- калі будзеш чакаць тлумачэння, так і памерці табе нецалаванай.
- Пакажыце мне, - сказаў міхал і пряцягнуў руку.
Пальцы яго, калі ён браў рэч, сутыкнуліся з пальцамі Мар’яны, і ён адчуў сябе так, быццам нейкая стрэмка мякка ўвайшла ў яго сэрца, напоўніўшы хваляваннем.
У Міхала ў руках была невялічкая штучка з рога: круг, перасечаны, перпендыкулярна па плоскасці, квадратам. І ў тым і ў другім былі прабітыя невялічкія дзірачкі. Мала таго, было прасвідравана нават месца перасячэння плоскасцяў, на ўсю даўжыню.
Міхал сядзеў на кукішках і моршчыў лоб. Усе глядзелі на яго, большасць з усмешкаю.
- Кінь, Міша, - сказаў Лёвачка, - гэта галава яшчэ спатрэбіцца для вырашэння праблема аб месцы, дзе паміраюць сланы.
Кругом відны былі ўсмешкі. Белазубыя, шырокія. І яшчэ панавала цішыня.
- Ведаю, - вельмі проста адказаў Міхал.
Нехта войкнуў.
- Што? - уся падаўшыся ўперад, спытала Мар’яна.
- Жыццё дрэнна ведаеце, археолагі, - зларадна сказаў Міхал, -каб ведалі добра, дык не давялося б вам думаць, ад якой бочкі гэты шпунт.
- Не здзекуйцеся, - сказала яна. - Для нас вельмі важна. Што
гэта?
- Я ж і кажу: “шпунт”. Праўдзівей, дзіцячая цацка. Дзеці і цяпер ёю гуляюць. У некаторых вельмі глухіх вёсках Палесся. Бяруцца тры бутэлькі з гарбуза. У адной дзірка круглая, у другой - квадратная, у трэцяй - крыжападобная. І трэба зрабіць для ўсіх адзін шпунт, каб праз яго можна было няпіттття з бутэлькі. І тады робіцца такая вось фігура.
- Ну добра, - сказаў Лёвачка, - ну квадрат, ну круг. Але дзе ж тут крыж? Нешта я не разумею.
- Галава яшчэ спатрэбіцца, калі акадэмікам будзеш. Кінь, Лёва, - сказаў Міхал.
І павярнуў прадмет так, што відны былі толькі бакі плоскасцяў.
- Вось табе і крыж. І дзірка, праз якую напіцца можна.
- Ч-чорт, як гэта я не здагадаўся, - пачухаў патыліцу Лёва.
- А дзеці палескія здягадаюцца. Ды і ў старажытным Кіеве, відаць, здагадваліся. Прагрэс.
- Апошні ўдар, - адмеціў нехта і задаволена зарагатаў.
Лёвачка схіліў галаву да пляча.