— А вы чулі, што… — то й тое: успомніць ён сваю забытую навіну, як возьмецца за клямку.
Загаворыцца дый пра дом забудзецца чалавек. Пусціць клямку з рук, з парога далей на хату адыдзецца. Так і так яно было… Аж пакуль не ўся навіна, аж пакуль не нойдзе на памяць:
— Трэба йсці.
— Пагуляй. Паспешышся з домам…
— Не. Трэба йсці. І так доўга забавіўся.
Ды бывае, што і на гэтым не канец. Бывае, разоў тройчы будзе за клямку брацца багаты на навіны чалавек.
Возьмемся і мы з вамі за клямку, таварыш чытач, каб прыклёп быў пачаць мову пра забытага намі Клемку Філончыка, што амаль не да прызыву ў Баркаўскую пачатковую школу хадзіў, але сяк-так скончыў (паўздужаў) яе.
Наважыў Язук са свайго Клемкі чалавека зрабіць. Проста бяда была з ім: хоць ты кол на галаве чашы ўпартаму. А яшчэ пашанцавала: хлопца ў войска не ўзялі, што адзін сын быў ён у бацькі. Перабыў Клемка прызыў дый вярнуўся дадому.
Крыўда была Язуку. Ставіўся ён багатыром у Баркаўцох не меншым за Заблоцкага. У таго толькі нівы шырокія ды сядзіба заможны выгляд мае. Язукоў жа і двор вузкі, і зямлі ў Баркаўцох у яго не лішняе, але за тры вярсты на засценку ён мае прыкупленай чатыры дзесяціны.
Завялік Язукоў Клемка на навуку. Па гадох яго ў гарадское ўжо не прымуць. І Філончык свайму сыну службы праз людзей прапытваўся: абы дома не быў, абы трохі каля паноў цёрся. Усіх пісароў, усё дробнае — прыступнае простаму чалавеку — начальства ападаў ён, стараючыся сыну лёгкага, панскага хлеба.
Потым аднаго разу ў жніво па сняданні кажа Язук:
— Збірайся, Клемка. Паедзем.
Запрэглі яны свайго дэраша ў каламажку на жалезным хаду. Падыспад у сядзенне ўкінулі пшэннай пытляванай мукі паўтраця пуда. Наверх кучак чатыры ўскінулі канюшыны дэрашу, даць, калі дзе забавяцца.
— Садзіся, Клемка.
Не меў Юстап каламажкі на жалезным хаду. Знарок прысмаліў дэраша Язук, як пад’язджалі пад Заблоцкіх, каб ляскаталі колы.
А за вёскаю жалі жанкі жыта пры дарозе.
— Памажы божа, — даў ім Язук.
— Дзінькуе. Куды гэта вы? Сягоння ж не кірмашны дзень.
— Дармо.
Далей праехалі. Ізноў блізка жнеі. Ізноў давялося: «памажы божа!» даваць.
— Куды вы гэтак зараней? — зноў пытаюць.
— Далёка, — кажа Язук.