* * *
Мой калега Пятро вучыў мяне спакушаць жанчын. Усё проста – запісвайце: трэба пры сустрэчы здымаць капялюш.
– У вас, мабыць, увесь тэатр – палюбоўніцы? – цікаўлюся.
– А то! Калі нада ксеракопію зрабіць, ніхто не адмаўляе. Мне не цяжка зняць шляпу, а жанчыне прыемна. Разумееш?
Разумею, разумею. Трэба спешна набыць капялюш, бо здымаць капюшон пры сустрэчы з жанчынай у дворнікавай справе, як высветлілася, лічыцца mauvaіs ton.
Даўней Пятро вучыў мяне, дзе солі сыпаць паболей, калі галалёд:
– Не шкадуй, бо будзе скакаць козачка – яна ж не разумее, што можна пакаўзнуцца і ўпасці. Сып, не шкадуй. Хай смела скача.
Козачкі на абцасіках, асцярожней там, за межамі Купалаўскага тэатра. Мы з Пятром яшчэ пільнуем вашыя жыцці, але нашых паўнамоцтваў мала, каб вы скакалі па ўсім горадзе.
* * *
Сёння, пакуль я прыбіраў, з боку Адміністрацыі прэзідэнта да мяне падышла цётачка і сказала:
– Я за вами давно наблюдаю.
Опанькі, падумаў я, прыехалі. А я Вольскага ў навушніках слухаю. Чамусьці найперш падумаў, што справа ў гэтым. Зараз мяне арыштуюць і застрэляць.
– Вы не хотели бы работать ТАМ?
Я ўсё жыццё буду ганарыцца, што адмовіўся працаваць у Адміністрацыі прэзідэнта на карысць тэатра імя Янкі Купалы.
2014 год
Студзень
* * *
Мне 31. Віншую вас, Андрусік Іванавіч. Можаце задзьмуць свечку.
* * *
У мяне ёсць бутэлька каньяку, але піць не буду. Пайду спаць: ну яго к чорту, той алкагалізм у адзіноце.
* * *
Апошні раз так, як учора, я напіваўся ў верасні з расійцамі пад Адэсай. Нараніцу яны расказалі, што ў пэўны момант я перайшоў на беларускую мову, і ўсё, што яны змаглі зразумець, – гэта слова «маскалі».
Ат, папаўзу я ў тэатр. Сёння хоць падобны да нармальнага дворніка. Каб толькі нікога не сустрэць.
Як у тым анекдоце, сустрэў усіх. Іосіфаўна сказала, што я смешны. Але на «Пана Тадэвуша» мне паставяць дадатковае крэсла.
Атрымаў заробак і пайшоў не апахмяліцца, а ў кнігарню. На ўсе грошы купіў кніг. Нават «Дзікае паляванне» ўхапіў. Толькі ў Купалаўскім тэатры ёсць такі дворнік. Культура!
* * *
Пакуль сур’ёзныя журналісты абсмоктваюць скандал пра сцяг з выявай «Пагоні» ў «Пане Тадэвушы», я раскажу вам свежыя плёткі.
– Як вам спектакль? – выпытвае купалаўская вахцёрка. – Мне вельмі спадабаўся! Такія дэкарацыі, такія эфекты! А ў фінале – гэта ж згарэў Мірскі замак, вы гэта зразумелі? Я чайнік паставіла. Будзеце чай?
Не ведаю, які там замак згарэў, мо і сапраўды Мірскі (а я, невук, усё думаў, што гэта метафара), але люблю сваю працу за тое, што вахцёрка і дворнік могуць от так, па-свойску, абмеркаваць апошнія культурніцкія падзеі.
Люты
* * *
Мяне аштрафавалі за курэнне на тэрыторыі метрапалітэна. От вам і культура. Унеслі ў сшытак «Доставленные». Цяпер я – «доставленный».
Міліцыянтка заўважыла бранзалецік-вышыванку на руцэ.
– Бандэравец?
– Купалавец.
Нешта я зусім псую рэпутацыю купалаўцам. Трэба казаць, што я купалавец, толькі калі выношу дзяцей з полымя. А калі куру на тэрыторыі метрапалітэна, лепей казаць, што я дворнік з Адміністрацыі.
Вахцёр учыніў несанкцыяваную акцыю: усім даваў па цукерцы. Таму сёння тэатр пачынаўся не з вешалкі, а з усмешак і «вой, дзя-я-я-куй». Я на ўсялякі выпадак сваю цукерку прыхаваў у кішэні. Калі заўтра ўсе выйдуць на працу жывымі, тады і з’ем.
* * *
Прыехалі да мяне паляшучкі пажыць на час сесіі. Яны ўвесь час ядуць. А калі не ядуць, размаўляюць пра ежу.
Гляджу на пражэрлівасць палескіх дзевак і бачу за акном не мінскія хрушчоўкі, а запруду, зарослую кураслепам і дзядамі. А ў хаце баба Ганна ўчыніла кіслыя аладкі, насмажыла сала.
Паляшучкі прывезлі мне маё палескае дзяцінства.
* * *
Узгадаў гісторыю пра боршч.
Бацькі пасварыліся. Тата застаўся жыць у гарадской кватэры, маці паехала ў вясковую хату. Першыя тры-чатыры тыдні яны дэманстравалі адно аднаму, што шчаслівыя самі па сабе. Калі стала халодна, маці троху засумавала, бо працы паменела, адзіноты паболела. Бацька стаў ніякавець: схуднеў і пасівеў. Было заўважна, што ім надакучыла халасцяцкае жыццё, але зрабіць першы крок да прыяднання не маглі. Тады маці ўжыла забаронены прыём: перадала бацьку слоік з баршчом. Маўляў, засталося, не свінням жа выліваць. Калі гэты наркатычны сродак трапіў у бацькаву кроў, да прыяднання засталіся хвіліны.
* * *
АААА! Мая дачка сказала першае слова па-беларуску – «дзякуй». Я ёй: «Спі, я цябе люблю». А яна такая: «Дзякуй».
* * *
Сёння напісаў тры звароты ў дзяржаўныя ўстановы наконт зменаў у законы «Аб мовах» і «Аб назвах геаграфічных аб’ектаў». Мне гэты працэс спадабаўся. Таму я падумаў і напісаў яшчэ ліст з падзякай фабрыцы «Сонца» за пральны парашок «Мара».
Цяпер я дакладна не баюся старэць: я ведаю, як бавіць час на пенсіі, калі буду дзедам.
* * *
Свайго дзеда я ніколі не бачыў, ніколі не сядзеў у яго на каленях.
У 1931 годзе, у чатырнаццацігадовым узросце, ён быў «признан виновным в том, что являлся участником контрреволюционной повстанческой организации».
А я ў трыццаць адзін прыбіраю смецце. От як!
Сакавік
* * *
Хто-небудзь мо збіраецца неўзабаве ехаць у бок Палесся і потым вярнуцца ў Мінск? Патрэбна жменя роднай зямлі.
* * *
Для мяне тэлефонныя размовы з мамай – гэта як чытаць «Беларусь у фантастычных апавяданнях», толькі тыя гісторыі, якія Баршчэўскі не паспеў сабраць.
Сёння пачуў гісторыю, як мая баба Ганна пасварылася са сваёй свякрухай – маёй прабабкай Ёўгай. І прабабка зашаптала бабуліну карову. Карова перастала даваць малако. Мая бабуля паехала да сваёй цёткі ў Боруск, тая зрабіла процітруту: зашаптала хлеб для каровы і наказала бабулі адзін дзень нікому нічога не даваць, хто б ні прасіў.
Як толькі карова атрымала антыдот, бабу Ёўгу пачало круціць – месца сабе не знаходзіла.
Прыйшла да маёй бабкі:
– Ганно, дай хлеба.
– Не дам. Карову лячу, нікому нічога сёння не даю.
– Ат, што ты ўздумала! Мы ж амаль у адной хаце жывем, – і сама ўзяла хлебную лусту.
Карова ноччу здохла.
Красавік
* * *
Усё, я цалкам шчаслівы, бо ў мяне ёсць паўкіло палескай зямлі. Яна пахне хвоямі. Калі я хачу дадому, я высыпаю зямлю на газетку і станаўлюся на яе басанож. Заплюшчваю вочы і чую Прыпяць.
Зямлю мне перадала маці. Каб патлумачыць, навошта яна мне, прыдумаў гісторыю пра тое, што маім сябрам-біёлагам трэба зрабіць аналіз палескай глебы.
* * *
З маёй чароўнай палескай зямлі ва ўсе бакі лезуць палескія казяўкі. Не паспяваю кідаць іх на клумбу. Цяпер не толькі я тут палеская навалач.
Травень
* * *
Адных толькі заробкаў дворніка мне не хапае. Сёння быў мой першы працоўны дзень у жаночым манастыры.
* * *
Вельмі складана расказваць пра сваю новую працу, бо амаль немагчыма размежаваць, дзе шчырыя пачуцці, а з чаго можна кпіць.
От сёння ў суседнім кабінеце працяглы час адбываўся канфлікт, а мае каляжанкі запалілі свечкі і ціхенька маліліся, каб канфлікт хутка скончыўся. Я не разумею, як да гэтага ставіцца. Жыццё, дзе ёсць смецце і аканомка Іосіфаўна, нашмат прасцейшае. Заўтра а сёмай раніцы я буду сядзець у сваёй тэатральнай каморы на падлозе, піць кефір і думаць, як ставіцца да таго, што манашкі ў фоташопе апрацоўваюць выявы Хрыста. І ці правільна падчас працы слухаць беларускія аўдыякнігі, пакуль знаходзішся ў эпіцэнтры расійскай культуры.
* * *
У манастыры падчас малебну я разглядаў ногі каляжанкі Евы. Цудоўна, што ў манастыр дзяўчынам забараняецца надзяваць порткі. Прасці, Госпадзі.
* * *
Дзе ў Мінску набыць жывую лаванду? Ева любіць лаванду.
* * *
У галаве адна Ева. Сёння не захацеў ісці на працу.
Я кажу:
– Іосіфаўна, у мяне тэмпература трыццаць восем, як у Турцыі.
А яна мне:
– Ну і мужыкі пайшлі! З тэмпературай трыццаць восем не могуць выйсці на працу!
Бляха, ну і аканомкі пайшлі! Усё, мне не сорамна за гэты падман пра тэмпературу. І гэта не завод – гэта тэатр, дзе тонкая душэўная арганізацыя ёсць нават у швабры.
Манастырская дырэктарка на просьбу не выходзіць сёння адказала: