- Няма табе граху, нi посту!
Хоць у палонку кiдай з мосту!
- А ў пост, скажы, сварыцца можна,
Калi ты гэтака набожна?
Мiхал у жонкi запытаўся.
Або я п'яны цi валяўся?..
От не крычы ты i не лайся!
Лепш у дарогу ты збiрайся!
- Куды ў дарогу? Што пляцеш ты?
Прапiў свой розум, цi што, ўрэшты?
З трывогай жонка ўжо пытае
I тон сярдзiты свой мяняе,
Бо ёй у голасе Мiхася
Адразу праўда пачулася;
I дзецi блiжай селi к тату,
Якраз вайшоў i дзядзька ў хату.
- Дык так, Антось, пераязджаем,
Апошнi час тут дажываем.
- Куды? - Ў Парэчча, у балота!..
- Бадай ты спрахла! от брыдота!
Цягнiся зноў, а глуш такая!
Антось Парэчча праклiнае.
Ўздыхнула цяжка-цяжка мацi,
I зразу стала смутна ў хаце,
Як бы з усiх куткоў i шчылiн,
З усiх чуць-чуць заметных звiлiн
Сюды бяда панапаўзала
I гэтак прыкра пазiрала
На ўсiх, ад мала да вялiка,
Бязжаласна i без'языка,
Зрабiўшы ўмомант замяшанне,
I змоўклi ў хаце ўсе дазвання.
Знячэўку мацi аж прысела
Так пераборка ўжо дадзела!
Апроч таго, тут абжылiся,
На ногi трохi паднялiся;
Яшчэ б гадочак пажыць цiха,
Але найгоршае тут лiха
Збiрай зноў цапстрыкi, трасiся
Па каранях з дабром, з сям'ёю,
У саму бездараж вясною.
- Дзе наша, брат, не прападае!
Мiхал гаворку зачынае.
Цi ж толькi свету, што ў аконцы?
Або так мiла тут бясконца?
I там мы будзем жыць таксама;
Няма ўжо горшай, як тут яма.
А сенакос тут дзе? за светам!
А там блiзютка, каля дома
Парэчча добра мне знаёма!
А колькi зеленi там летам!
Як у вяночку, стаiць хата.
Грыбоў i ягад - страх багата!..
Там выгад болей, чалавеча!..
- Паедзем, татачка, ў Парэчча!
Ось там грыбоў папазбiраю!
Ой, iх збiраць ахвоту маю!
Схапiўся Костуська i скача,
А мацi з гора чуць не плача.
- Згараць яны няхай з грыбамi!
Але цi будзе хлеб часамi?
Антось пытае ўжо сярдзiта.
А колькi там пасеем жыта?
Зямлi, як бабе старой сесцi.
Папробуй сядзь на гэтым месце...
- А дзе ты дзенешся? i сядзеш!
Нiчога, браце, не парадзiш.
- Яму, як выпiў, гора мала!
На бацьку мацi зноў напала.
- А мне, ты думаеш, салодка?
Ды справа проста i каротка:
Не будзеш ты з ляснiчым спорыць,
Рабi вось тое, што гаворыць.
А не - йдзi вон: варона з куста,
А пяць на куст, бо хлеба луста
Нялёгка ўсiм, брат, дастаецца.
Пустым той кут не астанецца:
Не будзе нас - другi там сядзе,
I не зважаючы, не глядзя,
Якое месца i выгода.
- Што так, то так, ды працы шкода,
Якую мы тут палажылi;
Зямлю так добра мы ўгнаiлi.
А на каго мы працавалi?
Каму пасаду гатавалi?
Так, чорту лысаму з балота.
Прыпрэцца нейкая галота
Тваёю працай карыстацца,
Тваiм мазолем нажывацца.
Не толькi "дзякую" не скажа,
А хвiгу ў нос табе пакажа.
- Ну, што паробiш, як такая
Ужо нам доля выпадае?
На трэцi дзень прыйшлi падводы.
Ўсе сваякi папрыязджалi
I двор вазамi паўстаўлялi,
Як бы прыехалi ў калоды
Цi на кiрмаш каля калядак.
Тут быў страшэнны непарадак
На тое час быў перабору.
Была адчынена камора
I сенi насцеж. Як папала
Надоба розная стаяла.
Было ўсё зрушана, сарвана:
Крыжы з дзяжой каля паркана
На час кароткi прыхiлiлiсь;
Збаны, гаршкi мiж iх тулiлiсь,
I тры цабэркi там стаялi
I чарады свае чакалi;
I тут жа збоку, як той п'яны,
Ляжаў навой стары, драўляны;
Варстат, на часткi разабраны,
На трэскi кiнуты, валяўся;
А на вяроўцы мех гайдаўся,
Стары, скараўлены ад гною,
Забыты ўсiмi пад страхою.
Пусцела хата, сцены, лавы
I мелi погляд нецiкавы:
Ўсё тут было параскiдана,
Ўсё не на месцы, не прыбрана,
Як бы зусiм не тая хата.
Качэргi, вiлы i лапата
Ў кутку адным цяпер стаялi.
Гвазды то тут, то там тырчалi
Па ўсiх сцянах, як бы шчацiна.
Снавалi дзецi i мужчыны,
З сяней, з каморы скарб сцягалi
I на вазы яго складалi.
А мацi скрыню пакавала
I дробязь розную збiрала.
Ўсе варушылiся, снавалi,
Як бы мурашнiк раскапалi
Такая тут была трывога.
Вуглы счышчалi да нiчога
I забiралi ўсё да нiткi.