I чуе Ялiна голас мужа:
— Вось i скончылася ўсё на свеце белым. Зачараваў мяне, прынца гэтага замка, злы чараўнiк, i тады толькi мог я зноў ператварыцца ў чалавека, калi самым моцным каханнем пакахае мяне, халоднага вужа, самая лепшая з красунь чалавечага роду. Спазнiлася гэтае каханне, няма ўжо паратунку, але сонцу кажу я "дзякуй" за тое, што здолеў абудзiць яго, гэткае каханне, хоць перад смерцю, хоць на гадзiну, на мiг адзiны. На ўсё халоднае жыццё гэтага хопiць. Дзякуй табе, i за смерць маю таксама дзякуй.
I зноў усё змоўкла, толькi пры апошнiх словах яго пырснуў у чорную прорву балот першы за шматлiкiя гады сонечны прамень, яскравы i чысты. Дзецi выбеглi з замка, цягнуць да яго, да сонца рукi. I раптам прамень зноў згас.
Зразумела ўсё Ялiна, падняла дагары рукi i крыкнула дзецям:
— Дык станьце ж вы тым, кiм у жыццi былi. Хто моцны быў — той хай такiм i будзе, слабы — хай так i застанецца слабым. I я з вамi разам, як мацi, стану.
Плача Ялiна над мёртвым прынцам, варушыць вецер яе валасы, раскiдвае ўшыр, i — о, цуд! — становяцца зялёнымi залатыя яе касмылькi, стала моршчыцца вопратка, драўлянець рукi. Заспявалi трывожна пад ветрам яе валасы, зазвiнелi, як жаночы плач. I вось ужо на месцы Ялiны высокая ялiна стаiць, зялёная, стромкая, плачуць яе галiны пад ветрам.
Апошнiм позiркам глядзiць яна на дзяцей, а тыя ўжо таксама знiклi. На месцы старэйшага сына стаiць каржакаваты, магутны дуб — не гнецца, не ламаецца, глядзiць у вочы навальнiцам; на месцы дачкi старэйшай — бяроза расце, усю яе сонцам прасвечвае, грае на ёй кожны лiсток радасцю да жыцця, а кожная галiна — цвёрдасцю. Воддаль ад iх стаiць асiнка, слабае дрэўца — нацiснуў — яно й захрупцела.
Пранеслася над iмi навальнiца, зноў упаў сонечны прамень на балоты, i заквiтнелi яны пад цёплым подыхам яго.
Чуеш, хлопча, як за вокнамi гудуць дрэвы?..
А на краi балота стаiць усiмi клятая асiна. Нiякае дрэва не плача так, калi апынецца ў печы. Шчэ далёка днi восенi i халады, а яна ўжо ўся чырванее, загадзя перад усiм схiляецца. А калi ўжо загадзя схiляецца — значыцца, поскудзь — дрэва.
Стаiць яна, здаецца, i ветру няма, а яна дрыжма дрыжыць усiм лiсцем, жалiцца. На локаць падымецца ад зямлi — дрыжыць, вырастае — дрыжыць i памрэ — дрыжэць будзе.
А ты падумаў, чаму гэта так? Iншыя людзi вось не разумеюць, а ты цяпер ведаеш. Гэткiя вось справы.