Некалі ўсё мінецца, бо ўсё мінаецца, — думаў мужчына, надразаючы гонкую, але зялёную яшчэ хвойку. Некалі прыйдзе дзень, калі ён, Віталь, будзе сядзець дома з бляшанкай піва (ён любіць з бляшанак). Ён будзе піць піва, лянотна глядзець на экран свайго вялікага тэлевізара. І там будзе ісці адна з тых перадач, якія звычайна глядзіць Віталь, можа, нешта пра падарожжы. І ён успомніць пра гэты востраў. Хоць знікне ў небыцці пякучы боль у далоні, забудзецца стома ў руках і плячах, няўтульнасць мокрага неба. Што ён будзе помніць? Як білася на яловых зубах самаробных восцяў вялікая рыбіна, як маленькі хлопчык скажа, што самая смачная рыба ў свеце — тая, якую ён злавіў і засмажыў на вуголлі. Усё праходзіць, і гэты востраў — пройдзе. І наступіць час, калі былое згадаецца з ціхім сумам і прыемнасцю. З сумам таму, што больш такога ніколі ў жыцці не будзе. І з прыемнасцю, што ты зрабіў усё, што мог для іх — для гэтай цудоўнай маладой жанчыны і яе сына. Няхай не твайго. Але — яе.
Віталь пачаў працаваць, а змрок пакрысе ўжо ўздымаўся над зямлёй, выпаўзаў з кустоў і гушчару.
Прыйшлі Воля з сынам, але давялося папрасіць суседку вярнуцца, каб прыхапіць галавешак, ды раскласці тут касцёр: у гэтым месцы густа растуць патрэбныя ім хвойкі, можна яшчэ доўга рэзаць пры святле кастра і месячыка, які хутка ўзыдзе.
— Данік просіць есці, — з ноткамі адчаю прагаварыла ціха Воля, звярнуўшыся да Віталя, калі хлопчык прысеў ля разведзенага кастра. — Божа, я не ведаю, што яму даць… А як заўтра нас не забяруць?
— Усё будзе добра, — ціха, але ўпэўнена адказаў Віталь і інстынктыўна, падпарадкаваны хваляй пяшчоты і жадання абараніць, супакоіць жанчыну, прыгарнуў адной рукой Волю да сябе. Яна паддалася, прыціснулася, уздрыгнулі яе плечы.
Віталь удыхаў пах яе валасоў.
— У цябе валасы гэтак дымам прапахлі — не вымыеш, як прыедзеш дадому, — заўважыў ён.
— Вымыю. А калі і не, то хай будзе такі пах, — адказала Воля, вызвалілася і адступіла на крок, азірнуўшыся на сына. — Не абдымайце мяне больш, — ціха папрасіла. — Бо магу расплакацца, — усміхнулася няёмка.
Узышоў месячык, хутка ўзняўся вышэй, у ляску адразу пасвятлела.
— Можа, ідзіце, кладзіцеся? — прапанаваў Віталь.
— Не, мы пабудзем, — адмовілася Воля.
7
Маленькая галоўка чаплі ледзь угадвалася сярод чароту, але гэта была яна, чапля. Віталь сцяўся, замёр, яму здавалася, што ўдары сэрца аддаюцца ў ногі, у ваду, а праз яе — да птушкі.
Быў ранак з бязвоблачным небам. Узыходзіла сонца, пакуль схаванае ў коўдры тумана. Вакол панавала ціша, толькі ледзь чутна звінелі камары, якія пасля ўчарашняга дажджлівага дня нарэшце ажылі і цяпер густа абляпілі твар і рукі Віталя.
Ён не адчуваў іх укусаў. Ён не міргаў. Ён быў зверам. Усё знікла: далёкі адсюль горад і рэдакцыя, ягоная кватэра і праца. Было толькі адно, і яно захліснула і падпарадкавала кожную мышцу ў целе, кожную клетачку мозга: чапля — гэта ежа. Есці хоча маленькі хлопчык, сын каханай жанчыны, есці хоча каханая жанчына, есці трэба яму самому, каб уратаваць іх — каханую і маленькага хлопчыка.
Птушка не адчувала небяспекі, пераступала цыбатымі нагамі ў густым чароце па сваіх птушыных справах. Яна выйшла на невялікі прагал. І тады Віталь кінуў восці. Шпурнуў не як кап’ё, а дзвюма рукамі, размахнуўшыся коратка, як звычайную палку, каб яна ляцела, круцілася, бо розум падказаў: так больш шанцаў.
Ён бачыў гэты момант, калі чапля, спуджаная ценем кінутых восцяў, узмахнула крыламі, бачыў, як канец восцяў зачапіў шыю птушкі і зрынуў яе, ужо амаль узляцеўшую, у ваду. І сам Віталь ірвануўся ўслед за восцямі, быццам кінуты некім, нешта хрыпата крычаў, гыркаў і сіпеў. Паспеў балюча упасці на свае ж восці рэбрамі, але рукамі схапіўшы пер’е, невідушча перахопліваў, намацваў нешта больш трывалае, чым пер’е, ухапіў, ускінуўся і яшчэ раз упаў — ужо на саму птушку, гатовы хапіць зубамі за шыю і сціснуць, абы толькі птушка засталася тут, не ўзляцела.
А чапля адчайна біла крыламі, нагамі, нешта цвёрдае ўдарыла балюча ў твар, ды ён ужо намацаў, схапіў адной рукой шыю птушкі, другой перахапіў — і ламануў, устаючы на ногі, ап’янелы ад звярынага адрэналіну ў крыві.
На ўзгорку ён глядзеў на цела птушкі і разумеў, што звярынае трэба пакідаць тут. Нельга несці птушку такой да дзіцяці. Чапля — гэта прыгажосць. Нельга забіваць прыгажосць…
Успомніў, як некалі пісаў пра аднаго майстра, што рабіў чучалы. Трэба зняць пер’е птушкі разам са скурай. Выкінуць вантробы… Паспрабаваў, але ніяк не атрымлівалася — не хапала рук. Панёс знявечаную птушку да будана, пабачыў здалёк Волю, якая ўжо завіхалася ля вогнішча. Клікнуў яе.
Воля здзіўлена войкнула, калі пабачыла ля ног Віталя забітую чаплю.
— Мне аднаму вельмі нязручна трымаць, — апраўдваўся ён. — Будзем лічыць, што гэта вялікая-вялікая качка… Данік спіць яшчэ?