Μεταξύ των παχύσαρκων παιδιών προσχολικής ηλικίας, από 26% - 41% γίνονται παχύσαρκοι ενήλικες, ενώ μεταξύ των παιδιών σχολικής ηλικίας, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 69%. Στο μεταξύ, ο κίνδυνος τα παχύσαρκα παιδιά να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες, είναι από 2 έως και 6,5 φορές μεγαλύτερος, σε σχέση με τα μη παχύσαρκα παιδιά. Το ποσοστό κινδύνου αυξάνεται στο 83%, για τους παχύσαρκους εφήβους.
Υπέρβαροι+παχύσαρκοι ανά περιοχή, παιδιά 8-9 ετών της 3η Δημοτικού, OKkio alla SALUTE 2012
Εξάπλωση περιπτώσεων αυξημένου σωματικού βάρους και παχυσαρκίας μεταξύ παιδιών ηλικίας 8-9 ετών, Γ’ Δημοτικού.
OKkio alla SALUTE
*Τα μεγαλύτερα ποσοστά εξάπλωσης, σε εθνικό επίπεδο, για το 2012, εξαιρουμένης της τοπικής υγειονομικής ομάδας της Λομβαρδίας(Asl Lombarde), που δεν συμμετείχε στις δύο πρώτες έρευνες, είναι: 22,6% υπέρβαροι και 10,9% παχύσαρκοι.
Η ύπαρξη ενός ή και δύο υπέρβαρων γονέων είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για να γίνει ένα παιδί παχύσαρκο.
Ένα άλλο ζήτημα, που μελετήθηκε πρόσφατα, είναι η ανάκαμψη της παχυσαρκίας (adiposity rebound). Στο γενικό πληθυσμό παιδικής ηλικίας, μετά την ηλικία του ενός έτους, οι τιμές του Δείκτη Μάζας Σώματος(ΔΜΣ-BMI) μειώνονται, ώστε μετά να σταθεροποιηθούν και να επανέλθουν σε στάδια μέσης αύξησης, αλλά μόνο μετά την ηλικία των 5-6 ετών. Η ηλικία στην οποία σημειώνεται η ελάχιστη τιμή, πριν τη φυσιολογική αύξηση του ΔΜΣ, ονομάζεται ανάκαμψη παχυσαρκίας (adiposity rebound) και, κατά μέσο όρο, αναφέρεται στις ηλικίες 5-6 ετών. Μία αύξηση των τιμών του ΔΜΣ, πριν την ηλικία των 5 ετών, είναι γνωστή ως πρώιμος δείκτης κινδύνου για ανάπτυξη παχυσαρκίας.
Το Υπουργείο Υγείας της Ιταλίας ξεκίνησε το πρόγραμμα «Okkio alla Salute”, το οποίο με διετή καταγραφή, συλλέγει δεδομένα σχετικά με την παχυσαρκία και το αυξημένο σωματικό βάρος και τους παράγοντες σχετικού κινδύνου για τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 6 και 10 ετών.
Το 2012 συμμετείχαν στο πρόγραμμα 2.622 τάξεις, 46.483 παιδιά και 48.668 γονείς, από όλες τις περιοχές της Ιταλίας. Μόνο το 3,1% των γονέων που συμμετείχαν, αρνήθηκε τη συμμετοχή των παιδιών στο πρόγραμμα, επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι χρειάζεται η συνεργασία και η επικοινωνία μεταξύ των τοπικών υγειονομικών μονάδων, της σχολικής ηγεσίας, των γονέων, των εκπαιδευτικών και των κρατικών φορέων.
Τα δεδομένα του 2012 επιβεβαιώνουν ότι το 22,2% των παιδιών είναι υπέρβαρα και το 10,6% είναι σε κατάσταση παχυσαρκίας, με πιο υψηλά ποσοστά στο κέντρο της χώρας και στο Νότο.
Το 9% των παιδιών παραλείπει το πρωινό και το 31% τρώει ένα ανεπαρκές πρωινό (δηλαδή, μη ισορροπημένο από άποψης υδατανθράκων και πρωτεϊνών) : το 65% τρώει ένα πλούσιο δεκατιανό, ενώ το 22% των γονέων δηλώνει ότι τα παιδιά τους δεν τρώνε καθημερινά φρούτα ή/και λαχανικά και το 44% καταναλώνει συνήθως σακχαρούχα ή/και ανθρακούχα ποτά.
Επιπλέον, τα ποσοστά έλλειψης φυσικής δραστηριότητας και τα ποσοστά που αφορούν την καθιστική ζωή παραμένουν υψηλά: το 17% δεν ακολούθησε κάποια φυσική δραστηριότητα την ημέρα πριν την έρευνα, το 18% κάνει σπορ για όχι περισσότερο από μία ώρα την εβδομάδα, το 44% έχει τηλεόραση στο υπνοδωμάτιο, το 36% βλέπει τηλεόραση ή/και παίζει βιντεοπαιχνίδια για περισσότερο από 2 ώρες την ημέρα και μόνο ένα στα τέσσερα παιδιά πηγαίνει στο σχολείο με τα πόδια ή το ποδήλατο.
Οι γονείς δεν έχουν πάντα σωστή εικόνα για την κατάσταση βάρους του παιδιού τους: ανάμεσα στις μητέρες υπέρβαρων ή παχύσαρκων παιδιών, το 37% δεν αντιλαμβάνεται ότι το παιδί τους είναι υπέρβαρο και μόνο το 29% πιστεύει ότι η ποσότητα φαγητού που λαμβάνει το παιδί τους είναι υπερβολική. Επιπλέον, μόνο το 40% από τις μητέρες παιδιών με μικρή φυσική δραστηριότητα, αντιλαμβάνεται ότι το παιδί τους έχει ανεπαρκή κινητική δραστηριότητα.
Ως εκ τούτου, από αυτά τα δεδομένα, γίνεται αντιληπτή η δυσκολία που έχουν οι γονείς στην αντίληψη του προβλήματος των παιδιών τους. Συχνά, συνδέεται με αυτό και η δυσκολία πολλών γονέων στο να συνοδεύουν τα παιδιά τους στην ύπαιθρο ή το γυμναστήριο για να αναπτύξουν φυσική δραστηριότητα, λόγω της δυσκολίας συντονισμού οικογενειακών και εργασιακών υποχρεώσεων.
Βιβλιογραφία
“Okkio alla salute”, Ministero della salute.
“Raccomandazioni per la diagnosi e il trattamento ambulatoriale dell’obesità essenziale in età evolutiva”, (2004), Documento approvato dalla Commissione Consultiva per i prodotti destinati ad un’alimentazione particolare, Ministero della Salute, Dipartimento della prevenzione e della comunicazione direzione generale della sanità veterinaria e degli alimenti.
Οι αιτίες της παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία μπορεί να οφείλεται σε γενετικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Ο ρόλος της κληρονομικότητας δεν είναι αμελητέος. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα δίδυμα, που έχουν μεγαλώσει στην ίδια οικογένεια ή σε διαφορετικές οικογένειες, έχουν τον ίδιο ΔΜΣ. Άλλες μελέτες, έχουν αποδείξει ότι τα γονίδια επηρεάζουν το 20-25% της μάζας λίπους ενός ατόμου. Αλλά οι περιπτώσεις πραγματικά γενετικής παχυσαρκίας, στις οποίες η κύρια αιτία είναι η κληρονομικότητα, είναι πολύ σπάνιες.
Ως εκ τούτου, εξαιρουμένων των σπάνιων προδιαθέσεων, συνήθως, η αιτία της αύξησης του σωματικού βάρους στα παιδιά είναι η υπερφαγία και η ελλιπής φυσική δραστηριότητα.
Έχει διαπιστωθεί ότι η παιδική παχυσαρκία συσχετίζεται με το αυξημένο σωματικό βάρος των γονέων κι αυτό εξηγείται πολύ εύκολα: αν οι γονείς τρώνε πλούσιες ποσότητες, δυσκολεύονται να εκτιμήσουν τη σωστή ποσότητα φαγητού, την οποία πρέπει να δώσουν στα παιδιά τους. Εκτός αυτού, πρέπει να αναλογιστούμε και το γεγονός ότι η διατροφή βασίζεται σε ατομικούς, πολιτισμικούς, ψυχολογικούς και συναισθηματικούς παράγοντες.
Η διατροφή, μαζί με τους γενετικούς, νευροορμονικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη των παιδιών. Η δίαιτα που συνιστάται σε ένα παιδί έχει ως κύριο σκοπό την αποφυγή της υπερφαγίας ή του υποσιτισμού των παιδιών ή εφήβων, πρέπει να είναι ισορροπημένη, ώστε να αποφευχθούν προβλήματα κατά την ανάπτυξη και πρέπει να εγγυάται την καλή ανάπτυξη και την καλή κατάσταση υγείας.
Οι υπεύθυνοι για τη διατροφική εκπαίδευση και για τις διατροφικές συνήθειες και επιλογές είναι :
Οι λειτουργοί υγείας.
Ο πυρήνας της οικογένειας.
Το σχολικό περιβάλλον.
Η βιομηχανία τροφίμων.
Το Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
Στις διατροφικές επιλογές, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη:
Την ποσοτική άποψη: να γνωρίζουμε τις θερμιδικές ανάγκες και τις ανάγκες όσον αφορά την ημερήσια ποσότητα φαγητού.
Την ποιοτική άποψη: να γνωρίζουμε τα βασικά θρεπτικά συστατικά και ποιες τροφές τα περιέχουν, όσον αφορά τη θρεπτική αξία. Να γνωρίζουμε τις ισοδύναμες ομάδες τροφίμων και ποιες πρέπει να προτιμούμε. Με άλλα λόγια, να γνωρίζουμε την αρμονική πρόσληψη θρεπτικών συστατικών η οποία επιφέρει τη διατροφική ασφάλεια.
Οι διατροφικοί στόχοι είναι :
Περιορισμός τροφών πλούσιων σε κορεσμένα λίπη (βούτυρο, λαρδί, τυριά, λουκάνικα, λιπαρά κρέατα).
Κατανάλωση περισσότερων λαχανικών, φρούτων και οσπρίων γιατί είναι πλούσια σε ίνες.
Αποφυγή προσθήκης πολύ μεγάλης ποσότητας αλατιού στις τροφές.
Ποικιλία στις τροφές για την αποφυγή τυχόν ελλείψεων.
Να μη σηκωνόμαστε από το τραπέζι με αίσθηση κορεσμού.
Να καταναλώνουμε περισσότερο ημι-αποβουτυρωμένο γάλα.
Κατανάλωση λίγων απλών σακχάρων.
Μείωση των τηγανητών.
Αποφυγή, κατά το δυνατόν, των έτοιμων φαγητών, καθώς περιέχουν συχνά ουσίες αμφιβόλου ποιότητας, πέραν των προσθετικών.