Падаць духам яшчэ рана.
Ледзь стрымліваючы сябе, каб не закрычаць, ён паволі вярнуўся ў хату. Жанчына спала ў той самай позе. Спачатку ціха, потым мацней і мацней ён стаў клікаць яе. Замест адказу яна, быццам незадаволеная, перавярнулася на жывот.
З яе цела ссыпаўся пясок, крыху агаліўшы мясцінамі плечы, рукі, бакі, паясніцу. Але яму было не да гэтага. Падышоўшы, ён садраў у яе з галавы ручнік. Яе твар, увесь у нейкіх плямах, быў непрыемны, грубы, не тое што прыцярушанае пяском цела.
Дзіўная белізна гэтага твару, якая ўразіла яго ўчора, пры лямпе, была ад пудры. Цяпер пудра дзе-нідзе сцерлася і ляжала камякамі. На памяць прыйшлі танныя, згатаваныя без яец катлеты, на якіх белымі плямамі выступае пшанічная мука.
Нарэшце жанчына расплюшчыла вочы, жмурачыся ад яркага святла. Схапіўшы яе за плечы і трасучы з усяе сілы, мужчына загаварыў хутка, умольна:
Паслухайце, лесак няма! Як можна падняцца наверх? Адсюль жа без лесак немагчыма выбрацца!
Жанчына збянтэжана схапіла ручнік і нечакана рэзка некалькі разоў лопнула сябе па твары, потым павярнулася да яго спіною і ўпала ніц на цыноўку. Можа, яна засаромелася? Магла пакінуць гэта на другі раз. Мужчына залямантаваў, нібыта яго прарвала:
Я не жартую! Калі зараз жа не аддасі лесак,
кепска будзе! Я спяшаюся! Куды ты іх дзела, каб цябе чорт узяў? Жартуй, ды меру ведай! Зараз жа аддавай!
Але жанчына не адказвала. Яна ляжала ў той самай позе і паволі пакручвала галавою.
I раптам мужчына неяк звяў. Пагляд яго патух, спазма сціснула горла, і ён амаль задыхнуўся. Мужчына раптам зразумеў, што допыт гэты недарэчны. Лескі ж былі вераўчаныя... Вераўчаныя лескі не могуць самі стаяць... Нават калі яны ў цябе ў руках, знізу іх не прыладзіш. Значыць, прыбрала іх не жанчына, a нехта другі, хто быў наверсе, на дарозе... Абсыпаны пяском няголены твар перакрывіўся ў няшчаснай грымасе.
Паводзіны жанчыны, яе маўчанне набылі непраўдападобна-злавесны сэнс. Хай сабе, думаў ён, але ў глыбіні душы разумеў, што збылося найгоршае, чаго ён баяўся. Лескі знеслі, найхутчэй, з яе ведама, і, пэўна, яна згадзілася. Безумоўна, яна з імі хаўрусніца. I гэта поза яе прадыктавана не сорамам, а двухсэнсавасцю яе становішча. Гэта, безумоўна, поза злачынкі, а можа, і ахвяры, гатовай прыняць любое пакаранне. Хітра падстроілі яны праклятую пастку. Даверліва паддаўся на завабліванне шпанскай мушкі, і яна завяла ў пустыню, адкуль няма выйсця, і здыхай тут, як з голаду мыш...
Ён ускочыў, кінуўся да дзвярэй і яшчэ раз выглянуў на двор. Падняўся вецер. Сонца было амаль над самаю ямаю. Ад распаленага пяску плылі ўгору хвалі гарачага паветра, пераліваючыся, як мокрыя негатыўныя плёнкі. Пясчаная сцяна расла ўсё вышэй і вышэй. Яна дык ведала ўсё і нібыта гаварыла яго мускулам і касцям пра бяссэнсавасць супраціўлення. Гарачае паветра ўпівалася ў цела. Спякота станавілася нясцерпная.
Нечакана мужчына пачаў крычаць, як варят. Ён выкрыкваў нейкія незразумелыя словы не было слоў, якімі ён мог бы выказаць свой адчай. Ён проста лямантаваў з усяе сілы. Яму здавалася, што гэты страшны сон, напалохаўшыся крыку, адкаснецца і, просячы прабачэння за свой ненаўмысны недарэчны жарт, выкіне яго з пясчанай ямы. Але голас, не звыклы да крыку, быў тонкі і кволы. Дый яго паглынаў пясок, рассейваў вецер, і наўрад ці ён чуцён быў далёка.
Раптам пачуўся страшэнны грукат, і мужчына змоўк. Як і казала ўчора жанчына, пясчаны карніз, што звісаў з паўночнай сцяны, перасох і абваліўся. Уся хата жаласна застагнала, быццам яе скруціла нейкая невядомая сіла, і, нібыта падкрэсліваючы яго пакуты, з шчылін між карнізам і сцяною, шастаючы, пачала сачыцца шэрая кроў. Быў поўны рот сліны, мужчына калаціўся, быццам стукнула яго самога...
Цяжка зразумець. Нейкае ўтрапенне. Ці можна загнаць у пастку, як мыш ці насякомае, чалавека, які ўключаны ў пасямейны спіс, мае працу, плаціць падаткі і карыстаецца правам на бясплатнае медыцынскае абслугоўванне? Напэўна, гэта нейкая памылка. Астаецца толькі лічыць: гэта памылка.
Перш за ўсё, рабіць тое, што яны зрабілі са мною, неразумна. Я ж не конь і не бык, і проці волі ніхто мяне працаваць не прымусіць. А калі я не падыходжу як рабочая сіла, дык навошта запіраць мяне ў гэтых пясчаных сценах. Навошта садзіць жанчыне на шыю нахлебніка.
Паглядзеўшы на пясчаную сцяну, што акружала яго з усіх бакоў, ён успомніў, хоць гэта было не вельмі прыемна, няўдалую спробу ўзлезці на яе. Колькі ні кідайся каля сцяны карысці ніякай. Адчуванне бездапаможнасці паралізавала яго... Відаць, гэты, што разядаецца пяском, свет нейкі адмысловы, да якога звычайныя крытэрыі не падыходзяць...
Мужчына верыў і не верыў у свае развагі. Напрыклад, калі праўда, што новыя бітоны і рыдлёўку падрыхтавалі спецыяльна яму, дык праўда і тое, што вераўчаныя лескі прыбралі знарок. Далей, хіба не гаворыць пра небяспеку той факт, што жанчына не сказала ні слова, каб растлумачыць, што здарылася, чаму яна пакорна і маўкліва, нібыта асуджаная, церпіць свой лёс? Можа, і ўчора яна не проста агаварылася, даючы намёк, што ён тут завяз надоўга?
Сарвалася яшчэ адна пясчаная глыба.