У 1995 годзе пачаўся трэцi пэрыяд творчага шляху Дубаўца - "ipso articulo temporis". Дубавец, не вагаючыся, пакiнуў лiтаратурную крытыку i лiтаратуразнаўства (магчыма, i прозу). Ягонай новай стыхiяй сталi палiтыка, геапалiтыка, выдавецкая справа. Галоўнай пляцоўкай - газэта "Свабода". Пiсьменьнiк вяртаецца ў Менск (вiленская рэдакцыя "НН" лiквiдуецца). Прыход да ўлады Лукашэнкi глыбiнна спалiтызаваў беларускiя творчыя асяродкi. Небясьпека страты незалежнасьцi шыхтуе ў ваярскiя харугвы нават кучаравых лiрыкаў. Дубавец i раней ня быў палiтычна цнатлiвым творцам, але цяпер ён заняў пазiцыю аднаго з самых радыкальных беларускiх дзяржаўнiкаў. Што казаць, калi самому Пазьняку, "бацьку народа", дасталося ад "сына народа" за памяркоўнасьць i нягiбкасьць. Безумоўна, хутка паўстане новая наменклятура пры дзяржаўнай культуры (скобелевы etc.), - пустое месца хутка запаўняецца. Але наяўнасьць незалежных выданьняў i культурнiкаў новай фармацыi створыць умовы, пры якiх падобны калабарацыянiзм будзе прыводзiць да творчай сьмерцi. Таму на слугаваньне пойдуць самыя недарэкi, нязграбы i iмпатэнты, або ворагi Беларусi. Сапраўдная культура апынецца ў татальнай апазiцыi. Гэтак даводзiў Дубавец.
Дубавец спрабуе рабiць камэрцыйную, прыбытковую "Нашу Нiву", якая ператварылася ў тыднёвiк (вiдавочна, скарыстоўваючы вопыт дэмакратычных газэтаў апошняй "хвалi" - "Имя", "БДГ"), iмкнецца ладзiць новы лiтаратурны мацярык з дапамогаю распачатай кнiжнай сэрыi "Сучасная лiтаратура". I палiтыка, палiтыка...
Вы скажаце - клясычны лёс беларускага творцы. Узгадайма Жылку, Гаруна, Танка. Падобны лёс быў угатаваны i Багдановiчу. Я ня буду спрачацца. Магчыма, сапраўды, справу маем з чымсьцi спадчынным.
Якiя эвалюцыйныя зьмены адбылiся з тагачасным Дубаўцом як з асобаю? Па-першае, вiдавочна, ён пачаў улiчваць жыцьцёвыя рэалii. Не дастаткова разумець, што трэба, неабходна яшчэ ўсьведамляць - цi рэальна тое зьдзейсьнiць. Па-другое, Дубавец стаў больш дэмакратычным - тыднёвiк упяцёх ня зробiш. Па-трэцяе, лiтаратура ў ягонай дзейнасьцi як бы адышла на другi плян (не да лiтаратуры?). Па-чацьвертае, ён пачаў ствараць рэгiянальныя культурнiцкiя сеткi - падпiска, рэалiзацыя кнiг. Дубавец стаў сапраўдным лiтаратурным мэнэджэрам. Калi б мы мелi яшчэ з дзясятак падобных арганiзатараў лiтаратурнага працэсу, тады за лёс роднай лiтаратуры можна было б не хвалявацца.
1996 г.
P.S. З таго дня, як пiсалiся гэтыя радкi, мiнула больш за шэсьць гадоў. Эвалюцыя Дубаўца за гэты час спазнала новыя пэрыяды свайго разьвiцьця. Пра iх, аднак, - асобным разам.