– На Марсе, напэўна, чэргаў няма, – вырываючыся з абдымкаў вірлівага наслання, выдаў Руткоўскі ўголас.
– То і ляціце, мужчынка, на свой Марс, толькі не дурыце тут людзям галавы, – адгукнулася інтэлігентнага выгляду пенсіянерка, за якой ён акурат стаяў. – Дазвольце нам спакойна аплаціць камунальныя паслугі.
– «Утверждают космонавты и романтики, что на Марсе будут яблони цвести», – зухавата праспяваў дзядок, які стаяў паперадзе незадаволенай жанчыны.
– Скора зацвітуць, – заўважыў мацак, які заняў чаргу за Руткоўскім. – Сягоння чытаў у інтэрнэце, што з мінералу, каторы на Марсе знайшлі, будуць рабіць лякарства ад сінтатадзіну. Так што прыйдзецца ляцець асвойваць чацвёртую планету.
– Ой, гадоў дзесяць таму ўжо трубілі і барабанілі, што вось-вось паляцяць. Кастынгі па ўсім свеце праводзілі. Каманду, здаецца, сабралі. І што? Ніхто нікуды не паляцеў. Разышлося, як заечае сала. Таму давядзецца нам і без лякарства ад адзіноты, і без яблыкаў марсіянскіх жыць, – не прамінула свае тры грошыкі прыткнуць злёгку манерная дама з суседняй чаргі.
Завязалася спрэчка. Ягор моўчкі назіраў і быў не рады, што стаў яе міжвольным завадатарам. На шчасце, чарга праявіла прыкметы жыцця не толькі ў амаль шабельных дыскусіях пра марсіянскія сады, але і ў пасоўванні да аванпостаў будучыні. Не паспеўшы памерці ад духаты і вакольных баталій, навуковец атрымаў на рукі капэрту з лістом і бандэроль. На капэрце прыкмеціў надпіс «Constanţa» і, не разглядаючы, шпарка памкнуўся да выхаду. Разумеў, што данесці пасланне дадому не дазволіць гарачая цікаўнасць. Перасек вуліцу і скіраваўся на пляцоўку перад медычным універсітэтам. Усеўся на лаўку, абраўшы збольшага цяністае месцейка. Людзей на пляцоўцы амаль не было. Некалькі падлеткаў на аэраскейтах гойсалі над сцежкамі і кветнікамі, кружляючы вакол скульптуры мяшчанкі і закаханага ў яе хлопца, які марыў ператварыцца ў птушку. Турысты закідвалі манетку ў музычны аўтамат, што адгукаўся песняй, сюжэт якой і ўвасобіўся ў згаданай скульптуры:
Праўлесная дзяўчоначка, праўлесціла ты мяне,Жысць наша з табой няшчасная, што ўлюбіўся я ў цябе.Не жалаў бы большэ шчасця – сізы крылушкі сабе…Абстрагаваўшыся ад усяго, Руткоўскі уважліва зірнуў на капэрту і мусіў расчаравана прабурчаць:
Дзед пасеяў з бабай лён,а ўрадзіла віка.Пісьмы носіць паштальён,А зладзюга – піку.На капэрце красаваў надпіс «Ministerul Afacerilor Interne» («Якая ўжо ж табе Марына!»). Паліцыя Канстанцы даслала афіцыйны дакумент аб выніках следства па факце здарэння.
Дакумент паведамляў, што следства зайшло ў тупік («Ды няўжо!»), што новых сведак адшукаць не ўдалося («Хто б сумняваўся!»), што скрадзены мабільны тэлефон знайсці не атрымліваецца («І не трэба!»). Разам з тым, паліцэйскі чын запэўніваў, што следства не спыняецца, і абяцаў трымаць беларуса ў курсе, калі той сам пажадае («Пішыце пісьмы дробным почыркам»).
Ягор паставіўся да клапатлівасці румынскай паліцыі з капкай іроніі. Дапускаў, што румынам хацелася захаваць перад ім аблічча. Сам жа лічыў, што стаў тады банальнай ахвярай звычайнага вулічнага злодзея. «Гоп-стоп, мы подошли из-за угла». Што праўда, смылела думка пра Ядранку і расказанае ёю прароцтва. Але зноўку шчарэпіцца за містыку не браўся, адганяючы смарагдавых мух здрадлівых подумаў. Бандэроль на пляцоўцы распакоўваць не схацеў. Па зваротным адрасе дапяў, што з Мінска даслалі гістарычны альманах, для якога ён некалі падаваў артыкул.
Пасля выпіскі Руткоўскі яшчэ з тыдзень быў вольны ад працы. Ва ўніверсітэт не цягнула. Аднойчы ў жыцці яму выпала з паважнай прычыны пазбегнуць мітусні першага летняга месяца з сесіяй, генеральным тэставаннем і цэлай торбай іншых выкладчыцкіх радасцей. А вось прапускаць планаваныя на ліпень раскопкі археолаг не жадаў. Раскопкам здрадзіць не мог. І калі б яны меліся быць у чэрвені, то Ягор без ваганняў уцёк бы з бальніцы яшчэ да выпіскі.
Удакладняючы пытанні з арганізацыяй раскопак, ён зрабіў пару-тройку важных тэлефанаванняў, прызначыў некалькі не менш важных сустрэч. Папярэдне справа выглядала так, нібыта ўсё добра і планам нічога не пагражала. Але навуковец даўно ведаў, што гэты выгляд можа быць падманлівым, што справа любіць свавольна пакаціцца да чорта лысага на рагатку, калі ўчасна не пракантраляваць усе звёны ланцуга пад назвай «Падрыхтоўка археалагічных раскопак».
* * *
Праз пару дзён на сувязь выйшла Ядранка. Размаўлялі цэлую гадзіну праз антыскайп. Жанчына радавалася, што Ягора ўжо выпісалі, падзялілася навіной пра сваё павышэнне, асцярожна намякнула на верагоднасць прыезду ў Беларусь. Ягор стараўся быць прыязным і ветлівым, але не забываўся трымаць эмацыйную дыстанцыю, каб суразмоўца крый божа не набудавала крышталёвых замкаў, адкуль пачнецца снайперская страляніна па яго галаве. Расказаў пра ліст з Румыніі.
– А ты не думаеш, што на цябе напалі праз тую дзяўчыну? – мімаходзь пацікавілася харватка.
– Праз якую? – неразуменне Руткоўскага, як і раней, патыхала непраўдападобнасцю.
– Усё ты разумееш. Не выдурняйся, – па-свойску паўшчувала Іванкавіч. – Тваё з’яўленне ў Канстанцы магло раззлаваць яе бойфрэнда…
– Мужа… – паправіў Ягор, сцяміўшы, што адпірацца сэнсу не больш, чым кроіць хлеб гальштукам.
– Пагатоў. Ты так намагаўся не глядзець на яе ў кулуарах, што выйшла акурат наадварот – талопіўся, быццам зноў і зноў распранаў. Якому мужу гэта спадабаецца?
– Ты перабольшваеш.
– Гэта ты перамяншаеш.
– Думаеш, яе муж ужарыў мне па галаве дзеля помсты, а тэлефон забраў, каб зымітаваць рабунак?
– Лагічна ж! – аперэткава ўсклікнула жанчына. – А як скрадзены ў цябе тэлефон нідзе не ўсплыў, то, хутчэй за ўсё, нападніку ён і не быў патрэбны. Нападнік проста яго знішчыў. Трэба падкінуць гэтую версію румынскай паліцыі. Няхай там разбіраюцца.
– Я гэтага рабіць не буду і прашу цябе таксама ўстрымацца, – беларус быў вельмі катэгарычным. – Нават калі гэта ўчыніў асабіста яе муж, мне не хочацца даваць яму рады праз кагосьці.
– Дык жа не праз абстрактнага кагосьці, а праз паліцыю! Гэта ж нармальная практыка, – пачутае вельмі здзівіла яе крываватасцю логікі.
Яна паспрабавала яшчэ раз давесці слушнасць сваёй ідэі, але без плёну. На тым размову і спынілі. Падрыхтаваныя ім пытанні пра містычны складнік здарэння Руткоўскі задаць не наважыўся. Адарваўшыся ад камп’ютара, ён падняўся і стаў хадзіць па кватэры. Агучаная харваткай версія атрутнай скабкай засела ў галаве.
Наразаючы кругі і петлі па кватэры, Ягор машынальна вызіраў у вокны. За аднымі стаяла ваенная тэхніка – гэта быў падворак музея вайсковай славы. У звыклым краявідзе з танкаў, самаходных гармат, бронетранспарцёраў і нават самалёта-знішчальніка зрок выхапіў верацяно ракеты класа «зямля-паветра». Не, ракета не была новым экспанатам, і раней даводзілася бачыць яе незлічонае мноства разоў. Проста цяпер яна падалася асабліва пагрозлівай, дарма што была скіравана ў процілеглы ад вокнаў бок.
За іншымі шыбамі праглядаўся дворык, абсечаны старой цаглянай агароджай. Дворык быў такі маленькі, што колькі прыпаркаваных у ім машын амаль не пакідалі вольнага месца для дзіцячых забаў. Таму дзеці сноўдалі між клумбамі і вузкай дарожкай каля двухпавярховага дома, дзе жыў Руткоўскі. «Заціснутасць» дома ў абцугах дзвюх вуліц адбілася літарай «А» ў яго адрасе. «Не прышый кабыле хвост», – казалі на гэты конт некаторыя. Але сам Ягор любіў і дом, і двор, і адметнасці іх размяшчэння.
Адчыніўшы акно, што выходзіла на дворык, ён стаў сведкам гульні чародкі пяці-шасцігадовай малечы.
– Што гэта такое? – імітуючы ўладны голас, прамаўляў адзін з іх.