Як ні сьмешна й ні ганебна прызнавацца ў гэтым у маім веку, на той замацанай мапе-вокладцы загадзя й цалкам зьмяшчалася тэрыторыя, на якой я правёў наступныя (то бок мінулыя) дваццаць гадоў жыцьця. Папярэднія дваццаць гадоў зьмяшчаліся на школьнай мапе эўрапейскай, зноў-такі, часткі былога СССР але там слова «эўрапейская» было толькі геаграфічным (затое дакладным) поймам. А вось на сшытку слова «Эўропа», ды яшчэ ў суправаджэньні слова «Джэнэрэйшн» з усімі яго канатацыямі, ад джэндэру да генія, азначала для мяне, вядома, нашмат болей: уласна кажучы, азначала ўсё. Я глядзеў у гэты сшытак, выбачайце за безгустоўнасьць, нібыта ў люстэрка сваёй душы бадай, гэтак жа, як калісьці ў мапу сваёй сьціплай постсавецкай краіны. Эўрапейскі краявід здаваўся мне найпрыгажэйшым за ўсё бачанае мною ў сьвеце, моц мастацтва выцесьніла з майго ўяўленьня рэальнасьць. Каму з нас не карцела трапіць ува ўлюбёную карціну? На той бок люстэрка? (Маладосьці ўласьціва думаць у першую чаргу пра эстэтыку, на этыку маладосьць забівае чэлес.) І хто мог ведаць, што карціна, у якую я так імкнуўся трапіць, ператворыцца для мяне з краявіду ў нацюрморт?
Цяпер ужо можна прызнацца ў тым, што я, зьехаўшы з краіны ў якасьці першай ластаўкі так званай менскай вясны (мастадонты адляцелі крыху раней), учыніў фальстарт і аказаўся, на жаль, ня гонарам і сумленьнем, а сарамаценьнем свайго «пакаленьня Ю», найлепшыя прадстаўнікі якога досыць хутка мяне дагналі й перагналі. Неўзабаве яны ўжо апавядалі мне пра кубінскія басэйны, бразыльскія фавэлы, кітайскія прысмакі, мэксыканскія піраміды, балівійскія наркотыкі, тайляндзкіх шлёндраў, аўстралійскіх кенгуру, усурыйскіх тыграў адным словам, пра ўсё тое, што для маладзейшых за нас ужо стала знаёмым да болю й ванітаў. Але цымус нават ня ў тым, што ў Юрапе я, так і не знайшоўшы дому, канчаткова стаў даматурам. Мой асабісты сорам перад аднагодкамі палягае перадусім у тым, што за дваццаць гадоў я ня толькі не зрабіў у межах Эўропы ніякіх (ні геаграфічных, ні графаманіякальных) адкрыцьцяў, але й ня здолеў прыдумаць сабе лепшай шпіёнскай легенды, і толькі цяпер пачынаю разумець, якім глупствам было зьвязаць свой лёс з гэтаю настолькі нецікаваю часткай сьвету. Але тут як у шлюбе: для таго, каб яго разарваць, патрэбныя нейкія больш важкія прычыны за простую адсутнасьць першапачатковай закаханасьці ну там, скажам, прынамсі здрада і нават у гэтым выпадку ня кожная рагатая дзьвюхногая скаціна рызыкне пайсьці на развод, баючыся непрадказальных, перадусім матэрыяльных наступстваў. І ўсё-ткі менавіта ў сярэднім веку найбольш распадаюцца старыя семі й заводзяцца новыя. Лічба сорак, што заўжды палохала мяне як сымбаль вайны і сьмерці, ёсьць папросту, відаць, магутнейшай, чым я думаў.
12.
Як так, што вы дагэтуль яшчэ не жанаты? удавана дзівіцца галяндзкая пара, хаця ў душы выдатна разумее, што для такога ўломка як я знайсьці сабе пару ў гэтым сьвеце практычна немагчыма. Вось і абламіцеся: была ў мяне жонка, кажу, прычым нават з вашай славутай Заходняй Эўропы, але своечасова ўцякла, цяпер гадуе дзяцей з новым мужам. У галяндцаў папросту адлягае ад сэрца: яны невыказна радыя за маю былую жонку й ейных дзяцей! Застаецца яшчэ папярэдзіць пра мой прыезд усіх знаёмых і незнаёмых галяндзкіх дзяўчат. Але з выгляду абое мне нібы спачуваюць: што ж, у такім разе, маўляў, ажаніцца ідэя добрая, хаця двух тыдняў часу на гэта яўна малавата. Шкада, наагул, што вы не зрабілі гэтага раней, перш чым зарэгістраваліся на Дамбартэры: нашым чальцам рэкамэндуецца дзеля большай ступені інтэграванасьці ў праект мець калі не дзяцей, то прынамсі жонку або партнэра, у нас няма дыскрымінацыі (гэта яны намякаюць, што ў Галяндыі мне прасьцей будзе знайсьці сабе мужыка), гэтак вашыя шансы зацікавіць астатніх сваім домам значна ўзрастуць, бо ня хата, вядома, красіць чалавека, а чалавек фарбуе хату з нашай хатай, аднак, апроч прыборкі нічога рабіць ня трэба, яна ідэальная сама па сабе, галоўнае па адезьдзе пакіньце ўсё такім, якім знойдзеце адразу па прыбыцьці, гэта так званае Залатое
Правіла Дамбартэру. Маўляў, каб і духу вашага асабліва калі вы курэц там не было.
Галава сямі ў часе жончынага маналёгу збольшага маўчыць, усьміхаецца й гуляецца з маімі ключамі нейкі цік, ці што і наагул, увасабляе ў гэтай пары добрага сьледчага.
Дарэчы, наконт ключоў... насьмельваюся ўставіць я, заварожаны вынаходлівасьцю ягоных пальцаў, але мяне тут жа перабівае гаспадыня:
Так, наконт ключоў! Ледзь не забылася! Што нам рабіць пасьля адезду з вашымі ключамі? Укінуць іх у паштовую скрыню?
Паштовая скрыня, на жаль, не мая... чырванеючы ад сораму, прызнаюся я, быццам мяне за штосьці адключылі нават ад гэтай найпрасьцейшай вымогі цывілізацыі.
Што значыць ня вашая?
Ну вось, яшчэ адна нетыповая праблема! У гэтых чэхаў усё не як у людзей! Ніякіх правілаў, адны выключэньні!
пошту?
Што ёю карыстаецца гаспадар кватэры...
Добра, а на які тады адрас ВЫ атрымліваеце
Дагэтуль... То бок, на працоўны.
Ну што ж, калі так, мы па вяртаньні дашлем вам ключы поштаю на працоўны адрас.