диэн, көрөн туран кэпсэтэр курдук салгыы, көнө-судургу тыллар көтөн испиттэрэ. Чахчыта оннук, кини ийэтин эмэн соппойорун өйдүүр ээ. Икки атаҕынан таймаҥалаан, тэбиэлэнэн оонньуу-оонньуу, ийэтин эмиийин төлө тутумаары, быыкаа тарбахтарынан кымаахтаан чыраахтаһара бу баарга дылыта. Минньигэс да баҕайы аһыттан арахсымаары араллаан бөҕөтүн тардара Үһүн лаппа ааһыар диэри аны хаампатах эбит. Онон көтөххө сылдьан, бу санаатахха, аан дойдутун төрдүттэн улахан киһи хараҕынан анаарбыт эбит. Ону кини билинэр, олус күндүтүк саныыр, оннооҕор бииргэ мэниктиир оҕолоруттан кыбыстыбат, наада буоллаҕына билиниэн да сөп.
Чахчыта даҕаны! Мин ийэм бу сир күнүн санатар, кини дьиҥнээх Күн! Ити ырыаттан иһийэ долгуйбут уолчаан сааһа букатын аҕыйах этэ. Баара эрэ сэттэлээҕэ дуу, аҕыстааҕа дуу. Ол эрээри ити күнтэн ыла ийэтин дьиҥнээх Күн курдук көрөр буолбута. Олоҕун тухары. Оннооҕор тиһэх ыарыытыгар сытар эрэйдээх хайа да оҕолоруттан Килиимэ бүөбэйдиирин ордороохтуура. «Оҕом илиитэ сымнаҕас, эһиги киһини мас курдук тутаҕыт» диэн үҥсэргээбиттээҕэ. Онон, букатын барыар диэри, Күн Ийэтин илиититтэн араарбакка көрбүт Килиим.
Ийэм барахсаны, субу сотору кэминэн суох буолуон сэрэйдэрбин даҕаны араастаан аралдьыта, кэпсэтэ сатыыбын. Артыыс талаана итинниккэ табыллыбат, тахсыбат Ийэм, дьиҥ иһигэр, мин саататарбар наадыйбата да буолуохтаах. Бу санаатахха, бэйэбин курдаттыы да көрөөхтүүрэ ини. Ол да буоллар оҕотун хомотумаары-хоргутумаары, хара күүһүн муҥунан өйүү сатыы сытаахтаабыта Кини баара эрэ 58 саастааҕа. Куолубунан сүрэҕин иһиллии турбутум, «баран эрэр» киһи сүрэҕин тыаһын истибит аҕыйаҕа буолуо. Оттон мин тапталлаах Күн Ийэм сүрэҕэ, бигээн тутан турдахпына, 5 чааһы 11 мүнүүтэ ааһыыта тэппэт буолан хаалбыта, үйэлэр тухары тохтообута. Ити мин олохпор саамай сүдү сүтүгүм
Килиим тумус туттар дьоно ийэлээх аҕата. Биир да бэлиитик, билиҥҥи-урукку кэм өйдөөхтөрө, улуу бөлүһүөктэрэ буолбатахтар, утарытынан, этинэн-хаанынан билбитэ, айах атан кэпсэппитэ-биһирээбитэ, хараҕынан таптыы-харыһыйа көрбүтэ кинилэр ийэтэ уонна аҕата. Өйдөөхтөн өйдөөхтөр, мындыртан мындырдар, хоһуунтан хоһууннар, күүстээхтэн күүстээхтэр уонна ыраастан ыраастар!
Кинилэр уолларыгар сыһыаннара урут сэбиэскэй кинигэҕэ айымньы буолан киирбит улуу Ленин ийэтигэр сыһыанын сахалыы олоххо дьиҥ көстүүтэ этэ. Биир мөҕөр тылынан хаҕыстык хаарыйбатах, сэмэлээн муннукка-ханныкка анньыбатах, мэлдьи сүбэ-эйэ тылларынан сирдэппит үтүөкэннээх иитии бу дьиэ иһигэр баара.
Дойдуга тапталы иҥэрбит эмиэ кинилэр. Иитиллибит, төрөөбүт сир ураты тыынын кимнээҕэр да уйаҕастык букатын кыратыгар ылыммыт буолан, Килиим дойдулууругар билигин даҕаны остуоруйаҕа кэриэтэ, икки санныгар аарыма кынаттар сараччы үүнэн тахсар курдуктар. «Дойдулуубун!» диэтэҕинэ атыннык үктэнэр, туспатык тэринэр, маарыннаабаттык хамсанар, иһиттэн эрчимирэр. Дьикти. Ол эрээри, ити кырдьык.
Ийэлээх аҕатын таптыыра бэрт буолан, иккиэннэрин тэҥҥэ биир тылынан, Күн Ийэтинэн, сирэйдиир. Сири-сибиири атаҕынан арсыыннаабыт кырдьаҕас сонордьут аҕата, 70-ча сааһыгар бу олохтон барыар диэри, уола мэлдьи «мин ийэ оҕотобун» диирин мындырдык ылынан истэрэ. «Ити кынаттаах тыл. Ийэ оҕолоро буолбаккаҕыт? Ийэҕититтэн кэллэххит. Барыны ийэҕитинэн мээрэйдииргит сөп. Ийэҕит айылҕата ону сөбүлүүр. Ийэҕит эрэйдээх баар буолан аҕалааххыт, айбыттааххыт өйдөнөр», диэн турардаах.
Ол иһин Килиим куруук киэн туттан этэр: «Мин ийэ оҕотобун». Ол аата Ийэ сир ииппит ыччата. Ийэ дойдуттан тардыылаах алаас уола.
Былыргылар этэллэрэ үһү, «икки тэҥнээх булсан ыал буоллахтарына ыччаттара дьоллоох буолаллар» диэн. Буутабыстар оннук ыал этилэр. Ийэлэрэ Кэтириис барахсан ииһэ-күөһэ бэйэтин киэнэ, кини сатаабатаҕа суох. Түүлээҕи кытта чараас сайыҥҥы таҥаһы тэҥник иистэнэрэ. Оннук илиилээхтэр аҕыйахтар. Наһаа үчүгэйдик уруһуйдуура, арааһы барытын айан көрөрө сатанарын эриэхсит! Оннооҕор мас эпиилкэтин силимҥэ булкуйан иһит оҥордоҕуна көрүөҥ этэ, ханнык да маҕаһыыҥҥа атыыламмат сиэдэрэй көстүүлээх буолара. Саамай дьиктитэ ол тугу эмэ дьарыгыра олорон малларын, илиитигэр туппутун кытта киһи курдук кэпсэтэр идэлээҕэ.
Килиим ийэтин билигин да суохтуур, санаан кэллэҕинэ хараҕын уута ыйытыыта суох ыгыллар Кэтириис барахсан оруобуна уон сыл быарынан ыалдьан бараахтаабыта. Ол төрүөтэ эмиэ дьиктитэ. Олорбут дьиэлэрин кэҥэттэ сырыттахтарына, ол көҥдөйүгэр сылгы киирбитин таһаараары гыммытын, түҥнэри көтөн ааспыт. Итинтэн сыыстаран наар балыыһалары кэрийэн, ыйы ыйдаан, ардыгар сылы супту эмтэнэр аакка барбыт. Онно да быраастара тута эппиттэр, уһаатаҕына уон сыл барыа дуу диэн.
Дьиэтигэр кыра уола Килиим сырыы ахсын балыыһаттан кэлэригэр ахтан аҥаара буолан тоһуйар. Ийэ бэйэтэ да уолун ахтаахтыыр, оҕото кинитэ суох олус туоххаһыйар. Оччолорго төлөпүөн ыалга барытыгар баар буолбатах, кэпсэтэр сириҥ биир, почтаҕа баран «переговор» сакаастыыгын. Бэһискэ сылдьан бу барахсан, ийэтин саҥатын истээри, почтаҕа атаһын кытта барар. Ол истэхтэринэ ытырыык ыт түбэһэн уол үрдүгэр түһэр. Айака-дьойоко буолбатах дуо? Доҕоро уол биир илиититтэн тардар, ыт анараа өттүттэн ыһыы-хаһыы, сары-ору. Хата, доҕоро уол, аара уһаат үрдүгэр сытар ураҕаһы таба көрөн, онон ытырыыгы сабырҕаппытыгар анарааҥҥыта биирдэ куотар. Почтаҕа дьүһүн-бодо, хаан-сиин буолан киирбэттэр дуо? Соһуйуу-өмүттүү буолар:
Иэдэ-эн, хайдах гынабытый
Хаһ-аай-ысты-банн-ай мыы-ла ү-чүү-гэ-эй үһү, ытыырын быыһыгар Килиимнэрэ ыйа сытар.
Ону эн хантан биллиҥ?? Ким эппитэй?
Бы-лыр-ыын бэт-эри-нээр- дэрр кэп-сэп-пит-тэр-ээ
Тыый, туох өйдөөх оҕотой, дэһэ-дэһэлэр, хайыахтарай, хаанын чаккыраппытынан, почта дьахталлара биэлсэргэ илдьэн абыраабыттар.
Килиим онно ытаабытын ытырыллыбыт ыарыыбыттан буолбатах, ийэбин кытта кэпсэппэккэ хаалбыппыттан диэн билиҥҥэ диэри ол ыкка абарар
Дьэ ити. Оттон аҕата эмиэ көннөрү буолбатаҕын оҕолоро хойут өйдөөбүттэрэ. Биирдэ сааһыран олорон кыра кыыһыгар эппит:
Эдьиийдэргин, убайдаргын барыларын мус. Улахан остуолла тэрийиҥ, диэн.
Тук курдук мустан аһыы олордохторуна аҕалара Буутабыс:
Чэ, тоойдоруом, аны аҕыйах хонугунан, иһэ үлүннэҕинэ икки-үс хонугунан, барыахтаах сирбэр аттанарым буолуо. Өллөхпүнэ ытаан-соҥоон эрэйдэнээйэҕит, ити байтаһын сылгыны туттаарыҥ, бырааһынньык курдук атаараарыҥ Кэлбит дьону үчүгэйдик көрсөөрүҥ
Аҕаа, ону-маны тыллаһаҥҥын. Бачча этэҥҥэ сылдьаҥҥын, аньыы даҕаны! дэспиттэр оҕолоро.
Ээ, түүлүм-битим оннук, диир оҕонньор.
Оруобуна эппитин курдук, үс хоноот, аҕалара «элэс» гыммыт. Наһаа соһуйбуттар, аһыйбыттар. Килиимҥэ, куоракка сырыттаҕына куһаҕан сонуну эдьиийэ эрийэн эппитигэр, дьиктитэ баар, соһуйбатах. Аһары астаран иһигэр санаабыт: «Алаатыгар, аҕам барахсан баран хаалбыта, аймалҕана да суох эбит дии», диэн итэҕэйбэтэх курдук буолар. Итинник дойдутугар уу чуумпутук тиийэн кэлэр. Дьиэлэрин таһыгар убайа хоруоп оҥоро турарын көрөн баран, дьэ, ытаан уйа-хайа суох барар. Онтон иһирдьэ киирэн чуо аҕатыгар чугаһыыр, илиититтэн тутар уонна эмиэ дьикти, сонно тута, уоскуйан, хараҕын уута кууран хаалар. Килиим гостуруолга сылдьыбыт видеоларын аҕалбытын истэн, аҕалара соруйбутун курдук, тэлэбиисэргэ холбоон көрөллөр, бохуруонаҕа кэлбит ыаллара бары көрөн, онно аралдьыйан үөрэн-көтөн, ким да ытаабат-соҥообот. Көмөр күннэригэр ып-ыраас чаҕылыйар күннээх күн үүнэр. Буутабыс кырдьаҕастарын субу таһаарыахтарын аҕай иннинэ чуо кинилэр дьиэлэрин үрдүнэн ардах курулаччы кутар уонна оннук омуннаахтык тохтоон хаалар. Онуоха аҕаларын, сир-дойду иччитэ итинник атаарар эбит, «суолун сабынна» диэн өйдүүллэр, саҥата суох, эппитин курдук, ийэлэрин таһыгар таһааран уҥуох тутан кэбиһэллэр. Улахан айылҕалаах аҕалара бэйэтэ дьаһайан барбытын курдук барыта уурбут-туппут курдук табыллан хаалар.