Дарма ты так, Мялешка, адзначыў Бяляцкі. Я сярод індэйцаў жыў дабрэйшых людзей у сьвеце не сустракаў. Толькі што і іх цяпер таксама спойваюць, як і нашых сялян-беларусаў
Навошта нас спойваць? Мы самі каго хочаш споім Праўда, Мікола? Давай, распавядзі яму, што з намі ўчора было! He саромся, распавядзі ён пра цябе кніжку напіша.
Што было? паморшчыўся з-пад акуляраў Бяляцкі.
Зноў пабіліся?
I яшчэ як!..
Як толькі Мялешкаў аповед скончыўся, разам з прапанаванай гаспадаром чорнай гарбатай бяз цукру, настала няёмкая паўза. Паскевіч адчуваў, што Бяляцкі ўсім сваім выглядам імкнецца даць зразумець: адведкі яму крыху недарэчы, бо ў яго шмат працы й няма часу на балбатню. Але Мялешка ўмеў знайсьці выйсьце зь любой сітуацыі:
Можа, пачытаеш што, Бяляцкі? Дзеля знаёмства
Бяляцкі завагаўся. Але паколькі, відаць, іншай нагоды пачытаць свае вершы суайчыньнікам уголас у яго не было й яшчэ доўга не прадбачылася, ён паддаўся гэтай спакусе.
Ну добра. Прачытаю вам з апошняга Урывак з паэмы «Трансакіянія»
Калі ён скончыў, ягоныя слухачы ўсё яшчэ, здаецца, чакалі працягу, таму зааплядавалі са значным спазьненьнем. Мялешка, каб не падацца невукам, на ўсялякі выпадак удакладніў:
Гэта пра што, наагул?
Пра радзіму. Беларускі ультраізм. Чулі пра такую плыню? «Сур» трэба чытаць, спадарства
Няма нам калі чытаць! уздыхнуў з удаваным шкадаваньнем Мялешка. Ты лепш скажы: на вечарыну Беларускага Зьвязу Патрыётаў сёньня прыйдзеш?
Бяляцкі гмыкнуў.
Зноў Галавачу няма куды грошай падзець?
Гэта ягоная справа, не?
He, не пайду. Ня тыя ў мяне зь ім стасункі
Чаму гэта раптам? зьдзівіўся Мялешка. Бо не друкуюць тваіх вершаў у сваёй газэтцы? Ды наплюй ты на іх! Табе гэта патрэбна? Ты ж вунь, сам сабе друкар! Незалежны чалавек. На во, колькі пэсо, дарэчы На культуру. Я хоць вершаў тваіх, Бяляцкі, не разумею, але люблю цябе харошы ты чалавек.
Бяляцкі нахмурыўся й нічога не адказаў, нібы не заўважыўшы Мялешкавай прапановы.
Хадзем, кажу, хоць пасьмяемся! настойваў Мялешка. Чуеш, Скарына?
He, не магу, адказаў той. Я яму шмат вінаваты.
От! А хто яму не вінаваты? Я яму таксама вінаваты
Ты??
А ты што думаў, браце? Я не чалавек?
А чаго тады раскідаесься? Мэцэнат знайшоўся! Хай даюць тыя, у каго няма куды падзець
He хвалюйся, мы зь ім свае людзі дамовімся як-небудзь. Неўзабаве я зь ім разьлічуся. Хадзем, хоць пад'ямо задарма!
He, не пайду.
Ну, глядзі, як хочаш, уздыхнуў Мялешка. To мы тады пойдзем. Заходзь, калі што.
Ты ж ведаеш у мяне працы шмат
Ведаю, але на бой які прыйсьці мог бы раз у жыцьці
He люблю я гвалту. Кроў, пот Ды яшчэ й за грошы Агідна.
Ну, глядзі сам. Мая справа цябе запрасіць. Пакуль, бывай здаровы.
I вы бывайце.
Ну што, Паскевіч, паехалі пераапранацца ў сьвяточнае
5
Па-над вячэрнім Палермо паўставала вялікая белая віла, у пацямнелай вакольнай зелені падобная да каравэлы: калюмны ейнага фасаду былі ўпрыгожаныя двума сьцягамі, аргентынскім і яшчэ адным, які Паскевіч бачыў за вайною ня раз беларускім. Перад ганкам стаяла некалькі дарагіх аўтамабіляў на такія Паскевіч у свой час наглядзеўся ў Нямеччыне ды Англіі. Сама віла, трэба сказаць, не зрабіла на яго асаблівага ўражаньня, бо нагадвала звычайны панскі маёнтак, якіх у Заходняй Беларусі калісьці было нямала.
От мы дзе зараз, братка, пад'ямо! шматабяцальным тонам падбадзёрваў яго Мялешка. Бач, як добра сябраваць з багацеямі усюды цябе запросяць Ня май ста рублёў, май сто землякоў Хто б паверыў, што такая віла можа належаць беларусу?
А хто гаспадар?
Галавач, уладальнік казіно, тлумачыў Мялешка. Я ў яго адзін час падзарабляў ахоўнікам. Выкідалам, значыцца. Але потым сышоў не пагадзіліся мы зь ім
Чаго так? зьдзівіўся Паскевіч.
Ат-т 3-за жанчыны, браце. Праўда, цяпер ужо між намі ўсё ў парадку. Файны ён, насамрэч, чалавек. Прыехаў які год таму, але хутка ўгару пайшоў
А адкуль прыехаў?
Ведаеш, я такімі дэталямі не цікаўлюся, крыху раздражнёна адказаў Мялешка. Дый справы мне да гэтага ніякай няма. Камуніст, фашыст, каталік, праваслаўны, беларус, кітаец мне ўсё адно. Прыехаў і прыехаў. Ці то з Полыпчы, ці то з Францыі, ці то зь Італіі. Галоўнае, што грошы ў яго ёсьць. Я ж табе кажу: тут, у Амэрыцы, усё пачынаецца з нуля. Бяляцкі мне распавядаў, што ў Індыі рака такая ёсьць там раз за сто гадоў ільга ўсе грахі змыць. Дык вось, так і ў нас. Я ж цябе, прыкладам, не пытаюся, ці праўда ўсё тое, што ты наконт працы ў Нямеччыне нагаварыў? Хто цябе ведае? Камуністы кажуць, што ўсе вы паліцаі й здраднікі. А мне што? Мне ўсё адно