Minięto Toulon, pozostawiono daleko za sobą uroczą Nizzę i zbliżano się w diabolicznym tempie do miasta rulety, hazardu i wszechwładnego przypadku: Monaco.
W wagonie restauracyjnym zajmującym środek pociągu panował gwar nie do opisania. Pora była podnocna, wieczerzowa i podawano kolację. Kapela hiszpańskich Cyganów, usadowiwszy się w rogu wozu na podium zasłanym czerwonym suknem, wygrywała jakieś danze appassionate13, jakieś płomienno-tęskne bolera i zawrotne tańce smagłej od słońca Peruwii, skarżyły się namiętne skrzypce, łkał cicho melancholijny flet. U stropu jarzyły się kwiaty lamp elektrycznych, szklane pęcze stułbi, bukiety ukwiałów, siejąc strugi światła na głowy biesiadników. Ktoś nucił w kącie arie z Picadora14…
Przy jednym ze stołów toczyła się ożywiona nader rozmowa. Towarzystwo było doborowe: kilku uczonych, paru artystów, dwóch dziennikarzy i jeden dyplomata. Rozprawiano o ewolucji kultury na Ziemi, o tempie jej w ostatnim stuleciu i przypuszczalnych celach ostatecznych. Właśnie kończył rzecz swą sir Reginald Pemberton, znakomity astronom angielski:
– Panowie – mówił cichym, rotacyzmującym trochę głosem. – Panowie! Zważywszy kolosalny rozwój kultury ziemskiej w kilku ostatnich stuleciach, zważywszy anormalne przyspieszenie jej tempa w porównaniu ze ślimaczym ruchem epok dawniejszych, dochodzimy do nieodpartego wniosku, że ludzkość znajdzie się wkrótce w stadium jakiegoś wielkiego przesilenia.
– Dlaczego? – zaoponował vis-à-vis15 niego siedzący Charles Gérard, dziennikarz z Bordeaux. – Dlaczego, kochany panie Pemberton? Moim zdaniem ewolucja może postępować ruchem choćby niejednostajnie przyspieszonym bez wzbudzania obaw przed kataklizmem.
Astronom uśmiechnął się pobłażliwie:
– Dlatego, kochany panie Gérard, że wszędzie we wszechświecie panuje prawo pulsacji energii i związane z nim drugie prawo entropii16
1
chyżość – dziś popr.: prędkość. [przypis edytorski]
2
Infernal Méditerrané (fr.) – Piekielny Śródziemnomorski. [przypis edytorski]
3
Bałkan – dziś popr.: Bałkany. [przypis edytorski]
4
zwora – tu: połączenie. [przypis edytorski]
5
bugaj – kępa krzewów. [przypis edytorski]
6
relsy – szyny. [przypis edytorski]
7
Bravo toro! Tren diabolico! Viva bestia de infierno! (hiszp.) – Wspaniały byk! Diabelski pociąg! Niech żyje piekielna bestia! [przypis edytorski]
8
globetrotter (ang.) – słownik. [przypis edytorski]
9
„The International Sportsman” (ang.) – „Międzynarodowy Sportowiec”. [przypis edytorski]
10
„The International Mediterranean Railway Association” (ang.) – „Międzynarodowe Towarzystwo Kolei Śródziemnomorskiej”. [przypis edytorski]
11
2345 – nieścisłość, w tekście mowa o w. XXI. [przypis edytorski]
12
internacjonalny – międzynarodowy. [przypis edytorski]
13
danze appassionate (wł.) – namiętne tańce. [przypis edytorski]
14
Picador – prawdop. chodzi o Carmen Bizeta. [przypis edytorski]
15
vis-à-vis (fr.) – naprzeciw. [przypis edytorski]
16
entropia (fiz.) – rozpraszanie się energii, zmniejszanie się uporządkowania. [przypis edytorski]