Летнiк мясцiўся пад Полацкам у школе-iнтэрнаце, адкуль выхаванцы раз'язджалiся да восенi па хатах. Хто не меў куды ехаць, заставаўся i не прызнаваў анiякiх правiлаў, ва ўсiм даводзячы ўласную гаспадарскую зверхнасць. Валерку Акаркова яны прынялi за свайго, i якраз яму была даручаная экзекуцыя над намi, калi наш наймалодшы атрад павялi мыцца. Уварваўшыся з дзiкiм гiканнем у душавую, гаспадары перакрылi гарачую ваду, сагналi нас у кут, i Окарак з двух шлангаў з насалодаю хвастаў наш спалоханы збой ледзянымi струменямi. Некаторыя хлопчыкi не вытрымлiвалi i плакалi, а я трываў з апошнiх сiлаў i, калоцячыся ад холаду, успамiнаў аповед настаўнiцы, як фашысты ў мароз палiвалi са шлангаў на двары канцлагера савецкага генерала Карбышава. Нiбыта зазiрнуўшы ў мае думкi, хтосьцi выгукнуў слова "фашысты", i мы падхапiлi: "Фашысты! Фашысты!" За гэта iнтэрнатаўская хеўра прыцягнула з распранальнi i вымачыла да нiткi яшчэ i ўсё нашае адзенне.
З гадамi забавы Окарка i ягоных "гусей" рабiлiся ўсё больш рызыкоўнымi i часам набывалi крымiнальнае адценне. Згадваць такiя драбнiцы, як вытрасеныя з чужых кiшэняў у час урока фiзкультуры капейкi на булачку або вынесены Окаркам з кнiгарнi "Светач" за пазухай томiк навелаў О'Генры, нават няёмка. У сёмым класе "гусi" абчысцiлi аптэчны шапiк. Тым разам чародны iнстынкт чамусьцi не спрацаваў: не патрапляючы падзялiць украдзеныя 56 рублёў пароўну, тройца ўсчала ў начным пад'ездзе бойку i была на месцы ўзятая мiлiцэйскiм патрулём.
У восьмым класе нас паслалi ў калгас на бульбу. Там "гусi" зноў вызначылiся. Iх каларытнае трыо - шыракаплечы бамбiза Гарачоў, цыганiсты Окарак i шпiнгалет Байцоў - дружна заняло самыя далёкiя ад учотчыка разагнаныя камбайнам барозны i выканала норму сабраных вёдзер удвая хутчэй за астатнiх. Сакрэт гэткiх дасягненняў праз пару дзён быў раскрыты: кожны з "гусей" выпiлаваў з фанеры да свайго вядра другое дно.
У тым самым восьмым класе маладзенькая i схiльная без дай прычыны аблiвацца малiнавай чырванню настаўнiца гiсторыi атрымала на ўроку цыдулку з прапановаю спаткацца ўвечары на школьным гарышчы. Каб у яе не заставалася непатрэбных пытанняў наконт мэт сустрэчы, запрашэнне суправаджалася некалькiмi малюнкамi. Праведзенае класным кiраўнiком расследаванне не дало анiякiх вынiкаў, калi не лiчыць прысланы настаўнiцы праз пошту лiст з абяцаннем зашыць "пiську" i адрэзаць "сiськi". Я не ўяўляў, што можна было ў нашай гiстарыхi адрэзаць, аднак не сумняваўся: тут замяшаны Окарак.
Сюжэт з гарышчам i сiськамi скончыўся тым, што ў нас з'явiўся новы гiсторык. Аднаго разу ён прыйшоў на ўрок з незашпiленым прарэхам, а аднойчы, калi мы праходзiлi Вялiкую французскую рэвалюцыю, знячэўку пачаў апавядаць пра блакаду Ленiнграда: як там елi людзей i як ягоная сям'я выжыла толькi таму, што бабуля працавала ў Смольным прыбiральшчыцай i ёй дазвалялi забiраць са сталоў i сметнiц надкусаныя лусцiкi з iкрой, скрылiкi вэнджанай кiлбасы, цестачкi ды iншыя абкамаўскiя недаедкi. Гэтаму немагчыма было даць веры, але наш настаўнiк, сеўшы за стол, заплакаў, размазваючы кулакамi слёзы, i мы, здагадаўшыся, што ён п'яны, амаль паверылi ў неверагоднае. А неўзабаве гiсторыка - за п'янства цi за такiя ўспамiны - выгналi са школы, i ён уладкаваўся грузчыкам у прадуктовай краме насупраць, дзе канчаткова спiўся.
Але пры чым тут Юрка Весялоў? - можаце запытацца вы.
А пры тым, што i ён прыехаў у Полацак з Гусь-Хрустальнага, аднак быў памiж сваiмi супляменнiкамi сапраўднай белай варонай.
Дзеля пачатку адзначу, што, у адрозненне ад iншых "гусей", бацькi не вызвалiлi яго ад беларускай мовы.