188
krasny jaskrawoczerwony. [przypis edytorski]
189
kołpak (z tur.) wysokie, spiczasto zakończone nakrycie głowy bez daszka, obszywane futrem. [przypis edytorski]
190
kosy tu: spode łba. [przypis edytorski]
191
Bodniarze nazwa miejscowości od zajęcia mieszkańców, bednarzy, zajmujących się wyrobem beczek, cebrów itp. [przypis edytorski]
192
na ten raz tym razem. [przypis edytorski]
193
mir (daw.) wspólnota, gmina u daw. Słowian. [przypis edytorski]
194
opole (daw.) terytorium kilku gmin współdziałających ze sobą. [przypis edytorski]
195
oznajmować dziś: oznajmiać. [przypis edytorski]
196
rosnął dziś popr. forma 3.os.lp: rósł. [przypis edytorski]
197
tyn ogrodzenie z gałęzi a. pni drzewnych. [przypis edytorski]
198
namitka chusta osłaniająca szyję i podbródek, wiązana na czubku głowy, noszona daw. przez kobiety; podwika. [przypis edytorski]
199
słuszny tu: słusznego wzrostu i postury; wysoki i postawny, barczysty. [przypis edytorski]
200
gospodynie panie (jako tytuł oznaczający nie tylko szacunek, ale i stosunek podwładnego do władcy); W. od M.: gospodyn a. gospodzin (archaizacja). [przypis edytorski]
201
cale (daw.) wcale. [przypis edytorski]
202
podle podług, wedle, obok. [przypis edytorski]
203
statki (daw.) naczynia. [przypis edytorski]
204
czerń tu: pospólstwo. [przypis edytorski]
205
rab (daw.) niewolnik, sługa. [przypis edytorski]
206
padło padlina. [przypis edytorski]
207
tłuc się po zagrodach jeździć od zagrody do zagrody. [przypis edytorski]
208
cierpieć tu: znosić. [przypis edytorski]
209
przylepły dziś: przylepiony. [przypis edytorski]
210
pono (daw.) podobno; przecież. [przypis edytorski]
211
praszczur (daw.) przodek. [przypis edytorski]
212
kędy (daw.) gdzie. [przypis edytorski]
213
dostać języka wypytać. [przypis edytorski]
214
krom (daw.) oprócz. [przypis edytorski]
215
posłuch tu: wywiad, wieść. [przypis edytorski]
216
klątwa tu: przysięga; por. wyrażenie: kląć się na coś. [przypis edytorski]
217
pójść w odwłokę odwlec się, przeciągnąć. [przypis edytorski]
218
ożóg kij do poprawiania ognia, usuwania popiołu i żużlu w piecu (piekarskim a. kowalskim); tląca się głownia. [przypis edytorski]
219
ino (daw., gwar.) tylko. [przypis edytorski]
220
kędy (daw.) gdzie, którędy. [przypis edytorski]
221
posoka krew. [przypis edytorski]
222
gniły dziś: zgniły a. gnijący. [przypis edytorski]
223
brzegi dziś popr. N. lm: brzegami. [przypis edytorski]
224
ostęp trudno dostępne miejsce w lesie. [przypis edytorski]
225
darniem dziś r.ż.; popr. forma N.: darnią; darń warstwa gleby przerośniętej gęsto splecionymi korzeniami traw i in. roślin, używana do umacniania nasypów. [przypis edytorski]
226
częstokół ogrodzenie z zaostrzonych na górze bali drewnianych; palisada. [przypis edytorski]
227
drzewy dziś popr. N.lm: drzewami. [przypis edytorski]
228
dachy dziś popr. N.lm: dachami. [przypis edytorski]
229
swojski tu: oswojony. [przypis edytorski]
230
krzepki silny. [przypis edytorski]
231
doma dziś: w domu. [przypis edytorski]
232
barć naturalne siedlisko pszczół w lesie, zwykle umiejscowione w dziuplach, wydrążonych gałęziach i pniach drzew. [przypis edytorski]
233
pole wydarte w domyśle: zaroślom leśnym. [przypis edytorski]
234
rzezany tu: rzeźbiony. [przypis edytorski]
235
był zajrzał daw. czas zaprzeszły, wyrażający czynność wcześniejszą od innej, również dziejącej się lub dokonanej w przeszłości. [przypis edytorski]
236
sporzyć dziś: spierać, toczyć spory. [przypis edytorski]
237
dworować tu: zachowywać się służalczo, jak dworak. [przypis edytorski]
238
stadło para małżeńska. [przypis edytorski]