Ол кэмҥэ таһырдьа ыт үрэн моргуйар. Сүөдэр хоноччу туттаат, хараҕа суохтар быһыыларынан, ордук түргэн-түргэнник ол-бу диэки эргичиҥнээмэхтээт, ордоотуу түһэр:
Дэдэйэ сытыйбыт, тахсаҥҥын көр эрэ, ыт тугу үрэр? уонна Микиитэни кыһытан, аргыый ботугуруур. Эппэтэҕим дуо? Ыт үрэн туһалаатаҕа ити дии, эн курдук буолуо дуо?
Саҥардыы «иитиллэ» кэлбит сэттэлээх-аҕыстаах тулаайах Бүөтүччэ куруук сынньыллар-мөҕүллэр эрээри, куруук күлэн, кэтит бөдөҥ тиистэрэ бөлтөрүттэ сылдьар. Кини эмиэ Өлөксөй курдук мааһайбыт суон быһыылаах, малайбыт кэтит сирэйдээх, ол гынан баран Өлөксөй курдук утары көрбөт чой кулут буола илик киһи, кини үлэ көлөтүн курдук хаһыы улаханынан, охсуу күүһүнэн түргэтээбэт, бэйэтэ туох эрэ санаалаах, үөрүүлээх-хомолтолоох, онуоха эбии кырдьаҕас тойону соруйан кыйахыыра чахчы биллэр.
Тиэрэ мэтэрийбит төбөлөөх, дьалларыттыбыт айахтаах сүүнэ улахан этэрбэстэри хоруйа тэбиэлээн саллырҕайдаан хаҥас диэкиттэн кэлэн, Бүөтүччэ атах ороҥҥо ыттан тахсан түннүгүнэн одуулаһар уонна улахаҥҥа уурбатах куолаһынан, этэр:
Луха кэллэ дии.
Луха да? Итиригэ суох дуо?
Суохха дылы Бэрт кыра итирик дуу
Соҕотох дуо?
Соҕотоххо дылы Иккиэлэр дуу Ээ, иккиэлэр быһыылаах.
Бу кэрэдэк тылын истиҥ! Соруйан гынар ээ! Абам да баар эбит доҕоро мааны киһи дуо?
Оччо мааныта суох Мааны соҕус диэххэ да син.
О, дэриэтинньик, бэйэкэй! Ырҕайа сытыйбыат, ыл эн көр!
«Ырҕайа сытыйбыт» Өлөксөй түннүккэ ойон кэлээт:
Ньукууһа Сыҕаайап, диэн кэбиһэр.
«Дэдэйэ сытыйбыт» Бүөтүччэ наһаа холкутук хаҥас диэки саллырҕайдыыр.
Хомуна охсуҥ! Бу Микиитэ суруксут, уҥа оронтон киэр бар, эйигиннээҕэр арыый ордук киһи кэлбит үһү дии.
Тиэтэллээхтик хомунан суугунаһыы буолар. Олох мастары хаҥас быыс кэннигэр симэллэр, үс ордуктарын уҥа быыс ойоҕоһугар кэккэлэтэллэр, дьиэни миинньиктээн элэстэтэллэр, остуолтан сылабаары сулбу тардан илдьэллэр, чааскылары, тэриэлкэлэри барытын холбуу биир ырбаахы тэллэҕэр суулаан бараллар.
Үөһэ-аллара тардынан бүтээт, тугу да билбэтэх-көрбөтөх дьон буолан кирийэн хаалаллар. Сүөдэр оронугар сытан улаҕа диэки хайыһаат, аргыый ынчыктаабытынан барар.
Мааны ыалдьыт кэллэҕинэ түҥ-таҥ түһэр идэни билэр буолан, Луха атын соруйан наҕыллык баайан, дьиэ таһыгар тардыллар.
Тиһэҕэр, эдэр тойон ыалдьыттыын киирэн кэлэллэр.
Ким киирдиҥ, доҕоор? диир Сүөдэр, ынчыгын тохтото түһэн.
Лухабын.
Соҕотоххун дуу?
Иккиэбит.
Доҕоруҥ кимий?
Ньукууһа Сыҕаайап
«Ньукууһа» да? Көр эрэ! Оҕонньор наһаа үөрбүтүнэн олоро түһэр.
Микиитэ үөрэҕин ырыттарар ынырык суолтан босхолонон таһырдьа тахсар.
Муҥур үрүйэни түгэҕэ биллибэт халыҥ тыа иилээн турар. Тыа дьалкыс гынаат, үрүйэни саба ыпсан кэбиһиэх курдук. Тайҕа тыа ортотугар киирэн эрэр күн сардаҥалара тииттэргэ, хахыйахтарга, дөлүһүөн уктарыгар тус-туспа толбоннонон бырдаҥалыы ыһыллыбыттар. Ханна эрэ, бэрт ыраах оҕус айаатыыра дуораһыйан иһиллэр. Ньамахтаах күөл үрдүнэн уу чөкчөҥөтө: «Күүс чыычаах! Күүс чыычаах!» диэн киһиргээн тыгыластыыр. Микиитэ тыа саҕатыгар баран дьэдьэн көрдөөн булбакка, күөх кырыска сытар. Кини үөрэҕинээҕэр ордук «идэлээх» моойторуктаах хара ыт көскөрүйэн кэлэн тула сытырҕалыыр уонна «Хоргутума, доҕор» диэбит курдук, кыҥнаҥныы-кыҥнаҥныы, одууласпахтаан баран, ааһа турар.
Сиидэркэ уола Сэмэн Бэһиэлэйэп кыһыннары-сайыннары олорор балаҕанын сыбаҕа аллара сыҕаллан, ыалдьар харах дьолточчу испит үөһээ халтаһатын курдук, түннүккэ таҥнары сабырыйбыт.
Сиидэркэ уола Сэмэн киһи арычча быһааран истэр гына кыгынайан саҥарар, намылыйбыт холку быһыылаах, уһун оҕонньор. Кини уһун көтөх моойдоох ньолбоҕор төбөтүн дьүккүччү уунан, тугу эрэ сытырҕалыыр курдук туттан сылдьар, сүһүөхтээх улахан муннун төбөтө уонна үөһээ уоһа, боруоска табах иҥэн күөхтүҥү өҥнөөхтөр, чэлкэхтээҕинэн сургуччу көрбүт киэҥ харахтардаах. Сааһыгар кими да кытта иирсибэт, үҥсүбэт, куруук көрдөөхтүк элэктэһэ, айхаллаһа сылдьар, үчүгэй майгыннаах оҕонньор. Бэрт үгүс оҕолоро кырдьан эрэллэр. Арай кини бэйэтэ кырдьыбат, кыры-кыпсыгыр уһун атахтарынан тэлбик-тэлбик хаамара уонна наһаа холкутук кыгынайан көрдөөхтүк саҥарара уларыйбат.
Сытан эрэ Микиитэ ол оҕонньору саныыр. Үс нэһилиэк дьоно оттуур Киэлимэ күөлүн онно ходуһаҕа от кэбиһиитэ. Дьон ордоотоһон кэпсэтэр гына чугас-чугас үлэлииллэр. Бэрт элбэх дьону кытта Микиитэ аҕатынаан бииргэ отууламмыттара. Өйдөөх сэһэннээх, көрдөөх тыллаах уонна ардах-кураан, сут-өҥ туһунан бэрт элбэх билгэлэрдээх Сэмэн Бэһиэлэйэп ордук кэрэхсэбиллээх киһи.
От кэбиһиитэ ыгыл үлэ, онуоха эбии Сэмэн билгэтинэн сотору «атыыр ардах» буолуохтаах. Саамай улахан эрэй табах бараммыта. Саппыйалар тэбэммиттэрэ, холтууннар кыһыйыллыбыттара ыраатта. Дьон муруннара кыһыйар, харахтара бүрүллэр, бэлэстэрэ хатар. Амма үрэх эргийэн ылбыт тоҕоноҕо, икки өттүттэн Амма туорааһыннаах, ким да ааспат дойдута.
Ол биир дьахтар иһэр! диэн от үрдүгэр турааччы дьон аймалаһаллар.
Чөрбөҥнөһүү буолар.
Табахтаах бытааһах эбитэ дуу? Хайа барахсан эбитэ буолла диэн Сиидэркэ уола кыгынайар.
Сэмэн атырдьаҕын туруору анньар.
О, Дьэбдьиэскэ эбит Дьэбдьиэскэ-э, доҕоттоор! дииллэр сотору соҕус буолаат, үөһэлэр.
Э, ол киһи эбит буоллаҕына Кэбис! Сэмэн атырдьаҕын төттөрү сулбу тардан ылан үлэлээбитэ буолар да үлэтэ тахсыбат, дьахтар кэлиэхтээх сирин диэки көрбөхтүүр.
Нуучча кыыһа Дьэбдьиэскэ диэн сааһын тухары ыал хамначчыта, сулумах дьахтар. Кини ааттаах үлэһит, наһаа тыллаах. Биир ыалга наар олорон атаҕастаппат, кыһын-сайын саҥа ыалларга сыҕарыйталаан «талбытынан» сылдьар киһи. Онон, кини кимтэн да толлубат. Бу былдьаһыктаах кэмҥэ бука биир ыалтан уурайан баран, атыҥҥа кэпсэтэ илик буолан, иллэҥ сырыттаҕа буолуо.
Дьэбдьиэскэ ааттаах табахсыт, кыра эмэ табахтааҕа чахчы, хата биэрэрэ биллибэт, уот ыстанарын курдук киһи, бэстилиэнэй биир хамса табаҕын да кутан биэриэн сөп, төһөнү эмэни илдьэ сылдьан биэрбэккэ, эбиитин үөҕэн да ыыттаҕына көҥүлэ. Бачча үгүс киһиттэн көҥөнөрө чахчы.
Дьон: «Эн бар», «Эн көрдүө» дэсиһэн найылаһаллар да, барааччы көстүбэт.
Арай Сэмэн оҕонньор бардар хайыа эбитэ буолла, дэһэллэр.
Ээ барбаппын, биир хонуохха наада Миэхэ өстөнөн сылдьар, диир Сиидэркэ уола.
Дьэбдьиэскэ кылгас маадьаҕар атахтарынан сүр түргэнник битийиктээн, чугаһаан иһэр.
Сэмэн көхсүн этиппэхтиир уонна, харса суоҕар киирбит киһи быһыытынан, холурдук атырдьаҕын сиргэ батары анньаат, Дьэбдьиэскэ диэки хайыспакка эрэ күөйэн, айан суолугар быһа хааман салбыҥныыр. Дьон үлэлээбитэ буола-буола, кэпсэтиини кэтэһэннэр уу чуумпу.
Сэмэн төһө да бытааҥҥа, холкуга дылы буоллар, ыраах-ыраах уурталаан, суолга урут тиийэн тохтоон туран, наһаа болҕомтолоохтук ытыһын чэрин дуу, ытыһыгар мас киирбитин дуу кытаахтаһан кыҥастаһа турар. Дьэбдьиэскэ өрө сабаан ыкса чугаһаан кэлбитигэр эрэ саҥа көрбүт курдук, Сэмэн бэрт наҕыллык төбөтүн өндөтөр уонна унаарыччы кыгынайан кэбиһэр:
Хайа, Дьэбдьиэскээ, туох кэпсээннээххиэн?
Суох, суох! Ол бу буолума!
Дьэбдьиэскэ өстөөхтүк өрө чаҕылла түһэр, дьэ эбии түргэтээн битийиктэнэр, суолтан туора хааман быһа түһэн Сэмэни арыылаан ааһарга оҥостор. Оҕонньор итинник тымныы кэпсэтииттэн кыратык да соһуйбат, хоргуппат. Саҥата дьэ ордук наҕылыйар:
Дьэбдьиэ, табахтааххын дуо, тардыах эрэ.
Анарааҥҥыта ааһа көтөн мэтэстэнэн иһэн эһитэ охсор:
Суох, суох! Эн миэхэ араас буолан бэлэстэтимэ!
Оҕонньор мэлийбитэ чахчы буолан, дьон имнэниһэн кэбиһэллэр.
Дьэбдьиэ, уостааххын дуо, уураһыах эрэ.
Суох, суох!..
Кэбиһиллэн эрэр оттор үрдүлэриттэн, тулаларыттан дьон соҕотохто күлэн ньиргиһэ түһэллэр. Дьэбдьиэ алҕас саҥарбытын сэрэйэн, эмискэччи эргиллэр: