Казахские пословицы и поговорки с переводом
Составитель Павел Рассохин
ISBN 978-5-4493-9030-1
Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero
А
Ағайынның алтын сарайынан ананың жыртық лашығы артық
Дырявый шалаш матери лучше, чем золотой дворец родичей.
Ағаш тамырымен, адам досымен мықты
Дерево крепко корнями, человек друзьями.
Ағын судың арамдығы жоқ В проточной воде грязь не держится.
Адам сөзінен жазады, сиыр мүйізінен жазады
Корова страдает из-за рогов, человек из-за своих слов.
Адамды еңбек көркейтеді Труд красит человека.
Адамды тарлық шынықтырады, адамгершілікті барлық ұмыттырады
Нужда закаляет, богатство о человечности забывает.
Адамның көңілі бір атым насыбайдан қалады
Бывает, что друзья расходятся из-за щепотки насыбая.
Адасқанға жұлдыз айдай, карны ашқанға көже майдай
Когда заблудишься, звезды луной кажутся; а проголодаешься и лапша маслом кажется.
Адасқанның айыбы жоқ, қайтып үйірін тапқан соң
Не велико заблуждение, коль назад нашел дорогу к своим.
Адатықтан ұдкен ат жоқ, наннан ұлкен ас жоқ
Самое святое имя человек, самая свята пища хлеб
Ажал ажарға қарамайды Смерть на лица не смотрит.
Аз жұмысты қиынсыңсаң, көп жұмысқатап боларсың
Будешь выбирать легкую работу, трудная достанется.
Аз қайғыны ас басады, көп қайғыны дос басады
Малая печаль за едой забывается, большая за беседой с другом.
Аз сөйлесең де саз сөйле Говори редко, но метко.
Азғын денеге ауру үйір Истощенному телу все болезни товарищи.
Аздің азаншысы болғанша, көптің қазаншысы бол
Чем десятком людей руководить, лучше для сотни людей кашу варить.
Ай бетінде де дақ бар И на луне есть пятна.
Ай көрмесең туысың жат, жыл көрмесең жолдасың жат
Если месяц с родственниками не видишься, становятся чужими,
если год с друзьями не видишься, становятся чужими
Айлалы батыр алдырмас Ловкого батыра силой не возьмешь.
Айна айна емес, халық айна Зеркало правды народ.
Айран ұйытса, іріткен, тері илесе, шіріткен
Взялся простоквашу ставить молоко прокисло, взялся кожу дубить шкуру сгноил.
Айтуға оңай, істеуге қиын Легко сказать, да трудно сделать.
Айырылмастай досыңа қайырылмастай сөз айтпа
Другу неразлучному не говори слов разлучающих.
Ақша ашпайтын құлып жоқ
Нет такого замка, который бы против денег устоял.
Ақша кетуге тырысады, есеп ұстауға тырысады
Деньги стараются уплыть, а счет старается их удержать.
Ақша тиыннан құралады Копейка рубль бережет.
Ақшада көз жоқ У денег нет глаз.
Ақыл тозбайтын тон, білім таусылмайтын көл
Ум шуба, которая не изнашивается, знания неисчерпаемое озеро.
Ақылдан асар амал жоқ, батылдар алмас қамал жоқ
Нет хитрости, которой ум бы не разгадал; нет крепости, которой смелый бы не взял.
Ақылды арын қорғайды, сараң малын қорғайды
Умный честь свою оберегает, скупой скот свой оберегает.
Ақылды көргенін айтады, ақмақ ішкенін айтады
Мудрец рассказывает, что повидать успел, глупец рассказывает, что и когда он ел.
Ақымақ күлкіге тоймайды, жалқау ұйқыға тоймайды
Дурень смеется постоянно, а лодырь спит непрестанно.
Ақынның тілі қылыштан өткір, қылдан нәзік
Слово акына острее клинка и нежнее волоска.
Аман болса бұл басым, тағы шығар бұл шашым
Была бы голова цела, а волосы сами отрастут.
Алаған қолым береген Рука, умеющая брать, умеет и сама давать.
Аласыға алтау аз, бересіге бесеу көп Берущему шести мало, дающему и пяти много.
Алла бермегенді молда да бермейді Чего аллах не дал, того и мулла не даст.
Аллаға жағайын десең қазаның болсын, қазыға жағайын десең қазаның болсын
Хочешь понравиться аллаху час молитвы не пропускай, хочешь понравиться казию котел с огня не снимай.
Алмақтың да салмағы бар Любишь брать, умей и сам давать
Алпыс қарсақ ат болмас И шестьдесят корсаков коня не заменят.
Алтау ала болса, ауыздағы кетеді. төртеу түгел болса, төбедегі келеді
Если шестеро врозь, лежащее во рту теряют;
если четверо за одно, улетевшее в небо достают.
Алтын алма, білім ал Не гонись за золотом, гонись за знаниями.
Алтын көрсе періште жолдан таяды Увидев золото, и ангел свернул с дороги.
Алтын тапсаң, санап ал Если и золото нашел, пересчитай.
Алтын тыққан адам аштан өлер Дрожащий над золотом с голода умирает.
Алтынды ала білген бөле де біледі Кто золото добыть сумел, сумеет и поделить.
Алтынды тот баспайды Золото не ржавеет.
Алып анадан туады, ат биеден туады
Скакун родится от кобылицы, батыр от женщины.
Алыс жол атты сынайды, ауыр жол ерді сынайды
Дальняя дорога испытание коню, тяжкий путь испытание джигиту.
Алыссаң атаң да болса жық Если схватился, и отца родного вали с ног.
Алыстан арбалағанша жақыннан дорбала
Чем из далека возить арбой, лучше сблизи натаскать торбой.
Анасын көріп қызын ал Возьми замуж дочь, прежде узнав, кто ее мать.
Анаңды Меккеге үш арқалап барсаң да, қарызыңнан құтыла алмайсың
Даже если трижды мать на себе в Мекку перевезешь, с долгом перед ней не рассчитаешься.
Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі Болтающий не думая, умирает не болея.
Аңқау елге арамза молда Для темных людей и плут мулла.
Арық атқа қамшы ауыр Тощему коню и плеть ноша.
Арық атқа қамшы жау, жыртық үйге тамшы жау
Худому коню плетка враг, худой юрте дождь.
Арымақ, семірмек көңілден Худеть или полнеть, зависит от настроения..
Арыстанды арыстандай жігіт алар Льва одолеет джигит с львиным сердцем.
Аспаннан киіз жауғанда, сорлыға ұлтарақ та тимепті
Когда с неба тюками валили кошма, бедняку не хватило кусочка на стельку.
Астың дәмін тұз келтірер, ауылдың сәнін қыз келтірер
Вкус пищи соль, краса аула девушки.
Асу бермес асқар жоқ Нет вершины недоступной.
Асы жоқ үйді ит те сүймейді Голодный дом и собака обходит стороной.
Ат айналып қазығын табар, ер айналып елін табар
Сколько б конь не кружил, к коновязи своей вернется;
сколько б джигит не бродил, на Родину вернется.
Ат басына күн туса, ауыздығымен су ішер; Ер басына күн туса, етігімен су кешер
Конь при нужде в удилах воду пьет, джигит при нужде в сапогах реку перейдет.
Ат өнері білінбес, бәйгеге түсіп жарыспай, ер өнері білінбес, қоян-қолтық алыспай
Резвость коня скачки покажут, силу джигита борьба докажет.
Ат сүрінбей жер танымас, ер сүрінбей ел танымас
Конь не споткнувшись, дорогу не изучит; джигит, не споткнувшись, мир не узнает.
Ата асқар тау, Ана бауырындағы бұлақ, бала жағасындағы құрақ
Отец неприступная гора, мать родник у подножия горы, дитя тростник, растущий на берегу реки
Ата балаға сыншы Отец главный критик своего ребенка.
Ата өнері балаға мұра Искусство отца сыну наследие.
Атаның жүгі атанның жүгі Ноша отца тяжела, как вьюк верблюда.
Атаңның баласы болма, адамның баласы бол Не будь сыном отца, будь сыном народа.
Атаның жүгі атанның жүгі Ноша отца тяжела, как вьюк верблюда.
Атадан ұл қалса өзі қалғаны, қыз қалса ізі қалғаны
Если после отца остался сын значит, остался он сам,
если осталась дочь, значит остался след.
Аталастан ауылдас жақын Хороший сосед родней далеких родственников.
Атқыштан ажал қашады От меткого стрелка смерть бежит.
Аттан тай озады, атадан бала озады
Придет время жеребенок обгонит коня, а сын отца.
Аттыға жаяу жолдас болмас Конный пешему не товарищ.
Атын алдырған ерін жоқтамайды, басын алдырған сақалын жоқтамайды
Лишившись коня, по седлу не плачут; лишившись головы, по бороде не плачут.
Аттың жемін жеп, тайдың ойынын ойнау Ест, как конь, резвится, как жеребенок.
Аты аталмаған жігіттен, аты аталған төбе артық
Чем быть джигитом, никому неизвестным, лучше быть бугорком, именем отмеченным.
Атың арақ болса, бір шап, отының аз болса, бір жақ
Конь худой проскачи раз, да во весь опор; дров мало разожги раз, да пожарче.