– Адкуль табе вядома былое жаданне маё?
– Хоць прызналася… А я праніклівы! Не толькі лес навылёт, але і мроі тых, хто ў лесе ёсць, як свае, ведаю. Заўсёды быў чуйным да людской маны. І болей табе не давядзецца мне сказаць аніводнага непраўдзівага слова!
– Гэта ж ты…
– Я. І цяпер шчаслівы, бо ты мяне такім зрабіла. Чары вялікія, якімі людзей палохаць ды караць, сабраць усе дапамагла. Дык усміхніся мне прыязна, мая каралеўна! Будзе ў нас з табою цёмная лясная вечнасць…
МЯДЗВЕДЖАЕ ВУШКА
– Гэй! Гэй! Гэй! Спяшайся да мяне хутчэй! – прагучала здалёку.
Бягу-бягу! Адно з берлагу выкараскаюся сяк-так… Але ж і соладка спаць. Хоць не зусім я і мядзведзь, ды адпачыць люблю… Яшчэ трошкі пад белай коўдрай прысну, паспею дабегчы. Коўдра шчыльная, зімовая. Мяккая. Ахутала мой будан як мае быць, дык усё ў мяне добранька…
– Гэй! Гэй! Гэй! Паспявай яшчэ шпарчэй! – пачулася ўжо зблізку.
Ды сціхні ты! Бач, раскрычаўся. Шпарчэй як цяпер не магу… Трэба ж як след пацягнуцца, на другі бок павярнуцца. Пазяхнуць разоў колькі. Мядзведзь я ці не? Не зусім… Ну і што, як не зусім? Затое старанны. Як магу паспяваю-паспяваю! Спяшаюся, вельмі спяшаюся. Коўдру лапай кратаю… Пра зіму думаю. Пра вялізныя снегавыя горы няспынна мрою!
– Гэй! – сказалася як быццам зусім над берлагом. – Вылазь сваёй воляй! А то як дзьмухну, як тупну, дык і коўдра белая з цябе зляціць! Лянівы ты, Івашка, санлівае мядзведжае вушка!
Вось так заўсёды! Прыйдзе, пабудзіць, як след паспаць не дасць. Ды яшчэ лянівым назаве, ды яшчэ нагадае, што санлівы я, Івашка, празваны мядзведжым вушкам. А што дзьмухнуць, тупнуць… Дык ужо выкараскаўся з берлагу, на снег гопнуў. Каб дапраўды коўдра белая не зляцела, чалавекам зрабіўся. Адно вушы засталіся мядзведжыя… Вось так заўсёды!
– І каго будзеш студзіць-маразіць? – пытаюся ў сінявокага, высокага.
Студзень. Халодны, сцюдзёны. Няма ні сівых вусоў, ні доўгай барады. І чаму гэта людцы думаюць, што ён стары? Малады. Вясёлы. Вунь з мяне як хвацка жартуе…
– А будзем хадзіць, масты навадзіць! Шлях спавіваць, узоры маляваць!
Чаго?! Не хачу хадзіць, мне і пад коўдрай снежнай спіцца добра. Масты навадзіць? Яшчэ чаго не хапала! Самі рэкі замерзнуць! А ўжо дарога санная – тое зусім не мая справа. Ды і маляваць я не ўмею! І не люблю!
– Вушы пад шапку схавай! – кажа мне з лёгкай усмешкай.
І пакрочыў сабе. А мне – даганяй. І навошта пад шапкай вушы хаваць? Усё роўна нас ніхто не ўбачыць… Мы ж лясамі ідзём, вёскі мінаем, поначы шлях адкрываем. Ты ж, студзяністы, любіш доўгую ноч! І маразы, і замець… А я табе навошта? Ступіць няма як, снег у пояс! Так добра спаў-адпачываў, а вось жа бадзяюся-туляюся. Ты, як заўсёды, проста не можаш на мяне забыцца.
– Весялей, Івашка!
Ды мне ўжо весела-весела! Зараз пушчуся ў скокі. Хіба ж дарэмна цямнее, снежыць, марозіць? Ведаю, што табе ад таго добра.
– Прыкмячай, Івашка! – мовіш, сказаўшыся побач. – Баба Яга, касцяная нага, віхуры дзьме, свет снегам засцілае, а памялом след замятае. Слядок кволы, чалавечы, схаваць ад нас хоча…
Гэта яна, вядзьмарка старая, дарэмна. Калі ад цябе што хаваць, то ж абавязкова ўсё дазнаешся пра тое. Ведаю цябе! І не дзіва, што мы па следзе цяпер паспяшаем. Не любіш ты хованкі Бабы Ягі. Ой, не любіш…
Снег. Проста снег. Яшчэ снег. Празрысты, шчыры. І чамусьці мне думаецца, што змог бы ты віхурам тым загадаць, завею над светам суцішыць. Зіма вялікая – гэта ж воля твая… Па следзе паспяшаеш, схаванае шукаеш. І знаходзіш. Знаходзіш сапраўднае дзіва…
Дзяўчына не снежная, не завейная. Ледзьве жывая, але кажа табе, што ёй і цёпла, і добра. А што робіць у лесе зімовым поначы? Нічога. Ісці дадому няма як… Мачыха яе выгнала, у лесе пакінула… Назад вяртацца не казала. Злая мачыха? Ды не! Такая, як усе…
І нешта даўняе згадваю…
– Не вяртайся дадому! – кажа брат мой, асілак Гара-Гаравік.
– Не вяртайся дадому! – кажа брат мой, асілак Пушча-Пушчавік.
– А куды ж мне вяртацца? Куды ісці?
– У свет белы…
Вялікі свет, тое праўда, ды не белы. Самотна ў ім. Адзінока…
– Івашка! – клічаш мяне, сцюдзёны. – Не спі! Замерзнеш! Пойдзем хутчэй дадому!
Не сплю, не чакаю, не сон цяпер бачу. Ты, студзень, праз лес аснежаны ідзеш і нас за сабою вядзеш. Мяне і тую спалоханую… Замерзлае возера вачам адкрываецца, а на ім хорам срэбраны ўзвышаецца. Срэбрана-ільдзісты. Кажаш нам, каб не баяліся, заходзілі. Тут цяплей, чымсьці здаецца…
Не бачыў раней прыгажосці такой. Не быў раней тут… Лёгка табе будаваць дамы, халодны. Што ж тут скажаш… Заходзім, як ты прасіў. Падлога іскрыстая, столь празрыстая. Сцены звонкія, лавы ды сталы тонкія. Дык здаецца, што зоркі ў тваім хораме сабраліся ўсе. Ззяюць-дапамагаюць. Адно маладзічка чамусьці не відно…
– Не бойся злой мачыхі! – кажаш ціхай, задумлівай.
– І ты, Івашка, не бойся! – ужо мяне супакойваеш.
– А чаму гэта я павінен чужой мачыхі баяцца? Га?! Я хоць і санлівы, але не палахлівы!
– Тады добра!
Як добра, то і няхай сабе. Па вялікіх пакоях разышліся. На мяккія ложкі паклаліся, спаць добра сабраліся. А нічога сабе, лепей адно ў маім берлагу адпачываецца. Ды толькі я вока прыплюснуў, як нешта такое прымроілася… Як быццам Баба Яга, касцяная нага, у ступе лятае, вецер памялом ганяе, да хорама срэбна-срэбранага шляху шукае. У хорам наш хоць як-небудзь патрапіць хоча!
Знайшла хуткі шлях, а яшчэ трэба ж ёй сюды ўвайсці. І так, і гэтак ладзіцца. Не выходзіць. Моцнымі чарамі ты, сцюдзёны, хатку сваю ад гасцей няпрошаных закрыў. Ды Баба Яга не з тых, хто лёгка адступіць. Слова варажбітнае прашаптала, нагою касцяною тупнула – і пайшлі дрэвы па зямлі, як жывыя. Да хорама заспяшалі, галінамі чорнымі ў сцены б’юць. Стараліся-стараліся, а не выходзіць нічога. Дык Яга са злосці зубамі жалезнымі кляцнула, учапілася тыя лядовыя сцены грызці. Пнулася-пнулася, і зноў нічога. Падумала-пахадзіла, праз сцены вачыма ўсёвідушчымі паглядзела. І мяне ўбачыла…
– Івашка! Мядзведжае вушка! – усміхнулася зубатым ротам і стала мне ў лядовым хораме неяк прахалодна. – Не спі! Замерзнеш!
А я сплю. Не магу прачнуцца. Аніяк са сну не выблытацца. І здарыцца ж прыкрая такая неспадзяванка!
– Мядзведжае вушка! – кажа Яга так ласкавенька. – Дзверы мне адчыні!
– Не адчыню!
– Адчыніш, мядзведзька, адчыніш!
– Чаму гэта ж ты мяне мядзведзем назвала?
– А таму што мядзведжы сын! А дзверы мне ўсё роўна адчыніш, нікуды не дзенешся! Беражыся…
Бразнулі дзверы ледзяныя, з таго і прачнуўся раптоўна. Расплюшчыў вочы, гляджу, аж сцюдзёны нада мною стаіць, гаворыць, як быццам выпрабоўвае:
– Не спі, Івашка!
– Замерзну?
– Пакуль у маім хораме, то не. Але хопіць ужо адпачываць, час і за справу брацца…
Ведаю ўжо, якая справа. Не хачу зусім да яе нават патыкацца! Дужа мне трэба злоснай Бабе Язе кепствы чыніць… Яна сама да нас яшчэ з’явіцца. А ты, халодны, зноў весялішся, кажаш, як чарамі шлях да дому нашага закрыеш. Нічога Яга не знойдзе! Я пра гэта памаўчу… Добра табе Бабы Ягі не баяцца. Лёгка табе пра мяне ані забыцца.
– Мачыха нас у спакоі не пакіне! Гнявіцца будзе ды помсціцца! – ціха мовіць ад марозу ратаваная.
– За што помсціцца? З чаго гнявіцца? – у яе пытаюся.
– Яна ведае, за што… – і пазірае на мяне неяк жаласліва.
– За што мяне шкадуеш? – не маўчу ў адказ.
– За тое, што мядзведжы…
Мядзведжы хто? Нешта тут не тое… Замаўчала ад колкага позірку сцюдзёнага… Цяжка даўмецца, што сказаць хацела.
А ты, халодны-сцюдзёны, цвёрда нам кажаш, каб не ўздумалі Бабе Язе шлях падказаць. А яна пра тое прасіць моцна будзе! Кепствы злоснай той і сам учыніш, каб не толькі табе аднаму, але і ўсім весела зрабілася.
– Навошта ж кепствы? – сумелася дзяўчына.
– А мачысе не будзем таго чыніці? Будзем яе шкадаваць? – смяешся ёй у вочы.
– Якая ж мачыха? Мы ж пра Бабу Ягу казалі, – азываюся абодвум. – Незразумелыя вы нейкія…
– Дапраўды, пра Бабу Ягу! – падміргнуўшы мне, стукнуў аб ледзяністую падлогу кіем маразільным.
Паляцелі ў свет зімовыя чары. Лоўкі ты, спрытны. Захапляюся табой! Будзе, будзе ўсім нам весела!