Пінчук Яніна - Горад мрой (зборнік)

Яніна Пінчук

Горад мрой

Магічна-рэалістычныя апавяданні пра Мінск і не толькі

1. Спатканне

Аблокі адчайна намагаліся трымаць структуру, але ўсё роўна ператвараліся ў шэрую масу з трывожнай рабізной, якая зеўрала празрыстымі прарэхамі. Ці пойдзе дождж? З-за тварожыстых аблокаў прарывалася прывіднае святло, што сустракаецца на карцінах старых майстроў: па колеры нейкае латуннае і змрочнае. Яно таксама навявала трывогу.

Экспазіцыя выдатная, і настрой – тое, што трэба. Дзіўнае зліццё: эфірны прысмак чакання, рамантычнай тугі – і ўраўнаважаная мэтанакіраванасць. Чаго ж мне хочацца: чытаць, пісаць, маляваць, а калі ісці – то куды? Аднак зараз, насуперак звычаю, я не раздзіралася сумненнямі, як бурыданаў асёл, мне хацелася проста жыць. А імкнулася я, у першую чаргу, на прыпынак тралейбуса.

Усё пачалося з кафэ. Дакладней, з яго згадкі: са старонкі ў інтэрнэце, разгорнутага водгука і стылёвых фотаздымкаў.

– Слухай, я тут набрыла на адну кавярню, ты як наконт гэтага? Ну, не ведаю, была ты там ці не… Карацей, акцэнт на каву – а ты ж вялікая аматарка, вось я і падумала, што табе будзе цікава.

Гэты званок прагучаў днём, калі неба яшчэ не афарбавалася містычнымі тонамі і цадзіла скрозь бялёсую смугу цеплаватае, ветлівае сонечнае святло. Здаецца, свяціць не надта ахвота, але, даражэнькае, гэта ж лета, адмовіць у сваёй прысутнасці не камільфо. Цікава, якія ж думкі сёння займалі сонца…

Я дарэмна задрала галаву: ледзь не ўляцела ў багемнага выгляду дзяўчыну з велізарнай папкай пад пахай – яна з сумессю спалоху і абурэння адскочыла ўлева, учапіўшыся ў руку спадарожніка, юнага хіпстэра ў акулярах а-ля Сальвадор Альендэ. Такі ўжо кантынгент на гэтым прыпынку. Акадэмія мастацтваў, панове, што ж вы хочаце. Вінавата ўздыхнуўшы, я адняла ад вуха нагрэты, мутны тэлефон.

Зараз я ехала на тым самым тралейбусе, які чакала некалькі гадзін таму. Спачатку – ён. Потым метро – хтанічны від транспарту. У мяне ёсць сябры, у якіх падземка ну проста фізічную агіду выклікае, а мяне… так, прыцягвае. Ну й падумаеш, мяне прыцягвае шмат таго, што для сярэднестатыстычных грамадзян проста дзіка.

* * *

Божа, калі я буду палаць у чыстцы, то ў першую чаргу – за спазненні. Выйсці з хаты загадзя проста нерэальна.

Але сёння дзень асаблівы. Вынырнуць з-пад зямлі пасярод праспекта, адразу сутыкнуцца поглядам з прыкметнай сіняй шыльдай рэдакцыі… Там ходзіць трамвай, які так любіць мая Арына (па меркаваннях асацыяцый ды сімвалаў). Менавіта так, не парушаючы завядзёнкі, рытуальнага шляху ад цэнтра да дому – ад трамвайных рэек па звілістай траекторыі, што праз пару гадзін павінна прывесці да філармоніі, але сёння, у парадку выключэння – да кавярні.

– Якое шпіёнскае месца, праўда?

Зусім ля аркі, па прынцыпе засады (хто заўважыць забойцу, які ўціснуўся ў сцяну? – калі праходзяць у дзверы, то глядзяць перад сабою). А сама арка – партал у іншае вымярэнне, гулка пройдзеш пад высокім цёмным скляпеннем і апынешся ў зарослым вербамі, мальвамі, бэзам і чаромхамі сталінскім двары.

– Але ж, – адгукнулася Арына, усміхаючыся, нібы сфінкс. – А яно ж проста ў цэнтры – бліжэй не бывае, але ў мяне дзіўнае прадчуванне: тут заўсёды будуць вольныя месцы.

– Для нас – дакладна!

– Таму што не ўсялякі знойдзе гэтае месца, і не ўсялякаму сюды ўваход дазволены, – з задаволенай усмешкаю падсумавала Арына.

Цудоўна! Вось хто выдатна адчувае правілы гульні. Цікава, ці здагадаецца яна, што я фактычна яе сюды заманіла. Не з вераломнымі намерамі – з самымі што ні ёсць нявіннымі, нават сентыментальнымі.

Ціха мармытала прыемная фонавая музыка. Мяккае белае святло і таксама белыя сцены з шакаладнай драўнінай сталоў і крэслаў (грувасткія на выгляд, яны выявіліся лёгкімі). Навокал лунаў водар кававых зерняў, назаўжды ўплецены ў тканіну тутэйшага паветра, так, што парог рабіўся дэмаркацыйнай лініяй.

– Прачытай што-небудзь з новага, а? – я не знайшлася, што яшчэ сказаць. У той момант мне сапраўды хацелася пачуць новыя вершы – сапраўдныя. Пажадана, падобныя да тых, што так уразілі мяне калісьці і былі зусім непадобныя да маіх – чаканна-звонкіх, узвышаных і прытым – сацрэалістычных, дзе спрэс арлы, сцягі, барацьба, самалёты ды валькірыі.

Мне не адказалі. Зразумела, чалавек у творчым пошуку.

– Глядзі, гэта часам не твой нагваль?[1]

– Дзе?

– Вунь пад тым сталом!

– О Божа, ды што яна тут робіць?

З напаўпразрыстай цемры паміж фатэлем і столікам свяціліся крыштальныя каціныя вочы. Дзе-небудзь у піцэрыі пад адкрытым небам жывёла глядзелася б натуральна. Але толькі не ў кавярні, дзе нават пажывіцца няма чым.

– Чаму, ёсць жа вяршкі, – не пагадзілася Арына.

Я нахілілася і пачала адчайна «кіскаць», намагаючыся прыцягнуць увагу жывёлінкі, – і, пажадана, незаўважна для астатніх. Але яна, як цягнік-падманка на станцыі Інстытут Культуры, уцягнулася назад у свой тунэль. І, натуральна, знікла.

– Ну, Франкіта, каб на яе халера! Яна толькі ў цемры да мяне прыходзіць, а каб на вуліцы ці недзе ў горадзе – робіць выгляд, быццам мы незнаёмыя!

Я абурана паціснула плячыма, чым зноў выклікала Арыніну ўсмешку.

Наогул, маю абаронцу звалі Савітры Шакці: вугальна-чорная, з вялізнымі зіхатлівымі вачыма, далікатнымі вусамі і па-змяінаму доўгім гнуткім целам. Я лічыла за лепшае клікаць яе іспанскім імем, якое гучала не менш вычварна, але больш звыкла для еўрапейскага вуха: Франсіска Дамінга дэль Соль. Франкітай яна стала цалкам натуральна і непрыкметна, хоць і гэтае імя было… скажам так, своеасаблівым.

Але ж яе ўпершыню заўважыла Арына. Яна прыйшла да мяне ў госці і сказала: «Такое пачуццё, што ў цябе жыве котка. Рэальна. Здаецца, што яна тут недзе лазіць, а я зараз наступлю на кавалак сухога корму…». Тады ў мяне з’явілася здагадка, хто хадзіў па маім ложку на мяжы паміж сном і явай – і потым уздыхнула з палёгкай, зразумеўшы, што гэты «хтосьці» не вораг.

Не, яна была мілая і чароўная – мая Франкіта, калі ж ты ўвасобішся, калі я нарэшце буду жыць ва ўласнай кватэры? Так, бо толькі тады я змагу правесці рукою па ўсёй тваёй шаўковай спінцы, ласкава паціснуць тваю зграбную лапку… І я ўпэўненая, што ты такая і будзеш: маўклівая і чорная як смоль.

Вершаў мне так і не прачыталі. З-за далікатнасці (трохі баязлівай) я вырашыла не настойваць або паўтарыць просьбу крыху пазней. Затое мне падсунулі плэер. На экране высвяцілася: «Партугальская».

– Песня проста цудоўная…

– Угу, – кіўнула Арына, дапытліва слізгануўшы позіркам па маім застылым, задумлівым твары.

– Я хачу не ў Партугалію, я хачу ў Монтсэрат і Даліну Палеглых! – зноў заныла і залямантавала я. Яна не адрэагавала: занадта звыклася.

– Так, я з глузду з’ехала, – голас, хутчэй, летуценны, а не засмучаны. – Я спрабую перайменаваць станцыі метро, хаджу тут, як чужынец, над río[2] красуецца Arrabal de Trinidad…[3]

Тата ўжо гаворыць на мяне, што я «чалавек чужой культуры», з-за таго, што я не чытаю нашых, постсавецкіх кніг. А ўсё ён, мярзотнік, гэта ўсё ён вінаваты!

«Рашуча заявіла яна», – прамовіла Арына пра сябе – і мысленна запісала.

Нам прынеслі каву і дэсерты. Ірландская з чарнічным тварожнікам мне, капучына з яблычным штрудзелем – ёй. Яшчэ тры хвіліны мы маўчалі: святадзейнічалі маленькімі срэбнымі відэльчыкамі і атрымлівалі асалоду ад духмянага, да ачмурэння смачнага напою.

– Як там маецца генерал?

– Нармалёва.

Арына заспакоена кіўнула. Калі з ім усё ў парадку, то і са мной – адпаведна. Задаволена варкачу, сціскаючы ў руках чарговую кніжку, здабытую ў «замежных калег» самым што ні ёсць астапа-бэндэраўскім шляхам, загадкава і шчасліва ўсміхаюся, штосьці задумваю – не нясуся дзяжурыць каля яго ложка ў шпіталі, не адчуваю, як з сэрца майго кроў сочыцца па кроплі…