Сәгадәт. Бастырыр идем мин моның ише нәрсә өчен. Утлы табага!
Акчура (кепкасын салып, маңгаен сөртә). Тагын контузия бәрде мәллә, күрше? Шәп контузия бу! (Аягы белән төртә.) Бәрәчәк әле бу кайберәүләргә! (Көлә.)
Араларына Гөлмәрьям керә.
Гөлмәрьям. Әнекәчкенәгенәем! Мәет!
Һуштан яза, таш сын белән янәшә яткыралар. Шау-шу.
Акчура. Әйтәм ич бәрәчәк. Башланды!
Раушан. Су китер, су!
Сәгадәт (су алып килә). Мәгез. (Акчурага бирә.)
Зиләйлүк. Сынга түгел, Гөлмәрьям астайга эчерт! Тозсыз!
Сәгадәт. Өстен каплагыз, ичмасам.
Раушан Гөлмәрьямне җәймә белән каплый.
Җәваһирә. Әнине түгел, скульптураны!
Машина тавышы. Зәкәрия Шәмсин белән корреспондент керә.
Шәмсин. Кем үлде?
Гөлмәрьям (аңына килә). Мин, ахрысы, Зәкәрия олан. (Яткан килеш тәсбих тарта.)
Шәмсин. Ә бусы? (Җәймәне ача.)
Гөлмәрьям, сикереп торып, өйгә кереп кача.
Милиционер. Бусы берәр мең елдан соң археологлар казып чыгарырга тиешле нәрсә иде. Егерменче гасырның мумиясе дип.
Шәмсин. Ни бу, Айбулатов?
Корреспондент (милиционерга). Урлаганмыни?
Милиционер. Сөюгә чыдый алмаган чая егетләр кызның асылларын элек урлаган ул, әйеме, Раушан абый?
Шәмсин. Их, Айбулатов! Сине мактап гәҗиткә язабыз дигәндә генә (Корреспондентка.) Инде нишләргә, иптәш Җәмлиханов?
Корреспондент. Мин очерк язарга исәпләгән идем. Ә бу
Акчура (сынга ишарәләп). Ә бу нәрсә очрак түгелмени?
Корреспондент. Бу феноменаль очрак. Аңлап җиткермим, көләсе килә.
Раушан. Көлкене аңлау кирәк түгел. Аңлагач, көлке буламыни ул?
Милиционер. Раушан абый бу сынны чүплектән тапкан. Җаны булган кеше шушындый фәрештә кебек сынны чыгарып ташлыймы соң?!
Шәмсин. Тфү! (Сынга тибә, аягын авырттыра.)
Раушан. Кемнеке диячәкләр. Айбулатовныкы, җен баласы!
Зиләйлүк (пышылдап, Акчурага). Бер биш тәңкәгә табып була микән мондыйны? Ә бусы кемнеке, дисәләр, Рәмиевләрнеке, диярбез!
Корреспондент. Шунда бастырып куйдыгыз, ди. Шуннан ни?
Раушан (башын кашып). Шуннан
Корреспондент. Нидер җитми кешегә. Нидер җитми. Тик ни?
Шәмсин (чигәсендә бармагын бөтерә). Җитеп җитми, факт!
Зиләйлүк. Җәваһирәнең матур бер сүзе җитми! Өч-дүрт катлы!
Сәгадәт. Беләбез ирләргә ни җитмәгәнен.
Шәмсин. Телеңне тый, кызым. Нәрсә сөйлисең?
Сәгадәт. Чират сиңа, Акчура абый. Син тересен алып кайт инде. (Көлә, биленә таянып, боргаланып чыгып китә.)
Зиләйлүк, аныңча итеп, артыннан бара.
Корреспондент. Авыл әле Венеция түгел. Микеланджелоны оялталар әле монда.
Милиционер. Раушан абый, син тартмаларыңны алып кер дә, мин китим инде.
Раушан (уйдан арынып). Ә, әйе, әйе Акчура, әйдә әле.
Милиционер, Раушан, Акчура чыгып китәләр.
Раушан тавышы. Рәхмәт!
Милиционер тавышы. Игелеген күр!
Машина кузгалып киткән тавыш. Раушан белән Акчура ике тартма күтәреп керә.
Раушан. Келәткә куябыз.
Акчура. Болары ни?
Раушан. Запчастьлары.
Акчура (сынга ишарәләп). Моныңмы?
Раушан. Шуның.
Зиләйлүк (сынга ымлап). Ә бу Җәваһирә запчастемыни?
Җәваһирә кинәт Раушанга борылып карый.
Корреспондент. Кузгалыйк, иптәш Шәмсин.
Шәмсин (Раушанга). Без килербез әле, яшьти.
Корреспондентка күрсәтмичә, бармак яный, кул сырты белән муенын ышкып ала: «суйдың», янәсе.
Корреспондент (колак салып). Сезнең кичләрегез тыныч икән
Шәмсин (Җәваһирәгә карап). Яшеннәр яшьнәячәк әле монда, күкләр күкрәячәк!
Китәләр.
Акчура. Инде, күрше, шаярдык-көлдек, хәзер моны кая куясың инде?
Зиләйлүк. Анда синең ни эшең бар?
Җәваһирә. Каберенә бастырып куяр.
Раушан. Син, Җәваһирә, мине күмәргә ашыкма әле. Мин немецның «тигр» дигән танкы астыннан да исән-имин чыккан кеше.
Акчура (сынны шапылдаткалап). Бу сиңа «тигр» гына түгел!
Раушан. Минем дивизион егетләре унтугыз танкны каен тузы итеп якты.
Җәваһирә. Инде мине ягарга да чират җиттемени? (Читкә китә.)
Акчура. Ишегалды уртасына бастырып куйыйк. Кергән бер кешедән караган өчен бишәр тиен акча җыярсың. Натуральныйрак итеп буяп та җибәрсәң!..
Раушан (бакча капкасын ача). Тот аягыннан.
Аягыннан-башыннан тотып, сынны бакчага кертәләр
Акчура (читтәнрәк). А-а! Бакчасарай була монда! Өченче ел «Дуслык» поездында гиздем бит әле?..
Зиләйлүк. Гизгәнсеңдер!..
Акчура. Шунда күрдек: моның ишеләр анда пачка! Шеренгасы белән! Оят юк, ни юк торалар, малай! Атлаган саен асфальтка шапылдап кепка төшеп китә.
Зиләйлүк. Очкан акчасы да пачка иде шул!
Раушан. Яшәү бизмәнең ник гел акча соң синең, Зиләйлүк? Исемең нинди матур бит үзеңнең!
Акчура (сынны әйләнеп чыга). Фонтан гына эшлисе калды. Ишеткәнегез бармы Бакчасарай фонтаны!..
Җәваһирә (ирония белән). Биеккәрәк бастырыгыз этләр буямасын.
Акчура. Биеккәрәк бастырыйк, күрше. Күтәрелеп карыйсың шулай. (Югары карый, кепкасы төшә.) Аңлашылдымы? Телисеңме-теләмисеңме моның ише сыннар алдында баш киемен салырга туры килә.
Раушан. Юк. Җирдә торсын. Үзебезнең арада.
Болдырда Гөлмәрьям күренә.
Гөлмәрьям. И-и, шунда бастырсагыз, бик әйбәт булыр. Яшелчә бакчасына якынрак. Пумала тоттырып. Котлары алынып, ни Сәгадәтнең әтәче, ни Зиләйлүкнең кәҗәсе якын килмәс.
Зиләйлүк. Әтәчемне аның мүкләк кәҗәсенә алышаммы соң!
Гөлмәрьям. Мин инде кемнең кәҗәсе, кемнең әтәче икәнен бутап бетергәнмен. Зиһенем таркау, Акчураның Сабан туенда пенсиямнән дүрт тәңкә акча алып торганын онытканыма да бишбылтыр.
Акчура. Баш эшләми, Гөлмәрьям астай. Склероз.
Зиләйлүк. Аның каравы тамагың яхшы эшли. «Эчмим» дигән вәгъдәләрең склероз синең.
Акчура. Бастырдыкмы, күрше?
Раушан. Бастырдык.
Сынны бастырып куялар.
Гөлмәрьям. Йа Хода! Ыштан гына булса да кидерегез бичарага.
Сәгадәт керә.
Сәгадәт (сынны әйләнеп чыга). Джоконда, янәмәсе! (Сын рәвешендә басып.) Әллә мин моннан кимме?
Раушан. Хәтта артык. Телең!
Сәгадәт. Яшәрсең хәзер телсез! Тел заманы.
Зиләйлүк. Рәхәттер бу һәйкәлгә: ни эшләп арыйсы, ни бала-чага карыйсы юк.
Җәваһирә. Рәхәттер Үземнән беләм.
Акчура (читкә китеп). Бакчасарай!..
Караңгылык.
Иртә. Иске арбада толып бөркәнеп, Раушан ята. Акчура күренә. Эчке киемнәрдән. Бер якка йөгереп уза. Кире кергәндә, Раушанны күреп ала.
Акчура (сызгырып). Хәлләр болай икә-ән. Кем уйлаган уйнап башланган эш тормышыңны һәлакәткә алып барыр дип Ничек йолырга соң сине тораташ кочагыннан? Әһә! Кая әле минем кувалда? (Китә.)
Сәхнә караңгылана төшә. Койма буеннан Шәрифел узып бара. Тырыс тоткан. Раушан тора. Бу аның төше.
Раушан (читкә). Кая барасың?
Шәрифел (тукталмыйча). Җиләккә.
Раушан. Тукта әле!
Шәрифел. Ашыгам.
Раушан. Кая?
Шәрифел. Картлык юк җиргә.
Раушан. Кайда ул?
Шәрифел. Җиләктә. Әйдә син дә.
Раушан. Вакыт юк, Шәрифел.
Шәрифел (пышылдап). Җиләккә, Раушан
Раушан. Утынга барасым бар.
Шәрифел (туктый, кычкырып). Минем белән!..
Раушан. Утын кирәк.
Шәрифел. Җиләккә
Раушан. Кеше ни димәс, Шәрифел?
Шәрифел. Кеше
Раушан. Уракка хәтле җиде-сигез йөк утын алып кайтылмаса, көзен өлгерәм димә!
Шәрифел. Җиләк көне бер генә!
Раушан. Кыш суыкларында нишләрмен?
Шәрифел. Гомер кышларыңны җиләк җылытыр.
Раушан. Шәрифел
Шәрифел. Әү?
Раушан. Тырысың кечкенә икән.
Шәрифел. Бер җиләккә бик җиткән, Раушан.
Раушан. Нигә берәү генә?
Шәрифел. Бер күңелгә ике җиләк сыймаганга Ярар, ялгызым барам.
Раушан. Берәр ялгыз әбигә дәш
Шәрифел. Ялгыз кызга ялгыз әби нәрсәгә?
Тынлык.
Раушан. Мин бит ялгыз ир түгел! Минем Җәваһирәм бар!
Шәрифел. Синең балаң юк.
Раушан. Утын вакыты бер генә!
Шәрифел китә башлый.
Шәрифел!
Шәрифел (иңбашы аша, горур). Әү?
Раушан. Тукта әле!
Шәрифел. Юк, юк. Сиңа утынга барасы. Утынга барасы Утынга. (Китә.)
Ул ераклашкан саен, сәхнә яктыра бара. Раушан арбада ята.
Раушан (урмандагыча). Аа-уу!.. Шәр-риф-е-е-л! Суы-ы-ык!
Болдыр баскычыннан Гөлмәрьям төшә, ишегалдын әйләнеп чыга. Микроскоп тоткан.
Гөлмәрьям. Әллә нәрсәмне генә югалттым, оланнар, күрмәдегезме? (Сынны микроскоптан карап.) Юк, моны түгел. (Кереп китә.)
Урамдагы колонкадан Зиләйлүк белән Сәгадәт су алып тора.
Зиләйлүк (үрелеп ишегалдына карый). Раушанның яңа зөфаф кичәсе коргаксыган арбада үткән, Сәгадәт, күрәмсең?