Баһылай оргууй тэйэн иһэр кытылы көрөн туран кыыһын Маайыһы, уолун Ньукууһу олус сытыытык, хараҕар адьас субу көстөн кэлэллэринии санаан ылбыта. Кэргэнэ Өкүлүүн Ньукууһу төрөтөн баран сыыстаран, уола үһүгэр сырыттаҕына өлөөхтөөбүтэ. Онтон ыла Баһылай оҕолорун ийэтинээн бэйэтэ көрөн-харайан олорбута. Кыыһа быйыл аҕыһын, уола биэһин туолбуттара. Аҕалара сэриигэ бараары атын миинэригэр эбэлэрин икки өттүгэр сэрбэһэн туран хаалаахтаабыттара. Маайыс хараҕа тобус-толору уунан чаалыйбыт этэ. Ньукуус эмиэ нэһиилэ кыатанан тураахтыыра. Баһылай ону көрөн кэҥэриитэ кычыгыланан, хараҕа туманныран ылбыта, ол иһин атын миинээт, эргитэ тардан тиҥилэхтээн кэбиспитэ.
Борохуот үөскэ киирэн, бытааннык да буоллар сүүрүгү өксөйөн барбыта. Субу соторутааҕыта арахсыбыт кытылларын үрдүк мыраанын кэтэҕиттэн, үөскэ киирэн эрэр баарсаны тиһэҕин көрөн хаалыан баҕарбыттыы күн сырдык иитэ быган тахсыбыта
Баарсаҕа ыга симиллэн иһэр аттары туох аанньа аһатыы кэлиэҕэй. Биирдэ эмэ арыыга тохтоон аҕыйах хотуурунан ыксал бөҕөнөн от охсон баарсаҕа таһаллара. Онно да ыбылы симиллэн иһэр аттартан кытыыга турааччылар эрэ тииһинэллэрэ, ортокулар үгүстэрэ маталлар этэ. Уунан устан истэллэр даҕаны, аттарын уулатар кыахтара суоҕа. Биэдэрэнэн ууну баһа-баһа палубаҕа халыччы ыһалларын өтөҕөлөрүн быыһыттан сыпсырыйа сатаахтыыллара. Ити курдук киһилиин, сылгылыын улахан эрэйи көрөн Усть-Кут бириистэнигэр сүөкэммиттэрэ. Уһун унньуктаах айантан сынньата түһэр диэн суох буолбута. Эбии дьон кэлэннэр бириистэнтэн аттарын миинэрин миинэн, үүрэрин үүрэн айаҥҥа туруммуттара. Бэрт өр айаннаан Иркутскайга тиийбиттэрэ. Били, баарсаҕа суоһаан, аччыктаан бырдылара быста сыспыт сылгылар, хата, аара өл хабан арыый сэниэлэммиттэрэ. Тимир суол станциятыгар тиийэн аттарын аны поезка тиэйбиттэрэ. Вагоннарга тиэйии баарсаҕа тиэйэрдээҕэр өссө эрэйдээх буолбута. Аттар биир-биир сиэтэн киллэрэллэригэр сиргэнэн өрө мөхсүү бөҕө буолбуттара. Нуучча саллааттара обургулар уончалыы буолан саба түһэн, ыһыытаан-хаһыытаан, кырбаан төрүт да өйдөрүн таһаарбыттара. Ол да буоллар аҕыйах чааһынан тиэйэн бүтэрбиттэрэ. Вагоннара, хата, анал оҥоһуулаах уу кутар хоруудалаах уонна от уурар күкүр курдуктаах этэ.
Баһылай өрө мөхсө сылдьар Улаанайы нэһиилэ сиэтэн киллэрэн баайан баран, хоҥоруутуттан имэрийбэхтээн, арҕаһыттан таптайбахтаан ылбыта. Ата эт-этэ салыбырас буолуор диэри куттаммыт, уу чаккырас буола тириппит этэ. Сиэбиттэн суухара ылан үҥүлүтэн көрбүтүн сиэбэтэҕэ. Буспут сугуннуу көҕөрүмтүйэн көстөр бүлтэспит харахтарыттан бөп-бөдөҥ, ып-ыраас таммахтар мөлбөрүһэн түспүттэрэ. Иччитэ, ону көрөн, кэҥэриитэ кычыгыланан, хараҕа ууланан кэлбитин биллэримээри хаҥас ытыһынан сирэйин ньуххаммыта буолбута. Онтон вагонтан ыстанан түһэн тэйиччи соҕус күүтэн турар дьонугар сүүрэн истэҕинэ, кэннигэр Улаанай сайыһан кистээн дьырылатара иһиллибитэ
Улаанайы түөртээҕэр, сэрии буолуо икки сыл иннинэ айааһаабыта. Тоҥ үүт курдук араҕастыйан көстөр сиэллээх-кутуруктаах, арҕаһын диэки кытархайдаҥы саһархай түүлээх, уһун систээх, биир күдьүс мөкүнүк быһыылаах-таһаалаах соноҕоһу маҥнай быаҕа-туһахха үөрэппитэ. Онтон киһи тутарыгар-хабарыгар кыһаллыбыт буолбутун кэннэ ыҥыырдаабыта. Көнтөһүн баҕанаҕа кылгас гына ыга тардан, кутуругуттан күрүө ортоку сиэрдийэтигэр ыксары баайан баран, арҕаһын таптайбахтыы-таптайбахтыы бототун уурбута, онтон ыҥыырын саба бырахпыта. Соноҕоһо, хараҕын дьиэгэниччи көрөн, хаһыҥырыы-хаһыҥырыы мөхсөн көрбүтэ да туһа суох буолбута. Ыҥыыр холумун ыга тардарыгар өсөһөн ыйылыы-ыйылыы чохчоччу туттан туран, олус күүрэн ап-араҕаһынан бычык-бычык ииктээн тыккыраппыта. Уоскуйбутун кэннэ оргууй быатын-туһаҕын холкутаппыта уонна ити курдук ыҥыырдары хоннорбута. Үстэ хаста итинник албаһынан ыҥыырдаабытын кэннэ ата оччо мөхсүбэт буолбута.
Мииниэн иннинэ бэрэмэдэйгэ буор ыҥырдан баран, сиэтэ сылдьан хаамтарбыта. Ити былаһын тухары атын кытары киһи курдук кэпсэтэ, мөхсөөрү гыннаҕына буойа сылдьыбыта. Бастаан миинэригэр ата мөҕүөх, өрүтэ тэбиэх курдук гыммытыгар буойан ордоотообутугар тохтообута. Ыҥыырга үөрэтэ түһэн баран, аны сыарҕаҕа көлүйбүтэ. Соноҕосторо хомуут кэтэрдэллэрин абааһы көрөн, мөхсүү бөҕөнү мөхсүбүтэ. Ыһыы-хаһыы, мөҕүү-этии бөҕөнөн нэһиилэ көлүйбүттэрэ. Сэргэттэн төлө тардааттарын кытта, өрүтэ турбахтаабыта, баһын булкуйа-булкуйа туора-маара ыстаҥалаабыта, онтон үүнүн тимирин хам ытыран баран, айан суолун устун сүүрэн быыппастыбыта. Ол иһэн эмискэ тоҥуу хаарга туора ыстанан тахсыбыта. Өлүү түбэлтэлээх былыргы өтөх төҥүргэһэ хоройон турарыгар сыарҕа ылаҕыттан иҥнэн «хачыгыр» гына түспүтэ да, олгуобуйа сыарҕа атаҕар бааллыбыт быата быһа ыстанан, тиэрэ түһэ-түһэ муоһатын тарда испит Баһылай хаарга төбөтүн оройунан барбыта. Аҕыйах саһаан сиргэ муоһатыттан соһуллан иһэн, ыытан кэбиспитэ. Ата, халдьаайыны өрө сүүрэн бурҕайан тахсан, тыаҕа түспүтэ. Баһылай, ойон тураат, хаарын-сиирин да тэбэнэр бокуойа суох атын кэнниттэн сүүрэн мочоохтообута, ыраах быраата аах сырсан иһэллэрэ. Атым маска атыллара буолуо диэн сүрэҕэ айаҕар тахса сыспыта. Хата, ойуурга наһаа ырааппакка быатыттан маска иҥнэн өрө мөхсө турарын булан, нэһиилэ арааран төттөрү сиэтэн киирбиттэрэ. Икки ылаҕа тостубут сыарҕаларын хаттаан оҥорон, күөлгэ ойбон алларан сул баҕананы олордон тоҥорон, ох курдук оҥостон үһүс күннэригэр аттарын хаттаан көлүйбүттэрэ. Эмиэ хомууту нэһиилэ кэтэрдэн, биир олгуобуйаны тосту тэптэрэн сор бөҕөнөн көлүйбүттэрэ. Быатын төлө тардааттарын кытары, соноҕосторо иннин хоту сүүрэн быыппастыбыта. Быраатынаан сыарҕаҕа олорор Баһылай биирдэ хаар күдэрик иһигэр баар буола түспүтэ. Соноҕос, кини да буоллар, икки киһи олорбут сыарҕатын сааскы тоҥуу хаарынан соһон өр сүүрбэтэҕэ. Күөл саҕатыгар тиийиитэ уоҕа хараабыта, муоһаны истэр буолбута. Күөлгэ өссө биирдэ эргийэн, сүүрбэккэ, сиэлэн тамайар буолбутун кэннэ айан суолугар салайан киллэрбиттэрэ. Ити курдук күн аайы өсөһөн туран көлүйэн сыыйа мөхсөрө аҕыйаан, айааһыргыыра тохтоон барбыта. Хаар барыыта ат атынан буолбута.
Сайын окко киирэн баран, аны охсорго айааһаабыттара. Төрүтчүтүнэн охсорго үөрүйэх, элбэх аты айааһыырга ойоҕос ат буолбут бөдөҥ-садаҥ Бороҥкууһу көлүйбүттэрэ. Улаанай, сыарҕаҕа көлүллэ үөрэммит буолан, көлүйэллэригэр туран биэрбитэ. Онтон хаамтарбыттарыгар охсор тыаһыттан сиргэнэн чохчойо-чохчойо түспүтэ. Бороҥкуус кинини кытары тэҥҥэ сүүрсүбэккэ, түөрт атаҕынан дьирэччи тэбинэн, хомуутугар сыҥааҕыттан ыйанан баран, сарылыы-сарылыы соһулла испитэ. Охсору уонна бэйэтинээҕэр быдан улахан Бороҥкууһу соһон төһө өр сүүрүөй, сотору эстэн хаалбыта. Ол эрээри өрүтэ тура, туора-маары ойуоккалыы сатаабыта. Ол кэмҥэ Бороҥкуус ыйылыы-ыйылыы арҕаһыттан хабыалаабыта. Ити курдук мөхсөөрү, сүүрээри гыннар эрэ, кырдьаҕас ат быһыта хабыалаан биэрэ испитэ. Онон Улаанай омурҕан устата айааһырҕаан баран, сыыйа охсор татыгырыырыгар үөрэммитэ. Иккис омурҕаҥҥа төрүтчүтүнэн атын аты көлүйбүттэрэ. Бу сырыыга Улаанай улаханнык мөхсүбэтэҕэ. Киэһэ уу чоккурас буола тириппит соноҕоһу сыгынньахтыы туран Баһылай:
Дьэ, нохоо, аны ат атынан буоллуҥ. Сарсын наһаа мөхсүбэт инигин, дии-дии күөх отунан көлөһүнүн соппута, иб-ибигирэс буолбут холун, «Кыһыл өрт» диэн холкуостарын аатын бастакы буукубаларын кытарбыт тимиринэн сиэтэн түһэрбит бэчээттээх буутун имэрийбэхтээбитэ. Ити «КӨ» диэн бэчээти Баһылай бэйэтэ таптайан, иһэрдэн, уһун тимир уктаан оҥорбута. Онон холкуостарын сылгылара бары итинник бэлиэлээх этилэр.