— Няма тут чаму асабліва сохнуць, ды і пасядзець хочацца, — нечакана задумліва адказала Воля, спытала асцярожна: — А як вернемся, што вы рабіць будзеце?
Віталь не стаў перапытваць: з чаго раптам яму задумвацца, не стаў удакладняць, што такое ведае Воля. Адказаў так, як думалася:
— Волечка, я не навучыўся рашаць задачы ў перспектыве. Нешта паўстане, тады і будзем думаць, праўда ж? — усміхнуўся бадзёра ў адказ.
— Можа, вы і правільна робіце, калі так… Віталь Андрэевіч, я не ведаю, чым аддзячыць вам. Не-не, не толькі за гэтыя дні. За гады. Вы столькі для мяне зрабілі, столькі вучылі…
— А вось тут стоп, — спыніў ён Волю. — Калі людзі шчыра сябруюць, яны заўсёды нешта адзін аднаму даюць, нечаму вучаць. І ты мяне навучыла…
— Я? Вас? Навучыла? Чаму? — шчыра здзівілася Воля.
— Вельмі важнаму, — сур’ёзна адказаў Віталь. — Ты навучыла мяне радавацца поспехам іншага чалавека, які табе быццам і ніхто, больш за тое — быццам і канкурэнт. А такая навука каштуе дорага. Не смейся. Не дзіва, калі на тое, што нехта больш таленавіты, больш паспяховы, больш папулярны людзі быццам закрываюць вочы. Зайздросціць і ігнараваць сёння людзі навучыліся. А вось радавацца поспехам іншага — гэта надзвычай цяжка. Прыняць, што нехта ўмее лепш за цябе — удвая цяжэй. Але, калі навучышся прымаць, дык тады і радасці ў тваім жыцці ўдвая больш.
— Не чакала, па шчырасці, — крыху сумелася Воля, памаўчала, быццам раздумваючы над тым, якое пытанне задаць, і спытала нечакана для Віталя:
— А можна я задам вельмі асабістае пытанне?
Ён уздрыгнуў, але кіўнуў згодліва:
— Калі яно не надта сакрэтнае…
— Чаму вы не жанаты?
Віталь сеў, падкінуў галля ў касцёр — ён бачыў, як Воля ціснецца бліжэй да агню і час ад часу дробна ўздрыгваюць яе плечы.
— Прабачце…
Віталь азірнуўся на Волю і ўсміхнуўся ветла:
— Дзівачка, за што прабачэння ппросіш?
Сеў, пачаў гаварыць, асцярожна выбіраючы словы, быццам адкрываў нейкую надзвычай важную таямніцу:
— Ведаеш, Волечка, калі б ты мне задала такое пытанне да гэтага вострава, дык я б табе, не задумваючыся, адказаў: не склалася. З першай не склалася, пасля не складвалася з іншымі жанчынамі. Мы, людзі, прыдумалі для сябе гэтае ўніверсальнае «не склалася». І што за ім — ніхто надта не імкнецца спасцігнуць. Так прасцей, так лягчэй. Не твая віна, не твая параза, а нешта нейкае недзе там у нябёсах не склалася…
— А што змянілася на гэтым востраве? — асцярожна спытала Воля, бо Віталь замаўчаў.
— На гэтым востраве ты. І з табой я зразумеў вельмі важную рэч. І зразумеў, чаму я не жанаты, чаму ў мяне не складвалася.
— Я падказала? Якім чынам? — ажно трошкі напалохалася Воля.
— Ты падказала, Воля. Ты мне падказала, што каханне — гэта не толькі гатоўнасць аддаць усяго сябе, ахвяраваць. Каханне — гэта яшчэ і ўменне прыняць…