Вырвіч зарагатаў: так смешна агучваў Міхаська неверагодныя прапановы! Адразу ўспомнілася, як яны разам прыдумлялі страшныя клятвы, якія мусіў даваць кожны чалец іхняй банды ў калегіюме. Уласныя зубы ў бот ссыпаць, пячонку змеям скарміць. Ну, Дамініку ў любым выпадку ўмешваць сюды нельга. I з хамутом на шыі нават жартам сябе ўявіць немажліва. Вось Лёднік з ягонай злавеснай поснай фізіяноміяй, які раздае картыгэта смешна!
Пранціш адсёрбнуў віна. У вушах шумела. Ну, давай, Фартуна, дары сваю ўсмешку! Жалуды і кубкі на картах мітусіліся, як мурашкі.
Ну што ж, пан Вырвіч, мы ўжо і так загуляліся занадта Панам Факльштайну ды Пшадзецкаму час дамоў. Не сумняюся, што пан трымае слова і гонар шляхецкі шануе. Ці не так?
Вырвіч мыкнуў у пацверджанне.
А нараніцу і зясавалася наконт гонару і слова. Аказваецца, Вырвіч прайграў учора ў карты год працы Лёдніка ў гэтым гульнявым доме, у заклад ста тысяч злотых.
Не, усё не так жорстка, не ў якасці прыслугі і тым больш вязня. Пан Лёднік проста стане асабістым памочнікам графа Лудуса, паселіцца ў найлепшых пакоях і нават займее працэнт ад даходу. А тады, як рассмакуецца, сам не захоча гэтую справу кідаць. Мільянерам станез ягонымі здольнасцямі!
Пранціш глядзеў на вясёлага гаваркога Міхася Міцкевіча, які распісваў перспектывы доктара ў гульнявой справе, галава гула, як разгайданы звон, і хацелася праваліцца скрозь паркетную падлогу, а тады яшчэ ніжэй. Бо побач стаяў Баўтрамей Лёднік, і перавесці на яго вочы было страшна.
Вырвіч, вы што, мяне ў карты прайгралі?
Пранціш спрабаваў аднеквацца. Але тут жа зявіліся ўчорашнія напарнікі па гульні і ўсчалі вэрхал пра святасць картачнага доўгу.
Вядома, Лёднік мог адмовіцца расплачвацца за сябра. Тады таму належала здабыць сто тысяч злотых, што была сума проста фантастычная. Адмовіцца выплаціць такі доўгганьба, усё роўна, як пабаяцца пайсці на двубой. Уся шляхецкая грамада адвернецца, у дамы не пусцяць. Даўжніка маглі аддаць пад суд, забраць усю маёмасць.
Некаторыя ў такіх выпадках страляліся.
Міхась, ды нашто табе Бутрым?
Граф Лудус таямніча ўсміхнуўся і перайшоў на шэпт:
Я ніяк не магу ўпусціць чалавека, які адным поглядам здольны кіраваць шарыкам рулеткі.
Вось жа, адгукнулася недарэчная Лёднікава міласэрнасць!
Думаю, доктар, вы і карты з лёгкасцю адгадваеце.
Лёднік сціснуў зубы, прасіпеў.
Паверце, граф, вы б не хацелі пазнаёміцца з усімі маімі здольнасцямі.
Выгляд у Лёдніка быў злавесны, але граф Лудус не спалохаўся ні на каліва.
Што вы чалавек небяспечны, пан Лёднік, не сумняюся. Чуў я пра аднаго Чорнага Доктара, якога ў Менску асудзілі за забойства дзяўчыны.
А вось гэта ўжо кепска. I тут наперад выйшаў Алесь Лёднік.
Вашыямосці, дазвольце ўдакладніць. Наколькі я разумею, фармулёўка была наступная: «Пан Лёднік мусіць год дапамагаць графу Лудусу ў гульнявым доме». Так ці не? Вы пацверджваеце кожнае слова?
Прысутныя заківалі.
Выдатна! Япан Лёднік, і я застаюся на год у доме графа.
Вырвічаў аднакласнік разгубіўся. Сапраўды, не прычэпішся. Але нашто яму гэты смаркач? Хіба што і ён. Алесь цвёрда зазначыў:
Мушу расчараваць, я не ўспадчынніў здольнасць да магіі. I картаў у руках нават не трымаў. Так што не ведаю, як вы мяне скарыстаеце, граф.
Пана Аляксандра нельга скарыстоўваць! Ён рыцар!
I Рэгінка выскачыла са сваёй абаронай, кулачкі сціснула.
I, дарэчы, я таксама. пан Лёднік! Антоній Лёднік! Можа, вы мяне ў карты выйгралі?
Вырвіч глыбока ўздыхнуў. Што ж, за свае хібы трэба адказваць самому.
Спыняем гэты фарс. Мой пройгрыш. Я афіцыйна абяўляю сябе банкротам, бо не ў змозе расплаціцца. I гатовы за гэта ісці ў турму. Давай, Міхась, выклікай варту.
Граф Лудус злосна ашчэрыўся. Цяпер Пранціш бачыў, як мала ў тым засталося ад колішняга пракудлівага Міхаські.
Калі вы так настойваеце, пан Вырвіч.
Далібог, адправіць у вязніцу. Больш за тоезгноіць там. Пакуль не адсудзіць дзеля выплаты святога картачнага доўгу ўсю маёмасць, і Вырвіча, і ягоных сваякоў. Воўк, і законы ваўчыныя.
Давайце сыграем з вамі, граф. Вы ставіце доўг пана Вырвіча, ягод свайго жыцця.
Лёднік не выказваў ні гневу, ні злосці. Ён быў спакойны і засяроджаны. Нават расслаблены. Як заўсёды перад двубоем.
Пан Міцкевіч ледзь стрымаў пераможную ўсмешку.
Ну, за рулетку я з вамі не стану. Косткі? Баюся, вы з імі можаце тое ж, што з шарыкам рулеткі. Карты.
Доктар ганарыста ўскінуў галаву:
У карты не гуляюбо пакляўся.
Вырвіч, і праўда, не мог прыпомніць, каб Бутрым трымаў у руках карты ці косткі. У Лондане замест гульнявога дому доктар пайшоў у байцоўскі клуб, супраць бандзюганаў біўся, калі спатрэбіліся сродкі на выкуп лабараторыі доктара Дзі. А ў рулетцы сапраўды, кіруючы шарыкам, можна мільёны наварыць. Але калі змагацца без магіі. Граф Лудус, мяркуючы па ўсім, майстар найвышэйшы. Куды Бутрыму супраць яго?
Застаецца більярд. са знарочыстым сумнівам прагаварыў граф. Гэта не грэх, гэта амаль што фехтаванне. Вы ўмееце гуляць у більярд, пан Лёднік?
Бутрым не змяніўся ні рысачкай.
Калі вы нагадаеце мне правілы, думаю, прыпомню.
Вырвіч ажно ў валасы ўчапіўся.
Глядзі ж, Лёднік, без твайго штукарства. Як пабачу, што шар коціцца не ў той бок, а я пабачу гэта, не сумнявайся, атрымаеш пяро пад скабы.
Вочы Міхася Міцкевіча гарэлі нейкім жоўтым агнём: усё-ткі гульня была ягонай жарсцю, а тут чакалася адметная баталія.
У пакой з більярдным сталом адразу ж набілася народу. «Сам граф будзе іграць!», «Лудус за кій бярэцца!» Пра ягонага суперніка распытвалі з паблажлівай шкадобай. Яго прадставілі як пана Айсманагэта была старая мянушка Бутрыма. Пранціш, які і без таго адчуваў сябе вінаватым, быў у адчаі: ці ж выйграеш у логвішчы шалбера! Вунь Пане Каханку прыдумаў у Нясвіжы якое штукарства: у пакоі з більярдным сталомрухомая падлога. Калі супернік Радзівіла прыцэльваўся, слугі пераходзілі на адзін бок пакоя, падлога нахілялася, і цэліцца трапна было немагчыма.
Між тым Чорны Доктар няўважна слухаў, як яму ахвотныя тлумачаць правілы гульні. Дзіўна, паненка Рэгінка звонка сакатала з веданнем справы: падобна, пан Гервасій Агалінскі дачушку і да більярда прывучыў. Бедны малы Штакельберг, ну і жонку ён атрымае праз гады, калі яму не пашанцуе адмяніць шлюб!
Бутрым скінуў каптан, застаўшыся ў адной кашулі, і нават рукавы падгарнуў. Той-сёй з цікаўнасцю ківаў на рукі доктарадалоні ўпрыгожвалі шнары, нібыта іх калісьці прабілі цвікамі. Пану Айсману дазволілі на спробу трохі паарудаваць кіем. Гледачы гучна каментавалі памылкіне так трымае, не так цэліць. Праўда, няўклюдным прасцяком Бутрым не выглядаў: высокі, жылісты, гнуткі, нават з-пад маскі відацьдзюбаносы, сапраўдны драпежнік. Граф Лудус толькі ўсміхаўся паблажліва.
Нарэшце доктар кіўнуў, што гатовы. Граф вытанчаным рухам нахіліўся над сталом. Шары пакаціліся па зялёным сукне.
Ён можа так усе і загнаць у лузы адзін за адным, не даць суперніку нат ударыць. з захапленнем прагаварылі за спінай Пранціша.
Але граф, відаць, вырашыў пакрасавацца, дазволіць Лёдніку праявіць няўмельства. I шырокім жэстам паказаў: ну, давай, даражэнькі. Бачыш, я табе нават ход саступаю!
Усмешкі, аднак, вельмі хутка з твараў пазнікалі. Доктар метадычна біў, нібыта перацякаючы з месца на месца, шары падалі дакладненька.
На некалькі імгненняў доктар застыў на месцы.
К-курва!
Каржакаваты спадар, які прысунуўся да Лёдніка, раптам з лаянкай паваліўся на спіну. Вырвіч паспеў краем вока заўважыць, як перад гэтым Рэгінка падскочыла і з усяе моцы падбіла мацака пад калена. Ля правай рукі пана па паркеце зазвінеў доўгі стылет.
Граф злосна ашчэрыўся на паваленага хлапчыскай, і таго звалаклі:
Кеп няшчасны!
Лёднік не зважаў на інцыдэнт, зноў працягваў рухацца хутка і метадычна. Стук! Стук! Стук! Ягоная кашуля, справа на паясніцы, была парэзаная.
Вырвіч зараз жа заняў пазіцыю за спінай доктара, перасоўваючыся разам з ім. Алесь прыпыніў слугу, які ўпарта соваў гульцу кавалак крэйды на срэбным падносе, схапіў тую крэйду, памацаў і схаваў у кішэню, шапнуў Вырвічу:
Мылам намазана.
Стук! Стук!