Хайа, Катя, эн дьиэҕэр массыына турар дии, Дося саҥа аллайа түһэр.
Көрбүтүм, олбуорбут таһыгар ГАЗ массыына кэлэн турбут. Тыый, ким кэллэҕэй? Бу кыһын Туллуктаах ийэлэрэ ыалдьыбытыгар оройуон балыыһатыгар сопхуос дириэктэрин массыынатынан илдьибиттэрин санаан куттанным. Аны ийэм эрэйдээх туох эрэ буолла дуу? Чугаһаан көрбүппүт, төрүт хайабыт да харахтаан көрбөтөх техниката буолла, кабинатын ааныгар эмблемэ-бичик бөҕөлөөх, «ВилюйГЭС-энерго» эҥин диэн. Тыый, кимнээх буоллахтарай? Аргыстарым салгыы ааһа турдулар, мин олбуорбар киирдим. Хайыһарбын күүлэҕэ уура туран иһиттэхпинэ, иһирдьэ дьон саҥата добдугурас. Хаарбын тэбэнэн дьиэҕэ киирэбин.
Тыа ыалын дьиэтигэр оччолорго туһунан куукуна диэн суох. Киирэ түһээти кытары оһох. Ону биир өттүнэн таҥас ыйыыр уонна суунар сир. Утары түннүк аннынан остуол турар. Бэйэтэ да кыракый остуолбутун толорон ийэбин кытары үс киһи, икки нууччаны кытары биир саха киһитэ, эбиэттии олороллор. Мин киирэн «здравствуйте» диэн дорооболоһобун. Таҥаспын устан, соммун, бэргэһэбин ыйаан, суумкабын ууран балачча хаһыспахтыы туран кэпсэтэллэрин истэбин.
тогда, здесь было немноголюдно, жили в юртах, диэн кэпсиир сааһырбыт көрүҥнээх харатыҥы нуучча киһитэ. Ол кэмтэн төһөлөөх сайдыы барбытый?
Ноэль Ааронович, манна уот линиятын аан бастаан эһиги тартаххыт дии, эдэр нуучча уола тойуу саахары чэйгэ уган оборорун быыһыгар ытыктабыллаахтык ыйытар. Первопроходцы в освоении Севера.
Оо, даа, работа была тяжелая. Куда ушли те годы молодые? кэпсии олорооччу туран миэхэ утары кэллэ, олуттаҕастык сахалыы ыйытта:
Катаринагын даа?
Ыһы, диэбиппэр, бокуой биэрбэккэ, ыга кууһан, сүүспүттэн сыллаан ылла.
Мин «уой» диэт, илиибинэн хаххалыы туттан иһэн, «куттаныма, сыллыый, ити аҕаҥ ээ», ийэм саҥатын истэммин холкутуйабын. А-ҕ-а-м? Тугуй ол, кимий ол? Хантан, хайдах уонна тоҕо? Ийэбиттэн ураты өссө ханнык эрэ үһүс киһи баар буолуохтааҕын, атын оҕолор аҕалаахтарын көрөр буоламмын, биллэрбин даҕаны, оннук чуолаан миэхэ уонна илэ-чахчы баарын өйүм хоппот эбит. Далбааран хаалабын.
На улице такой мороз, а ей жарко, каково? киһи киэн туттубуттуу дьонун диэки көрөр, хайыһардаан тириппитим көстө сырыттаҕа.
Мин остуол диэки эргиллиибэр сирэйбин дьэ өйдөөн көрөн, олорооччулар соһуйан өрө көтө түһэллэр. Чочумча саҥа суох. Онтон:
Дьэ, манна чахчы да үчүгэйдик «үлэлээбит» эбиккин ээ, Аароныч, дочь-то ну, надо-же, как две капли водыте же ясные глаза, тот же знаменитый файнберговский нос, диэтэ сахата.
Вот так номер, нуучча уола итэҕэйбэтэх быһыынан бастаан ийэм диэки, онтон саастаах киһи диэки олбу-солбу көрө олордо.
Ийэм биһикки ити түгэни кэлин саныы-саныы күлэрбит. Мэлдьи көрөр киһилэрэ ханна эрэ ыраах тыаҕа, үрэх баһыгар бүгэн олорор саха дэриэбинэтигэр оҕолооҕо буолуо диэн түһээн да баттаппатах буолуохтаахтар. Дьээдьэлэрэ да кэлэн иһэн «оннуктаахпын» диэн төрүт эппэтэх, көннөрү «эдэрбэр үлэлии сылдьыбыт сирбэр таарыйан ааһыахха» диэбит эрэ быһыылаах. Дьэ, төһө эрэ соһуйдулар.
Ну-с, достаточно. Вы Семеныч, с Владиком куда-нибудь
Понятно-понятно, саха киһитэ тута өйдөөн уолунаан хомунар аакка бардылар. Баһыыбаларыҥ. Спасибо, хозяйка, за хлеб-соль.
Вас совсем оставить здесь или прийтиво-сколько? тахсаары туран дьоно ыйыппыттарыгар киһибит «вечером» диэн хаалла.
Ити ханналаатылар? ийэм остуолун хомуйа туран ыйытар.
Михаил Семенович эрэллээх киһи, булан сылдьыа.
Ийэм ити икки ардыгар остуолун иккистээн тардан, аны үһүөн олордубут. Дьээдьэ Ноэль миигин кытта сэргэстэстэ. Бу убаабыт кугас баттахтаах, кэтит таныылаах, сүһүөхтээх муруннаах, этэргэ дылы төрүт торулуур «тоҥ» киһи миэнэ айбыт аҕам эбит буоллаҕа.
Хайа, Катарина, үөрэх хайда-ах? минньигэс баҕайытык саҥаран ыйытар. «Хайа» диирэ «ха-я» диэн иһиллэр.
Үчүгэй, диибин миин иһэрим быыһыгар.
Ол аайы, харса суох аһаан-сиэн бордурҕаппаппын. Айахпын мээнэ тыаһаппат буола сатыыбын, ньуоскабын, домоводство уруогар үөрэппиттэрин санааммын, бэркэ сэрэнэн тутабын. Быһата, ийэ тарака Хотууната омук киһитэ аҕабар «Катарина» буолан хаалбыппынан, боччумнаахтык уонна культурнайдык тутта-хапта сатыыр санаа киирдэ. Ол туораттан олуона соҕустук көстөрө буолуо диэммин, аны испэр күлэ саныыбын.
Ха-сыс класс?
Тохсус, девятый, бэйэм да билбэппинэн тоҕо эрэ нууччалаан саайабын.
Салгыы кэпсэтии икки тылынан булкуллар. Ийэм биһикки нууччалыы, кини сахалыы мөлтөхтүк саҥарабыт даҕаны, онно эрэ кыһаммакка, харса суох балкыһан, хата кимнээҕэр өйдөһөр курдукпут. Бастаан кэмчиэрийбитим ааһан хаалар, дьээдьэ Ноэль даҕаны киһини симитиннэрбэт, бэрт судургу майгылаах буолан биэрдэ.
Эһиил оскуоланы бүтэрэр эбиккин. Ханна үөрэнэ барар былааннааххыный, туох идэни талан эрэҕин?
Быраас буолуом.
Оҕом ити кыра эрдэҕиттэн баҕата, ийэм киэн тутта кыбытар.
Быраас даа? дьээдьэ Ноэль соһуйар. Мин дьонум эмиэ доктордар этилэрэ. Бэйэлэрэ бас билэр клиникалаахтара. Ыраах, төрүт дойдубутугар Шауляйга Эһэм гарнизон лекара эбитэ үһү. Эн, кинилэр сиэннэрэ, эмиэ доктор буолуоҥ Воистину, хаан хаалбат, удьуор быстыбат. Сир уһугар да тиийэн баран, дьүһүн да кубулуйан туран, баар буола турабыт, чахчы долгуйбут көрүҥнэннэ, куолаһа титирэстээтэ. Өйдүүбүн ээ, эриллэн түһэр кирилиэһи, аҕам кабинетын көмүс чаһытын пенснетин. Ол күндү да буолара
Аҕам, аны мантан антах наар «аҕам» диирим, ийэбиниин кэпсэтиитэ маннык буолла.
Найыл, мин эйигин өссө мантан тиийээт да кэргэннэнэн, оҕолонон-урууланан ырааттаҕа диибин ээ, диир ийэм.
Хантан? Эн барсыбатаҕыҥ дии. Маҥнайгы сылларга кыыс да аҕыйах этэ, сытыы уолаттар мэлдьи тайҕаҕа сылдьар киһиэхэ тииһиннэрбэттэр. Бастаан наар линия тардыытыгар сылдьыбытым. Сайыҥҥы куйааска-кумаарга, кыһыҥҥы тостор тымныыга тимир боробулуоханы кыһыл илиибитинэн таҥан сордонорбут. Сатаабат да буолан уонна сөптөөх тэрил да кэмчитинэн хаста-хаста үлтү түһэн диэн токка да оҕустаран доруобуйабын сүтэрэн, 44 сааспар бу ыарыһах буолан олордоҕум. Оччолорго, билиҥҥи курдук, элбэх техника суох, үлэҕэ куттал суох буолуутун тэрийии мэлигир. «Маннык кэмҥэ диэри бачча усталаах линия тардыллыахтаах» диэн буолар. Бүттэ. Бара тураҕын. Алмаас куората, онтон ГЭС Ону «уһун солкуобайы» эрэ эккирэтэн сылдьар курдук араастаан саныахтара турар Төрдүттэн түөрэ сүргэйиллибит үүнээйи буоламмын, ханна түбэһэрбинэн, оннубун була сатыыр кыһалҕаҕа сылдьан хагдарыйан эрдэҕим.
Ээ, эрэйдээҕим сыыһын даа, ийэм аһынан ымманыйар, онтон манна кэлиэххин. Аскын-таҥаскын син тэрийэр этим буолбат дуо?
Эйигин эргэ таҕыстаҕа, миигин давно-о и совсе-ем умуннаҕа-а дии саныырым. Онтукам төрүт да тахсыбатах эбиккин дии. Таах да эн барсыбытыҥ буоллар, ыал-ыал курдук бэрт баҕайытык олоруо этибит. Ыаллары өйүүллэрэ, бастаан бараакка туспа хос, онтон дьиэ элбээн истэҕин ахсын, квартира биэртэлииллэрэ. Оттон сулумахтар эрэйдээхтэр сылы-сыллаан уончалыы буолан балааккаҕа, хоско кыбыллан, хомнуо-хойут эрэ үчүгэйгэ тиксэр буоллахпыт. Интернациональнай дьиэ кэргэннэр бөҕө үөскээбиттэрэ, билигин да элбэхтэр. Өссө ол муода курдук, норуоттар доҕордоһууларын быһыытынан пропагандаланар. Молдаванка саха уолугар, украинка татаарга эргэ тахсыбыттара, литовец нууччаны, финн кореянканы, белорус бурятканы ойох ылбыттара.
Тыый, үгүс да омук баар эбит. Хайдах кэпсэтэн, быһаарсан сылдьалларый? ийэм биһикки сөҕөбүт. Мин санаабар баҕас, омуктар бары, ити киинэҕэ көстөрүн курдук, национальнай таҥастарын кэтэн сылдьаннар, бэйэлэрин эрэ тылынан кэпсэтиэхтээхтэр.
Нууччалыы буоллаҕа эбээт, бары иллээх, биир тэҥ бырааптаах сэбиэскэй омуктар. Эн да биһикки кинилэртэн итэҕэс буолуо этибит дуо, ама? Бу кыыһы таһынан, хас да уолу төрөтүөҥ этэ, тымныыны тулуйар, кыһалҕа тирээтэҕинэ, бултаан да айахтарын булунар, доруобай, чэгиэн дьону кыра Ноэли, Рэби, Мотелени. Оччолорго саҥа ыал буолбут уолаттар билигин хайы-сах улааппыт оҕолорун батыһыннара сылдьалларын көрдөхпүнэ, ымсыырабын эрэ. Матренаны сайылыгыттан күүспүнэн да илдьэ кэлбэккэбин диирим. Ньир бааччы олорбутум буоллар, ыалдьыам суоҕа этэ. Да-а, барсыбатаҕыҥ