Ад станцыі да Багаткавай дачы было кіламетры тры. Сцяжынка, па якой ён зараз рушыў, выводзіла на пасёлак найкарацейшым шляхам. Але хадзіць па ёй Паўлу Алегавічу падабалася толькі зімой. Ва ўсе астатнія поры года тут было мокра, асабліва пасля дажджу і ўвесну, калі са схілу логу бруіста бегла вада, залівала сцяжынку, назапашвалася ў хмызняку і алешніку і адтуль пахла балотам. Ранняй вясной тут і наогул нельга было прайсці і даводзілася шкандыбаць уздоўж чыгункі з кіламетр, да шлагбаума, каб выйсці на гравійку. А гэта ўвогуле атрымоўвалася ўжо не тры, а болей за пяць кіламетраў.
Вечарэла, сонца заходзіла збоку лесу, затулялася высознымі хвоямі, і на лог напаўзала цемра. Праваруч, у кронах дрэў, яшчэ гарэзавалі бурштынавыя промні, пырхалі з галіны на галіну птушкі. Злева ж, у кустах і выродлівых дрэўцах, было так вусцішна, што Павел Алегавіч ішоў з ненатуральна скручанай направа шыяй. Злосна, адрывіста крычаў нябачны груган.
У руцэ Багатка трымаў паўнюткі поліэтыленавы пакет, дзе ляжаў прыкуплены з разлікам на колькі дзён харч: два літровых пакеты кефіру, сала, кансервы, чорны і белы хлеб. Бульба і яшчэ сёе-тое з агародніны мелася непасрэдна на дачы, у склепе.
Да месца, дзе канчаецца лог і сцяжынка ўваходзіць у прасторны дубовы гай, было яшчэ з кіламетр. За гаем, на самым узлеску, прытуліўся Багаткаў дамок.
Ці то паўплывала на Паўла Алегавіча карціна звечарэлага лесу, ці то падзейнічалі балотныя пахі, а толькі непрыемныя думкі пра жыццё-быццё зноў авалодалі ім. У забітай дарэшты электрычцы, калі ўвесь час баішся, што не зможаш прадрацца да выхаду на сваёй станцыі, — не да маркотлівых разважанняў. А зараз мімаволі пракручваўся ў галаве ўвесь скандальна-турботны дзень, паўставалі скажоныя нянавісцю твары жонкі і цешчы, калывалася постаць дачкі ў даражэзным плацці, чуліся яе пагрозлівыя словы «Ты яшчэ пашкадуеш.»
Канешне, ён яшчэ пашкадуе, думаў Багатка. Але толькі не аб тым, што развядзе яе з падлюгам Жыгоцкім, не. Ён пашкадуе, што з самага дзяцінства не даваў дачцэ добрай папругі, не вучыў розуму.
Балюча згадаліся зараз Паўлу Алегавічу падзеі двухгадовай даўнасці, калі Тамара выкінула такі фартэль, ад якога ён месяц не мог ачомацца. А было гэта так. Яна і сяброўка, студэнткі чацвёртага курса БДУ, паехалі ў ліпені важатымі ў нарачанскі дзіцячы летнік. Так, прынамсі, сказалі дамашнім. А насамрэч, як потым адкрылася, падаліся яны ў Маскву, праходзіць прагляд і праслухоўванне на месца ў нейкім поп-гурце. Прычым паршыўкі, кожныя тры дні, на працягу двух тыдняў, тэлефанавалі бацькам нібыта з Нарачы.
І вось у адзін цудоўны дзянёк, пры канцы ліпеня, заяўляецца Тамара дамоў. У цёртых джынсах і зашмулянай майцы, без рэчаў, з ускалмачанымі, выбеленымі валасамі, з дурнаватым выразам мурзатага твару. Якраз быў выхадны. Не павітаўшыся ні з бацькам, ні з маці, ляпае ўваходнымі дзвярыма, кіруе ў ванную і там запіраецца. Збянтэжыліся бацькі, крычаць: «Што такое, Тома, што, дачушка, здарылася?» Маўчанне. Толькі льецца вада. Дзесяць хвілін, дваццаць, паўгадзіны не адклікаецца Тамара. Баязліва прыпалі бацькі да дзвярэй, прыслухоўваюцца. А вада ўсё цурчыць, і як быццам — плёскат чуцён, мыецца, выходзіць, чалавек. Гэта крыху супакоіла. Але мінае гадзіна, паўтары, дзве — дачка ўсё не выходзіць, не адгукаецца на патрабаванні бацькі адперці дзверы, не рэагуе на плач і ўпрошванне Веры Генадзеўны. Тады Павел Алегавіч прымае жорсткае і адзіна правільнае рашэнне — рыўком выломлівае дэкаратыўную засаўку, урываецца ўнутр. За ім, зразумела, і жонка. Бачаць: ляжыць Тамара ў мыльнай пене, трымае ў руцэ люстэрка і размалёўвае касметыкай твар, як у клоуна. Агідныя чырвоныя вусы, зялёныя круглячкі шчок, сінія жудасныя кругі пад вачыма. А найстрашнейшае — тое, што на кафлянай падлозе, белымі пасмамі, валяюцца абы-як састрыжаныя яе валасы.
Прарэзліва, страшна ўскрыкнула маці. Бацька ж дзейнічаў надзвычай рашуча. Вокамгненна кінуўся на дачку, вырваў люстэрка, даў поўху, вывалак за рукі з ванны, голую абхапіў ззаду. Дрыгала нагамі, страшэнна верашчала Тамара, спрабавала драпацца. Але адкуль сілы ўзяліся ў сухарлявага Паўла Алегавіча: як абцугамі сціснуў, адарваў ад падлогі, у некалькі секунд занёс у спальню. Толькі адчайна закрычаў аслупянелай жонцы: «Што стаіш, памагай! Ёрш тваю медзь!»
Жахлівы дзень, бяссонная ноч прайшлі тады ў сям’і Багаткаў. Балазе цешча чарговы раз у бальніцы ляжала, а то б паралюш старую хапіў.
Тамару закруцілі ў коўдру, спавілі па руках і нагах. Калі ж, стаміўшыўся, яна перастала брыкацца і плявацца, бацька пачаў да прытомнасці прыводзіць. Прыгразіў, што, калі зараз жа не раскажа ўсё «як на духу», то выкліча брыгаду — і ў вар’ятню. Хай там разбіраюцца. Гадзін пяць працягвалася гэтае тамлівае следства. Загаварыла дачка, адно калі Павел Алегавіч здагадаўся з бацькамі яе сяброўкі звязацца па тэлефоне. Вось якая, аказваецца, выйшла тут катавасія: сяброўка яе на тым конкурсе музычным прайшла, а Тамару адпрэчылі. Дык яна гэтага перажыць не змагла, у дэпрэсіі з тыдзень швэндалася па Маскве, прамантачыла ўсе грошы, згубіла ўсе рэчы, ледзь бамжыхай не стала. П’яная, не помніць як, дабіралася ў агульным вагоне да Мінска. Добра, што хоць жывая.
Вось тады б і даўмецца Багатку, што яна за чалавек і што для яе ў жыцці найгалоўнае. Не скарыстаўся першым званочкам. Сам вінаваты. А галоўнае для Тамары тое, каб наверсе ды навідавоку быць, вышэй за астатніх. І спяваць жа яна толкам не спявала, танцаваць не вучылася, але ж — хачу быць зоркай, і баста! Не выжыльвацца гадамі, не з настаўнікамі ўседліва працаваць — а паехаць у Маскву і на алімп эстрадны заскочыць. У гэтым уся яе натура як на далоні.
Тры месяцы пасля таго нервовага зрыву вадзілі дачку па псіхолагах. Вучыцца яна не змагла, узяла акадэмічны водпуск. (Дарэчы, так універсітэт і не скончыла). Год, па сутнасці, правалялася на канапе. Ужо не ведалі, што і рабіць. Аднак, як і заўсёды ў Багаткавам жыцці, з’явіўся добры чарадзей у асобе Пятра Вацлававіча Жыгоцкага. Даведаўшыся ад Веры Генадзеўны пра злыбеду з дачкой, тут жа прапанаваў узяць яе да сябе, у сваю фірму. «Ды кім жа яна там будзе, няўмека?!» — спытаўся падазроны Павел Алегавіч ва ўзрадаванай жонкі. А выдзеліў ёй Жыгоцкі месцейка цёплае — блізу сябе, не то сакратаркі, не то пасыльнай, не то рэферэнта. З акладам зайздросным. Ну, а потым. Потым здарылася тое, ад чаго ў Паўла Алегавіча месяц страўнік баліць, месяц у баку коле.
Так, удружыла дочачка, дзякуй. У самым жудасным сне падобнае не сасніцца. У-у-ух.
...Павел Алегавіч адчуў цяжар за грудзінай. Спыніўся, неўразумела паглядзеў па баках. Аказваецца, і не заўважыў, як прамінуў сыры лог, як рушыў дубовым гаем. Зараз ён стаяў на ўзлеску. Сцяжына, па якой ішоў, бегла далей жытнім палеткам, да вёскі, стрэхі якой віднеліся на даляглядзе.
Багатку ж трэба было направа, туды, дзе вісела ў вечаровым блакіце нізкае рыжае сонца. Вось-вось зачэпіцца яно краем дыска за дубовую крону, пойдзе асядаць. Няспешна, павольна, па-чэрвеньску.
Узлескам, між хмызоў і высокай травы, ледзь натаптанай сцежкай ішоў Павел Алегавіч да свайго лецішча. Пры кожным кроку трывожна калола ў грудзях, ныццём аддавала ў левую руку. Скажы ты, сэрца стала збаіць. А ніколі раней не балела. Чым толькі не перахварэў за жыццё Павел Алегавіч, чаго толькі не паламаў, а ў маторы сваім быў упэўнены на ўсе сто.
Вось яна, Багаткава вотчына: амаль напоўніцу засеяныя бульбай трыццаць сотак, нягеглы, крыты руберойдам драўляны дамок, некалькі хілых дрэў і кустоў ля яго.
У маленькім дачным пасёлку Павел Алегавіч як бы на водшыбе. Калодзеж метрах у ста. Лапікі зямлі, што злева і справа ад яго, так пакуль ніхто і не купіў. Выходзіць, што і не дача ў Багаткі, а хутар.
Восем гадоў назад, набыўшы гэтую зямлю, меў Павел Алегавіч вялікія планы. Але безграшоўе, непаразуменне ў сям’і, прынцыповае нежаданне дзяцей памагаць будаўніцтву прывялі да таго, што замест запланаваных двухпавярховага дома, хлява і лазні зладзіў адно паршывенькую халупку з кухняй і спальным пакоем.
Ніхто не хоча зараз сюды прыязджаць. Гады тры таму, праўда, панадзіліся сын з дачкой вазіць маладыя кампаніі. Распівалі спіртныя напоі, распуснічалі, пажыралі рупліва вырашчаную Паўлам Алегавічам агародніну, вытоптвалі градкі. Усё гэта рабілася ў адсутнасць гаспадара, калі той быў на працы. З’явілася небяспека, што спаляць дом. Што ж, давялося турануць маладзёнаў, адвадзіць. Сустрэўся тады Павел Алегавіч з участковым, праставіў скрыню гарэлкі, ударылі па руках.
І вось неяк познім вечарам, будным днём, калі гулянка ў Багаткавым доме была ў самым разгары, прыджгаў туды на «газоне» ўчастковы са сваімі памочнікамі, наладзіў аблаву. Перапісаў усе адрасы (а было там, акрамя Юркі, чалавек восем), вёў строгі пратакольны допыт, паабяцаў усім за хуліганства турму, гадзіны праз тры адпусціў, сказаўшы чакаць афіцыйных павестак.