104
bor (daw.) wiertło. [przypis edytorski]
105
bankajz żelazny hak wbijany w ścianę, używany w robotach blacharskich, kowalskich i ślusarskich, wiążący z sobą inne elementy konstrukcji w sposób uniemożliwiający ich przesunięcie lub obrót. [przypis edytorski]
106
czeladnik wykwalifikowany rzemieślnik pracujący pod kierunkiem majstra. [przypis edytorski]
107
lampka olejna lampa, w której światło daje spalany olej lub oliwa; znana już w starożytności. [przypis edytorski]
108
pokój tu: spokój. [przypis edytorski]
109
kaligraf osoba biegła w kaligrafii, sztuce pięknego i wyraźnego pisania. [przypis edytorski]
110
kupczyć czynić przedmiotem handlu rzeczy, które nie powinny być źródłem materialnego zysku. [przypis edytorski]
111
morowy tu: zrobiony z mory, tkaniny o falisto mieniącym się wzorze. [przypis edytorski]
112
ćwiczony (daw.) bity, chłostany. [przypis edytorski]
113
ircha rodzaj zamszu. [przypis edytorski]
114
Hefajstos (mit. gr.) bóg ognia i kowalstwa, opiekun rękodzielników; kulawy syn Zeusa i Hery; mąż Afrodyty i Charis, wyobrażany z młotem lub obcęgami w rękach; w mit. rzym. Wulkan. Hefajstos był kulawy, ponieważ kiedyś został zrzucony przez Herę lub Zeusa z Olimpu na wyspę Lemnos i złamał nogę. [przypis edytorski]
115
czernidło (daw.) atrament. [przypis edytorski]
116
wykonywa dziś popr. forma 3os. lp cz.ter.: wykonuje. [przypis edytorski]
117
kwarta dawna miara ciał płynnych i sypkich, około 1 litra; też: naczynie o takiej pojemności. [przypis edytorski]
118
ulęgałka dzikie gruszki, drobne i zielone, nadają się do jedzenia dopiero, kiedy zaczynają ulęgać się, czyli gnić. [przypis edytorski]
119
katedra tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela; biurko nauczycielskie. [przypis edytorski]
120
asinus asinorum (łac.) osioł nad osłami. [przypis edytorski]
121
krajka wzmocniony brzeg tkaniny lub dzianiny, taśma. [przypis edytorski]
122
ligać (gw.) wierzgać, kopać. [przypis edytorski]
123
geszefciarz (daw., z niem. Geschäft: interes) człowiek zajmujący się drobnymi interesami. [przypis edytorski]
124
katedra tu: podwyższenie, na którym stoi stół dla nauczyciela; biurko nauczycielskie. [przypis edytorski]
125
litografia technika graficzna polegająca na wykonaniu rysunku tłustą kredką, farbą lub tuszem na płycie kamiennej, pokryciu go farbą drukarską i odbiciu na papierze; też: odbitka wykonana tą techniką. [przypis edytorski]
126
katalożek tu: notatnik nauczycielski z ocenami. [przypis edytorski]
127
Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk towarzystwo naukowe ogólne działające w latach 18001832 w Warszawie. Służyło pracą naukową polskim interesom narodowym (zwłaszcza zachowaniu polskości), rozwojowi gospodarczemu kraju; głównym ideologiem był Stanisław Staszic (uczony, działacz i pisarz polityczny i gospodarczy); po powstaniu listopadowym 18301831 rozwiązane przez władze rosyjskie; prace TPN kontynuowało założone w r. 1907 Towarzystwo Naukowe Warszawskie. [przypis edytorski]
128
Wergiliusz Publius Vergilius Maro (7019 p.n.e.), poeta rzymski. Autor Eneidy, eposu narodowego Rzymian. [przypis edytorski]
129
ligawka ludowy instrument muzyczny dęty, zrobiony z wydrążonej gałęzi. [przypis edytorski]
130
deklamacja wygłaszanie utworu literackiego wyraziście i z ekspresją. [przypis edytorski]
131
sążeń (daw.) jednostka długości, równa szerokości rozpostartych ramion dorosłego mężczyzny, tj. niecałe 2 m. [przypis edytorski]
132
elegijny związany z elegią, utworem lirycznym o tematyce żałobnej, pożegnalnej. [przypis edytorski]
133
pokój tu: spokój. [przypis edytorski]
134
wydający odpowiadający. [przypis edytorski]
135
Ignacy Krasicki herbu Rogala (17351801) poeta i powieściopisarz, najwybitniejszy pisarz polskiego oświecenia (nazywany księciem poetów polskich); biskup warmiński, arcybiskup gnieźnieński. [przypis edytorski]
136
Adam Stanisław Naruszewicz herbu Wadwicz (17331796) poeta, publicysta, historyk, jezuita, biskup smoleński i łucki; współpracownik i nadworny poeta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. [przypis edytorski]
137
Franciszek Dionizy Kniaźnin (1749 a. 17501807) poeta oświeceniowy. Pisał wiersze patriotyczne, religijne, ody, sielanki, erotyki, bajki i dramaty. [przypis edytorski]
138
Franciszek Karpiński herbu Korab (17411825) polski poeta epoki oświecenia, twórca i główny przedstawiciel nurtu sentymentalnego w polskiej liryce. [przypis edytorski]
139
Ludwik Osiński (17751838) pisarz i krytyk literacki, dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie, profesor literatury na Uniwersytecie Warszawskim; wybitny przedstawiciel klasycyzmu postanisławowskiego; przetłumaczył na język polski wiele utworów scenicznych. [przypis edytorski]
140
Franciszek Ksawery Dmochowski (17621808) poeta, krytyk literacki i publicysta; działacz tzw. jakobinów polskich w powstaniu kościuszkowskim 1794 r.; sekretarz Towarzystwa Przyjaciół Nauk; autor Sztuki rymotwórczej (adaptacji poematu N. Boileau), pierwszy polski tłumacz Iliady, współautor O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja. [przypis edytorski]