Да твару... Вядома, да твару. Я гляджу на сястру, на маладую прыгожую жанчыну, i мне не верыцца, што яна была сiняя, аж празрыстая дзяўчынка з тонкiмi, як запалкi, ручкамi i ножкамi. А як вiнавата сцялася яна тады, як спужалася майго крыку.
Сястра, мусiць, не помнiць таго выпадку i ўжо, ва ўсякiм разе, не ведае, пра што я цяпер думаю. А я не ведаю, як мне выказаць ёй сваю ласку.
Артыстка
Кiнастудыя здымала фiльм пра вайну. Рыхтаваўся эпiзод - бежанцы на дарозе. Трэба было арганiзаваць масоўку - гэта значыць сабраць людзей, апрануць iх так, як маглi быць апрануты ў той час бежанцы, i каб яны з клункамi, з мяшкамi iшлi па дарозе, вялi з сабою кароў, гналi гусей, свiней.
Здымкi рабiлiся каля вёскi, праз якую прайшла вайна, людзi з якой сапраўды хадзiлi ў бежанцы, ды немцы перахапiлi iх, вярнулi.
У гэтай вёсцы i з'явiлася прыгожа напiсаная аб'ява, у якой гаварылася, што кiнастудыя запрашае жыхароў прыняць удзел у здымках фiльма. Унiзе аб'явы адзначалася, што кожнаму ўдзельнiку будзе заплачана па тры рублi.
У назначаны дзень людзей сабралося вельмi многа. Рэжысёр - нiзенькi, каржакаваты, з чорнаю барадою, у палiнялым камбiнезоне, з тоўстым кiем у руцэ - у яго балела нага - выйшаў перад людзьмi i растлумачыў, як яны павiнны апрануцца, што ўзяць з сабою.
- Адным словам, каб было так, як у сорак першым, - заключыў рэжысёр.
Пра тое, як хадзiлi ў бежанцы, помнiла яшчэ амаль палова вёскi. Многiя з iх былi шчыра перакананы, што ў кiно паказваюць толькi тое, што сапраўды было ў жыццi. I пачалi ўспамiнаць, як хто ў той дзень быў апрануты, якi клунак цi чамадан нёс з сабою.
Асаблiва шчыравала бабка Мар'я, старая ўжо, зусiм сiвая, бяззубая. Але i ёй хацелася трапiць у кiно, i яе ўсхваляваў успамiн - як гэта было тады, у тыя часы, каб яны век не вярнулiся.
- Зоська, Зоська, як цяпер помню, ты была ў каптане з жалезнымi гузiкамi, - напамiнала яна сваёй суседцы. - I чамайдан драўляны несла. У зялёны пакрашаны.
- Цетачка, дык жа той чамадан Мiцька забраў, як у тэхнiкум ехаў.
- А ты ў Iванiхi вазьмi. У той акурат такi чамайдан. А яна з клункам iшла, як цяпер помню...
Сама бабка Мар'я завязала i тую хустку, у якой хадзiла ў бежанцы, вялiкую, шэрую, у клеткi - i клунак сабрала акурат такой велiчынi, як быў той.
З бабкаю збiраўся iсцi "здымацца ў кiне" i яе ўнук трактарыст Косця. Яму цяпер было столькi гадоў, як у вайну яго бацьку, сыну бабкi Мар'i, якога забiлi немцы. I падобны ж быў Косця на бацьку - ну вылiты Вiця, бабчын сын.
Калi амаль усе жыхары вёскi выйшлi на тракт - з клункамi, з чамаданамi, з дзецьмi на вазах, - карцiна сапраўды атрымалася такой жа, як тады, у сорак першым. У бабкi Мар'i аж забалела сэрца. Успомнiлася ўсё да драбнiц, як было ў вайну. А ў гэты час артысты, апранутыя ў нямецкую форму, схапiлi яе ўнука Косцю i пацягнулi з дарогi ў лес.
I бабка Мар'я нема загаласiла, падалася за ўнукам. З вачэй яе палiлiся непадробныя слёзы. Яна не бачыла апарата, якi ў гэты час здымаў яе буйным планам.
Пасля спецыялiсты, якiя глядзелi гатовы фiльм, казалi, што артыстка вельмi добра сыграла эпiзод. Вельмi праўдзiва.
У Сiмферопальскiм аэрапорце
Пачатак верасня. Мяккае сонца. Пах крыху прывялых лiстоў i яблыкаў, кавуноў, вiнаграду, якiмi завалены тут усе ларочкi.
Амаль не сцiхае гул самалётаў - то далятае здалёк, то ўзрываецца, аж дрыжыць зямля, тут, каля будынку.
На лавачках - хто на сонцы, хто ў цянi - сядзяць пасажыры, чакаюць пасадкi на самалёты. Па дарожках i алеях праходзяць жанчыны ў лёгкiх сукенках, якiя адкрываюць iх загарэлыя рукi i плечы. Мужчыны ў тэнiсках i белых кашулях, i твары ў iх аж бурыя ад загару, абветраныя, прасоленыя марскiм ветрам. Чуецца смех. Гаворка. I людзi - то заклапочаныя, то вясёлыя, то задуменныя, то бесклапотныя - праходзяць перад табою, каб знiкнуць у кiпенi жыцця i больш нiколi, магчыма, табе не спаткацца.