Wiedziała, że tropili się nawzajem po to, żeby się zabić, i zastanawiała się, dokąd mogłyby z Rutą przed nimi uciec. Często zostawały na noc u Florentynki, ale we wsi Kłoska była niespokojna. W nocy śniła, że niebo jest metalową pokrywą, której nikt nie jest w stanie unieść.
Kłoska długo nie była w Prawieku i nie wiedziała, że wolska droga stała się granicą między Rosjanami a Niemcami. Nie wiedziała, że Kurt zastrzelił Florentyn-kę, a koła wojskowych samochodów i karabiny zabiły jej psów. Kopała schron pod domem, żeby obie miały się gdzie schować, gdy przyjdą mężczyźni w mundurach. Zapamiętała się w kopaniu schronu. Była nieostrożna. Pozwoliła iść Rucie samej do wsi. Zapakowała jej koszyk z jeżynami i kradzionymi z pola ziemniakami. Dopiero kiedy Ruta poszła, Kłoska zrozumiała, że popełniła straszny błąd.
Ruta szła z Wydymacza do wsi, do Florentynki, swoją stałą trasą. Przez Papiernię, a potem wolską drogą biegnącą brzegiem lasu. W wiklinowym koszu niosła jedzenie dla starej. Miała przyprowadzić od Florentynki psa, żeby je ostrzegał przed ludźmi. Matka powiedziała jej, że jak tylko zobaczy jakiegoś człowieka, obojętne, czy to będzie ktoś z Prawieku, czy obcy, ma wejść w las i uciekać.
Ruta myślała tylko o psie, kiedy zobaczyła człowieka, który sikał na drzewo. Zatrzymała się i powoli zaczęła się cofać. Wtedy ktoś bardzo silny chwycił ją z tyłu za ramiona i boleśnie je wykręcił. Ten, który sikał, podbiegł do niej i uderzył ją w twarz tak mocno, że Ruta zwiotczała i upadła na ziemię. Mężczyźni odstawili karabiny i gwałcili ją. Najpierw jeden, potem drugi, a potem przyszedł jeszcze trzeci.
Ruta leżała na wolskiej drodze, która była granicą między Niemcami a Rosjanami. Obok niej leżał koszyk z jeżynami i ziemniakami. Tak znalazł ją drugi patrol. Teraz mężczyźni mieli mundury w innym kolorze. Po kolei kładli się na niej i po kolei jeden drugiemu dawali do potrzymania karabiny. Potem, stojąc nad nią, palili papierosy. Zabrali koszyk i jedzenie.
Kłoska znalazła Rutę za późno. Dziewczynka miała sukienkę zadartą aż na buzię i pokaleczone ciało. Brzuch i uda czerwieniały od krwi, do której zlatywały się muchy. Była nieprzytomna.
Matka wzięła ją na ręce i umieściła w dole, który kopała pod domem. Położyła ją na liściach łopianu – ich zapach przypominał dzień, kiedy umarło jej pierwsze dziecko. Położyła się obok dziewczynki i wsłuchiwała się w jej oddech. Potem wstała i drżącymi rękami mieszała zioła. Zapachniało arcydzięglem.
Czas Misi
W któryś dzień sierpnia Rosjanie powiedzieli Michałowi, żeby zebrał wszystkich ludzi z Prawieku i wyprowadził do lasu. Powiedzieli, że Prawiek znajdzie się lada dzień na linii frontu.
Zrobił tak, jak chcieli. Chodził po wszystkich chałupach i powtarzał:
– Lada dzień Prawiek znajdzie się na linii frontu. Z rozpędu zaszedł też do domu Florentynki,
i dopiero gdy zobaczył puste psie miski, przypomniał sobie, że Florentynki już nie ma.
– Co będzie z wami? – zapytał Iwana Mukty.
– My jesteśmy na wojnie. To dla nas jest ten front.
– Moja żona jest chora. Nie chodzi. My oboje zostaniemy.
Iwan Mukta wzruszył ramionami. Na furmance siedziała Misia i Papugowa. Tuliły dzieci. Misia miała oczy zapuchnięte od łez.
– Tato, jedźcie z nami. Proszę cię. Proszę.
– Będziemy pilnować domu. Nic złego się nie stanie. Przeżyłem gorsze rzeczy.
Jedną krowę zostawili Michałowi, jedną przywiązali do wozu. Izydor wyprowadził pozostałe z obory i zdjął im z szyi powrozy. Nie chciały iść, więc Paweł podniósł z ziemi kij i walił je w zady. Wtedy Iwan Mukta gwizdnął przeciągle i wystraszone krowy ruszyły truchtem przez zagony Stasi Papugowej w pola. Widzieli je potem z furmanki, jak stały, ogłupiałe od nieoczekiwanej wolności. Misia płakała całą drogę.
Z Gościńca wóz zjechał w las i jego koła dopasowały się do kolein wyżłobionych przez wozy tych, którzy jechali tędy wcześniej. Misia szła za wozem i prowadziła dzieci. Przy drodze rosło mnóstwo kurek i maślaków. Zatrzymywała się co chwila, kucała i wyciągała grzyby z ziemi razem z mchem i darnią.
– Trzeba zostawić nóżkę, kawałek nóżki w ziemi – martwił się Izydor.- Inaczej nigdy już nie wyrosną.
– Niech nie rosną – powiedziała Misia.
Noce były ciepłe, więc spali na ziemi, na zabranych z domów kołdrach. Mężczyźni całe dnie kopali ziemianki, cięli drzewo. Kobiety, jak we wsi, gotowały i pożyczały sobie wzajemnie soli do ziemniaków.
Boscy zamieszkali między wielkimi sosnami. Na ich gałęziach suszyły się pieluchy. Obok Boskich roztasowały się siostry Malakówny. Mąż młodszej poszedł do AK. Starszej – do Jędrusiów". Paweł z Izydorem zbudowali kobietom ziemiankę.
Wcale się nie umawiając, ludzie rozmieścili się tak, jak mieszkali w Prawieku. Zostawili nawet puste miejsce między Krasnym a Cherubinem. W Prawieku stoi tam dom Florentynki.
Któregoś dnia na początku września do tej leśnej osady przyszła Kłoska ze swoją córką. Widać było, że dziewczynka jest chora. Ledwo powłóczyła nogami. Była posiniaczona i miała wysoką gorączkę. Paweł Boski, który pełnił w lesie obowiązki lekarza, podszedł do nich ze swoją torbą, w której miał jodynę, bandaż, tabletki przeciw biegunce i zasypkę sulfamidową, ale Kłoska nie pozwoliła mu się zbliżyć do córki. Poprosiła kobiety o gorącą wodę i parzyła jej zioła. Misia dała im koc. Wyglądało na to, że Kłoska chce zostać z nimi, więc mężczyźni sklecili jej domek w ziemi.
Wieczorem, gdy las milkł, wszyscy siedzieli przy nikłych ogniskach i nadsłuchiwali. Czasem noc rozbłyskała, jakby gdzieś w pobliżu szalała burza. Potem słyszeli przytłumiony przez las niski, straszny pomruk.
Bywali odważni, którzy szli do wsi. Po ziemniaki, co dojrzewały w przydomowych ogródkach, po mąkę albo po prostu dlatego, że nie mogli znieść życia w niepewności. Najczęściej chodziła stara Serafinowa, której już na życiu nie zależało. Czasem szła z nią któraś z synowych, i to od jednej z nich Misia usłyszała:
– Nie masz już domu. Została kupa gruzów.
Czas Złego Człowieka
Odkąd ludzie z Prawieku uciekli do lasu i żyli tam w wykopanych ziemiankach, Zły Człowiek nie mógł sobie znaleźć w lesie miejsca. Ludzie wciskali się wszędzie, w każdy zagajnik, na każdą polankę. Kopali torf, szukali grzybów i orzechów.