Калі казаць пра інстынкты, дык той, які валодае мною зараз кшталту інстынкту слана або кіта, што з надыходам вызначанага часу кіруе паміраць на бясьпечнае ціхае месца, нярэдка нават у месца свайго нараджэньня (ну, ня будзем перабольшваць) магчыма, патаемна спадзеючыся стаць у наступным жыцьці баабабам, бабуінам ці на крайняк проста бабай. Зрэшты, калі падумаць, Галяндыя і ёсьць месцам майго нараджэньня! дакладней кажучы, месцам нараджэньня эўрапейца ўва мне. Так ужо сталася, што гэтая краіна (між іншым, краіна Вэрмэера! Рэмбрандта! Сьпінозы! Дэкарта! Комэнскага! Стэлінга! Вармэрдама! ня кажучы пра Ван Гогаў і Мандрыянаў! канец канцоў, сталае месца пражываньня Грынэўэя! гэтага мала?) была маёй першай любоўю, першай наведанай мною сапраўды замежнай, несавецкай краінай, найстарэйшай «дачкой царквы», як сказаў адзін з папярэдніх Папаў пра Францыю... Цяпер той самы эўрапеец-ува-мне едзе туды аддаваць богу душу. Якому богу? Няважна. Любому. Едзе, так бы мовіць, завяршыць гештальт, як любяць казаць інтэлектуалы з народа, асабліва з нашага. Ну і яшчэ ён туды едзе дзякуючы таму, што ў іншае месца, напрыклад у тую ж улюбёную Францыю або Італію, трапіць у яго ня выйшла.
15.
У восемдзесят трэцім было так: сямя з Ўэспэды паехала ў Гохдорф, абмяняўшыся папярэдне з партнэрамі ключамі па пошце, аднак дасланыя сямі ключы да дзьвярэй партнэраў у Гохдорфе не пасавалі то ж бо партнэры, дужа актыўныя чальцы Дамбартэру, іх паблыталі не з абыякімі, а з ключамі саміх гасьцей, таксама атрыманымі па пошце, на што неспрактыкаваныя госьці ў падарожніцкім запале папросту не зьвярнулі ўвагі й сваіх уласных ключоў не пазналі. Запасных ключоў партнэры, на жаль, нікому з суседзяў не пакінулі, бо жылі ў асобным маёнтку, так бы мовіць на хутары, і суседзяў з навакольля практычна ня ведалі, як што дзякуючы Дамбартэру амаль не бывалі ў сябе дома, таму ключы свае трымалі ў руках досыць рэдка. Апынуўшыся ў безвыходнай сытуацыі перад добра забясьпечанай ад злодзеяў вілай на схіле гары пасярод прыўкраснай швайцарскай прыроды, госьці з Ўэспэды плюнулі й пражылі тыдзень у гатэлі, а па вяртаньні дамоў атрымалі ад партнэраў ліст з падзякай за тое, што яны так узорна клапаціліся пра іхную хату у якой, насамрэч, не прабылі ні дня.
Затое пакінулі яе такой, якой знайшлі, адзначаю я, хаваючы ўсьмешку ў гарбаце. Мае госьці з задавальненьнем ківаюць галовамі: прынамсі, адно правіла я ўжо запамятаў і адразу Залатое!
Аднак гісторыя на гэтым не закончылася: пасьля вяртаньня дамоў госьці зьдзівіліся, якім тады чынам партнэры з Гохдорфу трапілі да іх без ключоў, пачалі прыглядацца й прыйшлі да высновы, што ані ў іхным доме цягам мінулага тыдня ніхто ня жыў. Роспыты па вакольных гатэлях пацьвердзілі іхнае падазрэньне: спрактыкаваным партнэрам па Дамбартэры было так сорамна за сваю памылку, што яны пастанавілі захаваць факт неадбытага абмену ў сакрэце ня толькі ад неспрактыкаваных гасьцей, але нават ад сябе саміх.
Пашанцавала ім, што яны не пакінулі ў хаце ката ці сабаку, азываюся я.
Абсалютна слушна! у захапленьні маёй кемлівасьцю пагаджаецца Марыя. Менавіта дзеля гэтага ў стандартным фармуляры дамбартэраўскага кантракту ёсьць пункт наконт хатняй жывёлы: яе абавязкова трэба браць з сабой!
Калі толькі гэта не карова, дадае на ўсякі выпадак Марыін муж, і калі сталыя гаспадары вашага часовага дому ня супраць.
А калі супраць? пытаюся я.
Тады яе нельга браць з сабой ні ў якім разе! прасьвятляе мяне Марыя. Для гэтага ў цывілізаваных краінах сьвету ёсьць адпаведныя службы, прытулкі, а ў бальшыні нармальных людзей яшчэ й сваякі і знаёмыя.
А калі... пачынаю я.
Калі што?
Ат, нічога.
Ну што вы ўжо, дагаворвайце! Між намі ня можа быць ніякіх таямніцаў! Вы ня маеце каму аддаць свайго хатняга ўлюбёнца? Гледзячы на вас напэўна, ката? Каб не аказалася, што ён бадзяецца недзе па двары, а ўвечары прыйдзе мяўкаць да нас, то бок да вас, пад дзьверы... Вы прынамсі набылі яму на два тыдні ежы? Ці нам давядзецца выдаткаваць на яе ўласныя грошы? І хто будзе прыходзіць выносіць за ім фэкаліі? Вы ж курыце дома дзеля таго, каб перабіць іхны смурод? Куды ён наагул у вас ходзіць? Ці можа вы навучылі яго карыстацца ўнітазам разам з вамі? Ды яшчэ й змываць за сабой?
Няма ў мяне ката, з шкадаваньнем у голасе кажу я. Мой адзіны хатні ўлюбёнец я сам.
Абсалютна слушна! у захапленьні маёй кемлівасьцю пагаджаецца Марыя. Менавіта дзеля гэтага ў стандартным фармуляры дамбартэраўскага кантракту ёсьць пункт наконт хатняй жывёлы: яе абавязкова трэба браць з сабой!
Калі толькі гэта не карова, дадае на ўсякі выпадак Марыін муж, і калі сталыя гаспадары вашага часовага дому ня супраць.
А калі супраць? пытаюся я.
Тады яе нельга браць з сабой ні ў якім разе! прасьвятляе мяне Марыя. Для гэтага ў цывілізаваных краінах сьвету ёсьць адпаведныя службы, прытулкі, а ў бальшыні нармальных людзей яшчэ й сваякі і знаёмыя.
А калі... пачынаю я.
Калі што?
Ат, нічога.
Ну што вы ўжо, дагаворвайце! Між намі ня можа быць ніякіх таямніцаў! Вы ня маеце каму аддаць свайго хатняга ўлюбёнца? Гледзячы на вас напэўна, ката? Каб не аказалася, што ён бадзяецца недзе па двары, а ўвечары прыйдзе мяўкаць да нас, то бок да вас, пад дзьверы... Вы прынамсі набылі яму на два тыдні ежы? Ці нам давядзецца выдаткаваць на яе ўласныя грошы? І хто будзе прыходзіць выносіць за ім фэкаліі? Вы ж курыце дома дзеля таго, каб перабіць іхны смурод? Куды ён наагул у вас ходзіць? Ці можа вы навучылі яго карыстацца ўнітазам разам з вамі? Ды яшчэ й змываць за сабой?