Я вырашыла, што зараз бы мне не зашкодзіў глыточак чаго-небудзь больш моцнага, чым кава. Калі дакладней, з’явілася нагода так вырашыць. Думка пра глыточак моцнага мільгацела ў галаве ўжо даўно. Некаторы час я вагалася, але потым махнула рукой. Бабуля вяла строгі ўлік запасам алкаголю ў доме, які ўвесь прызначаўся на экспарт: за каня і гасцям. Аднак у мяне было пару бутэлек віскі з д’ЮЦІ фры, якія я прывезла з сабой на выпадак прыёму гасцей, якіх не задаволіла б «Беларусь сінявокая» з аўталаўкі. Павагаўшыся, я скруціла галаву адной з іх і добра-такі пляснула ў малінкоўскую шклянку. Бухнулася на лаўку і хутчэй сербанула са шклянкі, каб перабіць згрызоты сумлення. Бо ў глыбіні – а нават і на паверхні – гэтага самага сумлення я ведала, што мне піць нельга.
Калі шклянка апусцела, я ўжо глядзела на свет нашмат больш аптымістычна. З глыбіні алкагольнага ап’янення, як гусь з калюжыны, я задаволена высунула галаву і мірна радавалася.
Ну сапраўды, што ж такога асаблівага адбылося ў гэтую ноч пасля дажджу, якую я правяла на гародзе? Ды нічога! Лёніху і Міхася я наогул адкінула ад разгляду: ну, быў у людзей клопат, хай сабе і ноччу. Абаіх я ведаю настолькі добра, што падазраваць іх у нечым дрэнным проста не магу. Не, цалкам верагодна, што Лёніха цягалася куды-небудзь з не вельмі добрапрыстойнай мэтай (варажыла на полі Макаручкі, каб у той не радзіла бульба, даіла таемна кароваў з калгаснага статку, што стаяць табарам ля Хутара…), а Міхась, здольны як паэт хутка і моцна закахацца, сапраўды ішоў да якой маладой дачніцы, але гэта не мае да мяне ніякага дачынення і застаецца іх прыватнай справай.
Што ж датычыць прывіда за мяжой, дык гэта, напэўна, быў сапраўды прывід, то бок мне падалося. Я ўсё ж жыву ў ХХІ стагоддзі і маю вышэйшую адукацыю. Прывідаў не бывае. Яго там і не было. Прымроіўся ад празмернай стомы ды бяссоннай ночы. Чалавек жа ля акна – таксама дачнік, законны спадкаемца Сівога, заўзятар алкаголю і таго, што дрэнна ляжыць, гнаны гэтымі жарсцямі, шукаў магчымасці іх наталіць. Дробязь. Такіх цяпер хмары. Як машкары.
Стукнулі дзверы. Бабуля, абапіраючыся на кіёк і папраўляючы акуляры, выйшла на кухню і выказала здзіўленне, што я ўжо не сплю. Я, зрабіўшы пэўны высілак, сфакусавала позірк і спыталася, што сёння варыць. Бабуля прапанавала боршч з буракоў і картоплю і пайшла адчыняць курнік.
Такім чынам, усё стала на месцы. Закрычалі, вырваўшыся на волю, куры. Пырснуў у акно першы на сёння прамень сонца. Пачалася раніца.
Але як сварылася бабуля, калі даведалася, што я ноччу абгарнула бульбу! Як ганіла мяне, што цягаюся па начах па лесе! Гэта нагадала мне яе лепшыя гады.
Чорнае балота
Гэтым летам я як хамяк на коле: пакуль кола стаіць, набіваю запысныя мяшкі, разглядаюся з цікавасцю, нават прыгажосць наводжу… Але вось нехта крутане кола – і пабегла. Спыніцца немагчыма. Шалеючы. Знемагаючы. А саскочыць з кола не дазваляе слабаразвітасць мозгу.
…Я тулялася па хаце, не ведаючы, за што ўзяцца. Дакладней, ведаючы, і нават добра ведаючы – трэ было б прыбраць хату перад прыездам Улі – толькі вось брацца за анучу катэгарычна не хацелася. Замест таго, каб шчыраваць па закутках з пыласосам, я павалілася на канапу ды шчоўкнула тэлевізійным пультам.
– Радетели за народ всех мастей и оттенков, – адразу ж пачулася з ажылага экрана, – давно обанкротившиеся политиканы и воротилы бизнеса, для которых банкротство – лишь вопрос времени и интереса правоохранительных органов, усмотрели в объявленных досрочных выборах возможность удовлетворения своих мелких, но навязчивых амбиций.
«І дзе ўсё ж такі бярэ БТ[8] такіх дыктараў? – ляніва думала я. – Тэарэтычна зразумела, паводле якіх крытэраў іх там адбіраюць. Але, але, але… Такую вось трэба добратакі пашукаць. Прысы[9] на шырыні плячэй, вочкі як свярдзёлкі ў глыбіні залежаў тлушчу. Тлушч нават на лбе. Цыцкі распіраюць зялёную бліскучую апранатку – ну рыхтых рапуха на нерасце. Ды пры такой знешнасці верх кар’еры павінен быць: сядзець у ачку ды абвяшчаць: «Занята!»
– Вот и сегодня, – вяшчала тым часам бабішча ў тэлевізары, – появился очередной кандидат в президенты. На этот раз это некто Антон Бобылёв, директор унитарного предприятия «Гамма».
Мяне падкінула на канапе. На экране змянілася карцінка: мой муж, седзячы ў сваім кабінеце, нешта гаварыў, але словаў чуваць не было, замест яго рапуха за кадрам працягвала:
– Белорусский народ прекрасно помнит, сколько бед принесло ему в прошлом чернобыльское гаммаизлучение, сколько горя и слёз, материнских бессонных ночей, страданий детей. Гамма – знак беды для нашего народа, и симптоматично, что человек, возглавляющий предприятие с таким названием, пользуясь демократичностью нашего государства – возможно, излишней, – пытается добиться своих явно неблаговидных целей за счёт либеральности белорусских законов. Несомненно, что наши люди смогут отличить подлинное от наносного, и разберутся, что на самом деле представляет собой каждый из кандидатов, и кто из них действительно способен защитить нашу страну от катастроф и опасностей…
Яна трындзела далей, але я ўжо не слухала.
Забалела і затачылася галава. Ён звар’яцеў! Кінулася да тэлефона – і гарадскі, і мабільнік намёртва занятыя. Звар’яцеў! Невідушчымі вачыма я глядзела на экран тэлевізара, па якім ужо ганяліся нейкія бульдозеры.
Ён здурэў, гэта зразумела. Нічым іншым нельга патлумачыць такога кроку. Даб’ецца цікавасці праваахоўных органаў, калі не чаго горш. Даб’ецца таго, што і яго, і косці яго продкаў да дваццатага калена рытэльна перамыюць і таксама рытэльна змяшаюць з брудам. Даб’ецца таго, што выцягнуць на свет і мой жах, які я лічыла нарэшце пахаваным.
Вечар прайшоў сумбурна. Тэлефоны Антона па-ранейшаму раздражнёна выяўлялі занятасць, тэлевізар я проста баялася ўключаць. Баялася я і тэлефонных званкоў, якія маглі ўжо сёння раздацца тут у мяне ў Дабрацічах, але іх пакуль не было. Стары тэлефонны апарат на палічцы ў кухні старой хаты маўчаў і нараніцу – гатуючы снеданне, я міжволі прыслухоўвалася.
Раптам, як працяг маіх трывожных чаканняў, з лесу пачуўся адчайны дзіцячы крык. На такі крык рэагуеш імгненна. Віхурай вылецеўшы з хаты, я адрухова схапіла пласкарэз Фокіна, што стаяў ля ганка і кінулася за брамку. Краем вока пабачыла, што ад курніка, спіраючыся на кульбу, спяшаецца за мной і бабуля.
Што там? Шалёны сабака? П’яны бандыт?
Праз некалькі секундаў, вырваўшыся за плот, я пабачыла дзяцей.
Збялелыя, спалоханыя, залітыя слязьмі твары. Дзяўчынкападлетак, сагнуўшыся, трымалася за лытку.
– Змяя! Мяне ўкусіла змяя!
– Боюсь! Боюсь! – заходзілася другая, меншая.
– Укусіць нас, укусіць! – у жаху паўтараў хлопчык.
Гэта была гадзюка. Яна не ўцякала. Тоўстая. Маленькая галоўка. На ігліцы. Побач з гурбай хмызу. Цэлячы ў шыю, я ўдарыла па ёй пласкарэзам, і сама ледзьве не закрычала, калі безгаловае тулава пругка заматлялася, плямячы крывёю пясок.
Калі гадзючына кроў капае на хлеб, хлеб стогне. Пясок – не, пясок маўчыць, што б на яго ні лілося. Я не баюся паўзуноў да непрытомнасці, але цяпер вясёлкавае кола закруцілася ў мяне перад вокам.
– Абапрыся на мяне, дзяўчынка. Не крычыце, дзеці! Тут больш няма змеяў. Не крычыце, я сказала!
Але дзеці крычалі. Бабуля ўжо амаль бегла, і я падумала, што яна немінуча ўпадзе і тады немінуча зломіць шыйку клуба. Але гэтага не адбылося. Паспяхова дабегшы да нас, яна кінула навокал надзіва востры погляд праз свае таўшчэзныя акуляры, раптам выхапіла ў мяне пласкарэз і з размаху гакнула проста ля маёй нагі. Яшчэ адна, меншая трохі, змяя ў курчах задзерлася і зазвівалася на моху, яшчэ адна маленькая галоўка адскочыла ад тулава.