. [przypis edytorski]
115
ligustr rodzaj krzewu sadzonego w charakterze żywopłotu. [przypis edytorski]
116
tracz robotnik zajmujący się piłowaniem kłód drzewa za pomocą ręcznej piły. [przypis edytorski]