–Ռաֆայել, ի՞նչ է պատահել քեզ։ Ասա ինձ վերջապես,– արագ-արագ վրա բերեց Ամալյան։– Ես հո կույր չեմ, տեսնում եմ, ախր, թե ինչքան է ծանր քեզ համար և թե ինչպես ես լուռ տանջվում… Այս ռեստորանն, ըստ երևույթին, մեջ գցեցիր հենց դրա համար։
Ռաֆայելը շնորհակալական հայացքով չափեց կնոջը, ժպտաց։
–Ոչինչ, կանցնի։ Ինչպե՞ս է ընդունված արտասահմանյան ֆիլմերում՝ ամեն ինչ կարգին է, շեֆ։
Նրանք անցան երկու շենքերն իրար միացնող կամարի տակով, ուր բավականին մութ էր, և դուրս եկան լայն պողոտա՝ լուսավորված էլեկտրական լապտերներով։
–Գիտե՞ս, Ռաֆայել,– սկսեց Ամալյան կամացուկ ու նայելով շուրջը՝ ասես պատրաստվելով նվիրական ինչ-որ գաղտնիք հաղորդել նրան։– Ես միշտ էլ հպարտացել եմ քո և Ստեփանի ընկերությամբ, ուրախացել եմ այդ ընկերությամբ ու մի քիչ էլ ճիշտն ասած, նախանձել. կանայք այդպես բարեկամություն անել չգիտեն։ Ձերը մի տեսակ շատ էր մեծ, պայծառ ու ջինջ, և ինձ այնպես էր թվում, թե այդ մտերմությունը կշարունակվի ձեր ամբողջ կյանքում։ Դա պարզապես սքանչելի է, որովհետև իսկական բարեկամությունը միշտ էլ վեհացնում է մարդկանց, անգամ կողմնակի մարդկանց, նրանց դարձնելով ավելի մաքուր ու հոգով ավելի պայծառ…
–Այդ ամենը ճիշտ է,– նրա խոսքը կտրեց Ռաֆայելը, բայց դու ինչո՞ւ ես անցյալ ժամանակով խոսում։ Ես ու Ստեփանը հիմա էլ ընկերներ ենք։
–Եթե այդպես է… Ուրեմն, ասա, ի՞նչ է պատահել,– հարցրեց Ամալյան, անթարթափ նայելով ամուսնուն։
–Հասկանո՞ւմ ես…– Ռաֆայելը մի պահ մտածեց՝ ասես ծանրութեթև անելով ասելիքը և վճռական շարունակեց։– Ամալյա, ես ուզում եմ, որ դու ինձ ճիշտ հասկանաս։ Ես առանց խնայելու, թեպետ և ափսոսանքով, բայց անմիջապես խզում եմ ամենամեծ ու ամենաամուր բարեկամությունը, եթե այդ բարեկամության մեջ որևէ շինծու երանգ եմ սկսում նկատել, եթե այդ բարեկամությունն արդեն սկսել է կարիք զգալ այնպիսի մի խախուտ հենարանի, ինչպիսին խղճի հետ գործարքի մեջ մտնելն է։
–Ռաֆայել, ես, միևնույն է, քեզ հասկանալ չեմ կարողանում,– գլուխն օրորեց Ամալյան։-Որովհետև այն, ինչ դու ասում ես, սարսափելի է։
–Գիտեմ, բայց ես ասում եմ այն, ինչ մտածում եմ։
–Միթե՞ պարտադիր է ասել այն, ինչ մտածում ես։ Չէ՞ որ կարող է պատահել և այնպես, որ քո մտածածը ճիշտ չլինի… Ես ինչ-որ տեղ լսել եմ այն մասին, որ ընկերոջ նետած քարն ավելի ցավեցնող է։ Մի՞թե սա գեղեցիկ ու դատարկ խոսք է միայն։
–Ոչ, իհարկե։
–Ուրեմն ինչո՞ւմն է բանը։-Ամալյան մի կարճ պահ մտածեց, ավելացրեց։-Վերջ ի վերջո, դու կարո՞ղ ես անաչառորեն վերաբերվել այն բանին, ինչ տեղի է ունեցել։
–Հավատա, Ամալյա, եթե գործը ընկներ դատարան, և ես դատավոր լինեի…
–Եվ հետաքրքիր է, ի՞նչ կանեիր,– անհամբերությամբ ընդհատեց նրան Ամալյան։
–Անաչառ դատավճիռ կհանեի։ Առավելին. ես կելնեի այն բանից, որ Ստեփանը ոչ մի բանում մեղավոր չէ։ Սակայն ոչ ես եմ դատավոր, և ոչ էլ նա է մեղադրյալ։ Ես նրան վերաբերվում եմ կողմնապահորեն, ինչպես ինքս ինձ, երբեմն նույնիսկ դաժան խստապահանջությամբ։ Գուցե դա է պատճառը, որ իսկական ընկերներ քիչ ունեմ։
–Իսկական ընկերները շատ չեն լինում, Ռաֆայել։ Եվ ամեն մի ընկերություն ավարտվում է այնտեղ, որտեղ սկիզբ է առնում անվստահությունը… Այս ինչի մասին եմ խոսում։ Ախր, դու այդ բոլորն ինձնից լավ գիտես։
–Այո, գիտեմ, բայց, ասա, ի՞նչ անեմ, երբ անկարող եմ աչք փակել միայն այն բանի համար, որ նա իմ մտերիմ ընկերն է…
–Այդ բոլորն ինձ չեն հասնում։ Եվ… ես ինքս էլ չգիտեմ, թե ինչ եմ ասում,– ասաց Ամալյան՝ կարծես վերահաս ինչ-որ վտանգից ավելի ու ավելի սեղմվելով ամուսնուն։– Հասկանո՞ւմ ես, երևակայելու իմ ընդունակությամբ հանդերձ, ես չեմ կարողանում պատկերացնել, որ Ստեփանը մեղավոր լինի ինչ-որ բանում։ Հնարավոր բա՞ն է արդյոք, որ մարդ կանխապես նյութի փորձարկման հետ կապված այդ ամբողջ պատմությունը։ Ինքդ մտածիր. հարկավոր է ապարատը միտումնաբար հասցնել վթարային դրության, ընդորում այնպիսի հաշվարկով, որպեսզի պայթի հատկապես այն պահին, երբ Անտոնյանը գլուխը մոտեցնի այնտեղին, որտեղից սպասվում է վտանգը։ Դա, ախր, ցնորական բան է։
–Իհարկե, ցնորական բան է,– համաձայնեց Ռաֆայելը։– Եվ մաքուր ապուշ պիտի լինել՝ նման բան երևակայելու համար։
–Աստված վկա, ես ոչինչ չեմ հասկանում,– արտաբերեց Ամալյան շփոթված տեսքով։– Բայց ինքդ հո հավատո՞ւմ ես, որ հանցագործություն է կատարվել։– Ամալյան անօգնական նայեց շուրջը և դիմացի շենքի անկյունադարձում տեսնելով Ելենային, ակամա ուրախացավ՝ ինչպես ծովում խորտակվողը կուրախանար՝ ստանալով մոգական փրկագոտին։
-Ողջույն: – Ելենան մոտենում էր թեթև քայլվածքով։– Այս ո՞ւր եք գնում այսպես։ Չլինի՞ թատրոն։
–Ոչ, ռեստորան ենք գնում,– ասաց Ռաֆայելը և ասես Ելենայի խուզարկու հայացքից խուսափելու համար ասաց.– Մենք քեզ նույնպես հրավիրում ենք։ Մանավանդ, որ աշխատանքից նոր ես գալիս և, անշուշտ, քաղցած ես։
–Ճիշտ է, Լենա, դու էլ արի,– իր հերթին հրավիրեց Ամալյան։– Մեզ համար շատ հաճելի կլինի։
–Այստեղ կանգնած սպասում էիք, որ ինձ հրավիրե՞ք,– ծիծաղեց Ելենան։– Չէ, շնորհակալ եմ։ Ավելի լավ է Ստեփանի մոտ գնամ։
–Դու այսօր տեսե՞լ ես նրան,– հարցրեց Ռաֆայելը, նայելով փողոցի ծայրին։ Այնտեղից, կանաչ լույսը վառած, մի տաքսի էր գալիս։
–Ոչ,– պատասխանեց Ելենան։– Լաբորատորիայից դուրս չի գալիս։ Իսկ տուն չեմ ուզում գնալ, սպասում եմ միչև հրավիրի։
–Իսկ եթե չհրավիրի՞,– հարցրեց Ռաֆայելը։
–Ստիպված կլինեմ առանց կանչի գնալ։
–Լենա, գիտե՞ս, նա քիչ առաջ չպատասխանեց իմ ողջույնին։ – Ամալյան բարձրացրեց ձեռքը՝ կանգնեցնելու մոտեցող տաքսին, իսկ Ելենան ասաց.
–Ռաֆայել, ի՞նչ կլինի, եթե քեզ մի փոքրիկ հարց տամ։
–Ինչի՞ մասին։
–Քեզ համար մե՞կ չէ։ Թե՞ վախեցար։– Ելենան հետ նետեց մազերը, մտախոհ ասաց.– Ռաֆայել, հասկանո՞ւմ ես, այն օրը… այն օրը, երբ…– Նա սևեռուն նայեց Ռաֆայելին և, չգիտես ինչու, հանկարծ փոխեց միտքը։-Լավ, չեմ ասի… Աստված իմ, ինչ խաղաղ երեկո է… իսկ աստղերը, մի դու էլ նայիր, Ամալյա, տես ինչ խոշոր են աստղերը թավշամանուշակագույն երկնքում… Որտե՞ղ եմ կարդացել… Չեմ հիշում, կարծեմ՝ ''Փոքրիկ արքայազնում''։ Իսկ ինչո՞ւ են փայլում աստղերը… Երևի նրա համար, որպեսզի յուրաքանչյուր մարդ արարած կարողանա գտնել իր աստղը… Աստղերի մասին անհրաժեշտ է հաճախակի հիշել…Ճի՞շտ չեմ ասում, Ռաֆայել։ Նրանց լույսը կապույտ է ու ջինջ՝ ինչպես աղբյուրի ջուրը։ Ձեզ չի՞ թվում, որ մարդիկ վերջին ժամանակներս մի տեսակ տարավարժվել են աստղերին նայելուց։ Շատ են խելամտացել թե ինչ… Աստղերը նրանց համար դարձել են սոսկ գիտական պահանջների օբյեկտ։ Նողկալի է նույնիսկ… Իսկ Ստեփանից մի նեղացիր, Ռաֆայել,– հանկարծակի շուռ տալով խոսակցությունը, ասաց Ելենան,– աշխատիր հասկանալ նրան, նա դրա կարիքը շատ է զգում։
–Ռաֆայել, տաքսին սպասում է,– կամացուկ հիշեցրեց Ամալյան։– Լենա, կիրակի երեկոյան արի մեզ մոտ, պետք է դիպլոմս նշենք։
–Շատ լավ, Ամալյա, կգամ, եթե դու և Ռաֆայելը, ինչպես հարկն է, խնդրեք ինձ։
–Մենք պաղատագին խնդրում ենք,– ասաց Ռաֆայելը ժպտալով,– իսկ ահա և լուսինը։
–Ո՞ւր է,– հարցրեց Ելենան և շենքերի վրայով նայեց վար, ծովի կողմը։
Ծովի կողմից, քսվելով զբոսանավերի բարձր առագաստներին, իրոք, դանդաղ ելնում էր լուսնյակը՝ ծովափնյա վիթխարի քաղաքը արծաթազօծելով իր նորելուկ շողերով։
–Ասես պլաֆոն լինի երկնքից կախված, որի պատկերը գլխիվայր ընկել, սուզվել է ջրերի մեջ,– ասաց Ռաֆայելը, մոտենալով մեքենային։
–Դա՞ էլ է ''Փոքրիկ արքայազնից'',– հարցրեց Ամալյան։
–Ոչ, դա արդեն ես եմ ասում,– ծիծաղեց Ռաֆայելը և, շրջվելով դեպի Ելենան, ավելացրեց.– այնուամենայնիվ, ինչ լավ է, որ համարյա ամբողջ կուրսով նույն շենքում ենք ապրում, չէ՞, Ելենա։
–Իհարկե,– պատասխանեց Ելենան, նույնպես ծիծաղելով։– Ուրիշ տեղեր լինենք ապրելիս, հազիվ թե այսպես հանկարծակի հանդիպեինք փողոցում և դուք հրավիրեիք ինձ կիրակնօրյա ձեր ուրախությանը։
–Աստված իմ, ինչ հումորով կուրս եք եղել,– իր հերթին ծիծաղեց Ամալյան և նստեց մեքենա։ Ռաֆայելը հետևեց նրան, և տաքսին, լապտերիկները թարթելով, պոկվեց տեղից։
Ելենան կանգնեց մի պահ, մտածելով Ամալյայի ասածի մասին, հետո քմծիծաղեց և, թեթևաքայլ վազելով կամարի տակով, մտավ բակ։
*******
Պատշգամբից երևում էին Ստեփանի լուսամուտները։ Լույսը վառվում էր։ ''Երևի աշխատում է'',– մտածեց Ելենան՝ հաստատ վճռականությամբ որոշելով անցնել նրա մոտ, հարցնել տրամադրությունը։ Մի երկու անգամ մոտեցավ լուսամուտին, երկար նայեց։ ''Ավելի լավ է, գնամ'',– ի վերջո որոշեց նա և, արագ դուրս գնալով տնից, իջավ բակ ու մտնելով դիմացի շքամուտքով, բարձրացավ չորրորդ հարկ։ Սիրտը արագ խփում էր կրծքի տակ՝ նա դա զգում էր, զգում էր նաև այն, որ, եթե մի քիչ էլ հապաղի, ապա ետ կդառնա նրա սանդղահարթակից և, որպեսզի ետ չդառնար, շտապ սեղմեց զանգի կոճակը։