Яе непакой павялічыўся. Яна моцна ўхапілася сваімі рукамі мне за грудзі, закалацілася ўся.
— Я не ведаю, я не скажу... Куды-ж гэта, Уладак?
Рукі Зоні моцна задрыжэлі, i мяне яна як-бы хацела прыцягнуць, не пусціць ад сябе.
— Мы пойдзем, Зоня, пойдзем у свет. Там хоць чужыя, але не такія ліхія людзі.
Больш не помню, што я гаварыў, але ў сенцах яна заплакала i, здаецца, выбегла на
двор. Потым-жа яна ужо была ў хаце. Я зайшоу на кухню напіцца вады.
Тут усё яшчэ сядзелі Васіль з Сідарам. Гаспадар, набраўшыся не ў меру, адразу з’ехаў ля стала, асунуўся з лаўкІ на зямлю i, не ўстаючы, поўз аж да парога. Намацаў рукам! вушак, учапіўся за яго і ўстаў. Васіль яшчэ трымаўся на нагах, ступіў за Сіўтуком. Я выйшаў за імі.
Сідар цераз сілу зацягнуў прыпеўку. Ды хоць-бы запеў, а то проста драў горла на ўсю хату:
Полька тая, полька гэта,
Полька добрая кабета.
Ён выпучыў жывот, закінуў голаў назад, перагнуўся ўвесь і зашоргаў ботамі па падлозе.
Полька дома не начуе,
Полька з хлопцамі танцуе.
Васіль, разводзячы рукамі жанок i дзяцей, што заторылі праход, падыйшоў да Пятра i заказаў вальс. Ён азірнуўся кругом, i асалавелыя вочы яго шукалі толькі яе, Зоні. I знайшлі. Яны востра ўпіліся ў мяне. Зоня, вядома, была са мною. Мы толькі прайшлі няпоўны першы круг. Перад намі, вызверыўшыся, нібы з-пад зямлі, вырас п’яны Сідар. Правае вока яго прыжмурылася:
— Вон адсюль, вон з мае хаты, i каб нагі твае тут...
Ён збялеў і пацягнуўся сухім кулаком да майго твару, але я абараніўся. Толькі я знячэўку так працягнуў рукі, што ён, стары, п'яны, бразнуўся на падлогу. Здаецца, намагаўся яшчэ ўстаць, але мне добра не помніцца. Нечым цяжкім і даволі-такі ёмкім мне ззаду пеканулі па плячы, і я адчуў востры боль. Гэта, напэўна, біў Васіль, біў за сябе i за зганьбаванага, асаромленага перад усімі людзьмі Сіўтука. Біў ён метка, напавал—i так, каб я не падняўся, не ўстаў ніколі. Другі раз секануў па галаве—i мне стала горача, забегалі, замітусіліся чырвоныя іскры, i пацямнела для мяне ў хаце. Я аслабеў, але яшчэ ступіў да парога. Дзверы ў сенцы былі адчыненыя— паваліўся цераз парог. Я страціў прытомнасць. Помніў сябе толькі тады, калі намацаў на галаве мокрую хустку, ды яшчэ ніяк усё не мог разабрацца, чаму я ляжу на прызбе, на сухім бульбоўніку, чаму гэтак моцна баліць галава гэтак страшна звініць у вушах.
Васіль моцна пабіў мяне. Але рана была невялікая. Я скора паправіўся. А Зоня? Яна шкадавала. Тры дні даглядала мяне, хаваючыся ад бацькі i крадком прыносіла мне есці.
Я быў хлопец моцны i за гэтыя тры дні а чуняў, устаў на ногі.
Апошняга дня яшчэ раненька Зоня праводзіла мяне ў недалёкае ад нашай вёскі старое мястэчка. Ішлі мы не гасцінцам, а воддаль—вузкаю сцежкаю праз рэдкі бярэзнік. Яна чамусьці спяшалася ў хадзе, i мне здавалася, нібы старалася вывесці мяне найхутчэй са сваіх вачэй.
Я загаварыў зноў аб тым, што ёй таксама няма іншага выйсця, як ісці разам са мною. Мы усё-ж знойдзем прытулак, бо не ўсюды ліхія людзі. Яна-ж зноў пыталася ў мяне, дзе мы дзенемся? У вёсцы свая хата, свой кавалак хлеба. А што паганы бацька, то яе так пакарала доля. У сініх вачах яе быў смутак цяжкага растання. Зоня неспадзявана для мяне забегла наперад, нібы хацела перагарадзіць дарогу, папрасіла:
— Не едзь далёка! Застанься блізка дзе. Пачакай!
— Дзе-ж мне застацца?