Доўга расказваць, як ашаломлены, зняслаўлены ардынатар праўды шукаў, як бегаў па ўсіх інстанцыях, як з яго ў вочы і за вочы смяяліся і тлумачылі, што па новых законах аб друку рэдакцыі ні за што адказнасці не нясуць, у тым ліку і за граматычныя памылкі, што Я. Прэсавіча ніхто ніколі ў вочы не бачыў, ганарар эа гэтае інтэрв’ю ніхто не атрымліваў і, увогуле, было так: прыйшоў па пошце ліст без адраса з гэтым інтэрв'ю і яго паставілі ў нумар. Памылка? Пішыце абвяржэнне! Дзве газеты і адзін тоўсты часопіс ахвотна надрукавалі Расолькавы абвяржэнні, аднак усе знаёмыя, з кім ён сустракаўся і заводзіў размову пра сваю непрыемнасць, чыталі і гаварылі толькі пра першую публікацыю — «Трын-траву» Прэсавіча, а ягоных, Расолькавых, апраўданняў як ніхто і ў вочы не бачыў.
Вынікам гэтай фантасмагорыі стала прызначэнне хірурга-тэрапеўта П. на пасаду галоўурача, які першым сваім загадам звольніў Расольку за амаральныя паводзіны.
Па аналагічным сцэнарыі ад яго пазбавіліся і ў Платнай Публічнай Бібліятэцы, куды яму ўдалося ўладкавацца загадчыкам чытальнай залы. На-вучаны горкім вопытам, Расолька бярогся тут, як мог, ініцыятывы ніякай не праяўляў, рабіў толькі тое, што было запісана ў Статуце бібліятэкара. Усім ён стараўся дагадзіць, але ў рэшце рэшт пагарэў — на класіцы. Па незразумелых прычынах у бібліятэчных справаздачах апошняга часу графа «Абнаўленне фонду» пачала расшыфроўвацца не толькі ў прамым сэнсе — г.зн. у залежнасці ад года выдання, а і ў пераносным. Тэрміновым парадкам стала спісвацца ўся літаратура, напісаная ў XIX стагоддзі. Пасля абеду кнігі зносіліся на ўнутраны дворык, і бібліятэчны вахцёр запальваў і амаль да самага вечара падварушваў кійком гэтае страшнае цяпельца, каб лепш гарэла. Некаму для манаграфіі спатрэбіліся назвы асноўных твораў Чэхава — няма ніводнай кніжкі Чэхава ва ўсёй бібліятэцы. Як няма?! Так, спісаны, састарэў па змесце, да таго ж гэта маскальскі пісьменнік, хай маскалі яго і чытаюць. Пакуль не позна, бярыце Бястужава-Марлінскага, бо заўтра і яго не будзе. Хапіла дзесяці хвілін — роўна столькі, каб манаграфіст выйшаў з бібліятэкі і дайшоў да бліжэйшага прыпынку, — і ў чытальную залу і на абанемент паваліў натоўп... У імгненне вока класіка зрабілася дэфіцытам. Дастаткова сказаць, што за адну вокладку з кнігі малавядомага ў свой час пісьменніка Максімава на чорным рынку пачалі даваць тры пачкі папярос, талон на мыла і паўлітровы слоік брагі.
Расолька, дбаючы не пра чытачоў, а пра сябе, каб яму не накаталі скаргу, пачаў рабіць няхітры бізнес. Кожнае раніцы, да працы, ён дамаўляўся з вахцёрам, адрываў ад спісаных кніг некалькі тытульных лістоў і бег на бар«а холку, адкуль вяртаўся з сумкаю і з бітончыкам. Жанчынам з аддзела апрацоўкі, якія складалі акты на спісанне і павінны былі кантраляваць іх рэалізацыю — сачыць, каб вахцёр усё чыста спальваў, — ішлі папяросы, а вахцёру — бражка. Праз тры дні ў Расолькі пад кафедраю сабралася каля двухсот дэфіцытных асобнікаў, і ён пад распіску пачаў выдаваць іх чытачам.
На чацвёрты дзень — няцяжка здагадацца! — у вячэрняй газеце з’явіўся фельетон пад ініцыяламі Я.П. На гэты раз Расолька прачытаў яго амаль што спакойна. Там пісалася, што загадчык чытальні Росаль, якога выгналі ў свой час з бальніцы за п’янку і за гультайства, узяў новую моду: кінуўся ў самую страшную распусту, водзіць да сябе ў інтзрнат жанчын, спісвае направа і налева класіку і поіць брагаю вахцёра, каб той гэтую класіку тайком ад усіх паліў; што навадніў чытальню нізкапробнай, парнаграфічна-графаманскай літаратураю — словам, усё, ад першага і да апошняга слова ўсё наадварот таму, што на самай справе рабіў Расолька.
Раніцай наступнага дня бібліятэкар склаў газету ў кішэню, прыйшоў у рэдакцыю і, стаўшы смірна ў дзвярах, сказаў:
– Я здаюся.
– Дык вы, шаноўны, не такі пянёк, як, гледзячы на вас, можна падумаць, — сказалі яму. — Маеце жаданне выправіцца, пачаць жыць сумленна?
— Маю, — адказаў Расолька.
— 3 той рэпутацыяй, якая пра вас ідзе, вас страшна браць нават зменшчыкам бібліятэчнага вахцёра. Для вас цяпер можа быць толькі адно месца — настаўнікам. Дакладней, дырэктарам.
— Я не спраўлюся! — спалохана крыкнуў Расолька. — У мяне ўся адукацыя — медвучылішча!
— Наступны, — нецярпліва махнулі рукою...
Так у Расолькі ў чарговы раз з'явіўся кавалак хлеба і нават нейкі свой куток — пакойчык у інтэрнаце. Не сказаць, што гэты кавалак даваўся яму цяжка: на дырэктарскай пасадзе Расолька ўрэшце зразумеў, што ад яго патрабуецца, і не варушыў пальцам. Павальная большасць не толькі гімназістаў, але і настаўнікаў нават не здагадвалася, што такая пасада існуе, што прыходзіць кожную раніцу і сыходзіць а шостай гадзіне вечара чалавек, які яе займае. Цяклі кадры, пасля кожнай атэстацыі абнаўляўся настаўніцкі склад, сыходзілі «ветэраны» і прыходзілі навічкі, Гімназійная Рада правяла ў жыццё шэраг сваіх пастаноў, у прыватнасці, скарачэнне ўрокаў з трыццаці хвілін да пятнаццаці, потым да дзесяці, дазвол курыць на ўроках, замену ўрокаў па мове і літаратуры праглядам порна-відэакліпаў... адзін Расолька не мяняўся, як бы застаючыся ганаровым членам Гімназіі.
Немавед колькі часу ўсё гэта цягнулася б, каб не каханне.
Кажуць, што калі да сарака гадоў чалавек не сыходзіцца з жанчынаю — у сэнсе, не жэніцца альбо не «жыве» ў вядомым значэнні слова, — чалавека гэтага трэба асцерагацца, на ім праклён Божы. Расольку было каля сарака, але ён плюнуў бы ў вочы чалавеку, ад якога падобную лухту пачуў бы. Ён быў абсалютна нармальным чалэвакам, хоць і жыў адзін, але амаль не чытаў газет, не глядзеў тэлевізара, яго ўяўленне яе было разбэшчана порнафільмамі; карацей, такой цягі да гэтай справы, як распісваюць, што яна павініна быць, у яго не было і блізка. Але, каб пазбавіць зламыснікаў сушыць зубы на гэты конт, ён вырашыў на людзях рабіць выгляд, што ў яго ёсць такая жанчына. Ён пачаў больш пільна прыглядацца да сваіх настаўніц, але яны надта ж хутка мяняліся. Даўжэй за ўсіх перад вачыма была Кэтрын. Расолька прывык да яе і раптоўна зразумеў, што кахае. Ясна ён гэта зразумеў пасля ўчарашняй атэстацыі, калі ўявіў, як застанецца зусім адзін...
Цяпер усе тры факты: звальненне Кэтрын, прапанова гэтых вясковых незнаёмцаў і з'яўленяе Джынсавага -- Прэсавіча неяк увязваліся ім у адно толькі таму, што адбыліся ў амаль адзін і той жа час.
Калі звальненне Кэт было падстроена знарок, каб справакаваць яго на такую смелую прамову, і падслухаць... Тады Джынсавы і гэтыя вяскоўцы — адна шайка. Што яны зноў прыдумаюць?
I толькі калі гэтае секунднае зацямненне прайшло, яму ўспомніліся больш выразна і твары, і словы вяскоўцаў; ён сказаў уголас:
— Горш не будзе, лепш не стане. Ну, а што, калі проста паспрабаваць?
Дырэктар яшчэ раз выглянуў у акно на пусты ўжо двор, дастаў з шуфляды блакнот і пачаў абзвоньваць бацькоў сёмага «Б» класа — як і было дамоўлена.
Амаль да самага вечара Элен, тая самая Пушысты Хвост, прасядзела ў сяброўкі, баючыся выйсці на вуліцу. Яна глядзелася ў люстэрка, высалапіўшы язык, прыкладала да яго ватныя тампоны, змочаныя растворам шалфею, адначасова мычэла і спрабавала ў каторы раз паказаць сяброўцы, што з ёю сёння рабілі. Але сяброўка і не верыла, і да яе тугавата даходзіла.
А палове на сёмую Элен глянула на гадзіннік, схапілася за галаву, выплюнула тампон і паляцела дамоў, забыўшыся на ўсё. У шэсць ёй трэба было быць на «любоўным спатканні».