Каркыранын көчү эмес,
Бабалардын көчү экен.
Биз кетели көч менен
Биригип алып эл менен.
***
Сүлүк кара ат байлаган,
Сүрүп жылкы айдаган.
Сүйкүмдүү Сүттүү булакты,
Сүйөр ата жайлаган.
***
Аттарды кууп такымдап,
Алдыңкы жайга жакындап,
Чарчабастан күлүк чаап,
Чабандес бала дагы өткөн.
Капсалаң оор учурда,
Эл башкарып барбайып,
Карааны тоодой калдайып,
Канай баатыр бу өткөн.
Эл жер үчүн күйүнүп,
Жорго таптап жол жүрүп,
Ат аябай мол жүрүп,
Карач баба бу да өткөн.
***
Бабалардан салт улап
Байыркыны тууралап,
Күлүк таптап ат чапкан,
Күүдөн тайбай жарышкан,
Атыгайдын аргымак,
Абада учуп каалгыган.
Ат көрүнбөй тап-такыр,
Алыстап чаңы таралган.
Атыгайдын Куласы,
Аргымактын күлүгү
Аяны элге тараган.
«Көркөмү укмуш экен» деп
Көргөн адам таңданган.
Кайыптан бүткөн жаныбар,
Капталында канат бар.
Караңгы түнгө кабылып,
Таптап жүргөн адам бар.
Бийик тайгак жол келсе,
Бир изин жаза баспаган.
Акылы тунук жаныбар,
Айбандан башка жаралган.
Арман күн ушул дүйнөдөн,
Ат көтөргүс эр өттү.
Арман экен бу дүйнө,
Атыгай ата дагы өттү.
Колоту калып өзү жок,
Кокуй тура дүйнө шок.
Кытайга карай эл үркүп,
Кыйын иш келди кыргызга.
Ойротто жок ааламда,
Он алтынчы жылында.
Айтып бүткүс муңу бар,
Алат күн келди кыргызга.
Карып калган карыя,
Карааны элге жарыя,
Тыным албай тың баскан,
Тынайдын тору атына,
Аппак тонун кийгизип,
Атаны атка мингизип,
Сапар алып жол менен,
Сабалаган эл келген,
Алыстай улам көч кеткен.
Талыбай малды өрдөтүп,
Тарагай, Балгарт өрдөшүп,
Ашуусу бийик тоо кезип,
Ак Өгүздөн ары өтүп,
Шибер чөптү аралап,
Шибелүүгө жакындап,
Ат көтөргүс муңда өтүп,
Арман күндү көп көрүп,
Илгери бир заманда,
Илкиди көч кытайга,
Кытайдан кайран эл кайтып,
Арбактарга бата айтып,
Арчалыдан арыда,
Жайылып жаткан өзөн сай,
Жанында жердин Тарагай,
Капасы ичтен тарабай,
Каза болгон Атыгай,
Көрүнгөн тоодон аша албай,
Көңдөйгө сөөгү жете албай,
Күлүстөн биздин баба ай,
Күйүттө кеткен Атыгай.
***
Он алытынчы жылында
Орустар салды балааны.
Карааны аз кыргызды,
Кабылтыптыр кыргынга.
Кысталышта из чалган,
Алыс турган Кытайда,
Арманда калды канча жан.
Көзүнөн жашын аарчыбай,
Көңдөйүн бир көрө албай,
Аккан жашын аарчыбай,
Айлына кайра келе албай,
Карааны бизди кайгырткан,
Кайта келбей калгандар.
Коогалаңда арман бар,
Койсойбостон Айтике,
Көңдөйүнөн айрылып,
Көгөргөн тоолор тарапта.
Сейиттин уулу Бапа бар,
Дагы канча жандар бар.
Дайны чыкпас арман бар,
Калды чоочун жактарда.
Аттары кайра козголуп,
Аларга куран окулуп,
Кайтадан сөз козголсун,
Карааны жок жандарга.
Байырлап бизди жашаган,
Бабалар унут болбосун!
Арбагы бизди колдосун,
Биз жүрөлү эскерип,
Тагдыр деген кечмелик.
***
Чакашым деген чоң уста,
Темирден буюм жасаган.
Алгылыктуу болсун деп,
Ага жыгач аштаган.
Кооз экен деп кубанып,
Көргөн адам мактаган.
Устанын дал өзүнөн,
Улуктар буюм сураган.
«Каалаганды берсе» деп,
Карыялар көңүл бурган.
Кадырлуу жалгыз баласы,
Асангкары жок болуп,
Тукуму жок бу өттү.
***
Апыл-тапыл бул дүйнө,
Арманы арбын өмүрдө.
Аты калып өзү жок,
Айдыңданган көзү жок,
Даңкы калып заты жок,
Даңазалуу сөзү жок
Дөөлөтү тоодой көрүнгөн,
Дөө-шаалар өтүп дүйнөдөн.
***
Жок дүйнөда, бар дүйнө,
Жомок болгон көптөргө,
Сөөлөтү калып, өзү жок,
Сөзү жанып, үнү жок,
Даңазасы тарап, карааны жок,
Даңкы чыгып бөлүнгөн,
Даанышман өтүп дүйнөдөн.
***
Армандуу экен бул дүйнө,
Айдыңы жанып көптөргө,
Эл коргогон деми бар,
Чептей болгон күчү бар,
Жоону сүргөн сүрү бар,
Байыркыдан доорон сүргөн,
Баатырлар өтүп дүйнөдөн.
***
Айтканы аткарылбас .
Арманы бар кем дүйнө,
Үзөнгү-Кууштай жерин саткан,
Үркүтүп элин карайлаткан.
Ары жок болуп аты калган,
Алтынын казып талаткан.
Кожоюн болгон кечөө эле,
Коркоктор өтүп дүйнөдөн.
***
Кеби журтту дүңгүрөткөн,
Кылымдын көчүн жөнөткөн,
Ыр кылып сөзүн төккөн,
Ырамандын Ырчы уулундай
Ыр болгон ушул өмүрдөн,
Ырчылар өтөөр дүйнөдөн.
***
Көлдүн башы алыста,