- Ганс! Ганс! - крычаў яму Вілі.
- А ідзі ты к чорту!
Ганс заціснуў рот дзяўчыне рукой, каб не чулі яе крыку, і пацягнуў яе ў суседні пакой.
Вось так усё і здарылася. Ну а цяпер глядзіце самі, хто ў гэтым вінаваты, няўжо не яна? Заляпіла аплявуху. Дазволіла б сябе пацалаваць, ён тут жа і пайшоў бы. Ганс зірнуў на фермера, які ўсё яшчэ ляжаў на падлозе, і ледзь не зарагатаў: вельмі ж камічная была ў старога фізіяномія. Гансавы вочы ўсміхаліся, калі ён паглядзеў на старую, што прыціскалася да сцяны. Баіцца, што зараз і яе чарга надыдзе? Дарэмна непакоіцца. Ён прыгадаў французскую прымаўку.
- С'еst lе premier pas qui conte*, - сказаў ён. - Няма чаго раўці. Гэтага ўсё роўна не абмінеш, раней ці пазней.
* Цяжка зрабіць толькі першы крок (франц.).
Ён запусціў руку ў кішэню і выцягнуў бумажнік.
- Вось наце сотню франкаў. Няхай мадэмуазель купіць сабе новую сукенку. Ад старой засталося не шмат.
Ён паклаў грошы на стол і надзеў каску.
- Хадзем.
Яны выйшлі, стукнуўшы дзвярыма, паселі на матацыклы і паехалі. Старая паплялася ў суседні пакой. Там на канапе ляжала яе дачка. Ляжала так, як і пакінуў яе Ганс, і плакала наўзрыд.
Праз тры месяцы Ганс зноў апынуўся ў Суасоне. Разам з пераможнай германскай арміяй ён пабыў у Парыжы і праехаў на сваім матацыкле праз Трыумфальную арку. Разам з арміяй ён прайшоў спярша да Тура, потым да Бардо. У баях ён не ўдзельнічаў, а французскіх салдатаў бачыў толькі палонных. Увесь паход аказаўся вясёлай забавай, якая яму і не снілася. Пасля заключэння перамір'я ён яшчэ з месяц пажыў у Парыжы. Паслаў каляровыя паштоўкі сваякам у Баварыю, накупляў гасцінцаў. Сябра яго Вілі, які ведаў Парыж як свае пяць пальцаў, там і застаўся, а Ганса і ўсё іх падраздзяленне накіравалі назад у Суасон у пакінутую тут нямецкай уладай часць. Добры гарадок гэты Суасон, дый салдатаў раскватаравалі нядрэнна. Ежы ўдосталь, а шампанскае амаль што дарма, за бутэльку - адна марка на нямецкія грошы. Калі выйшаў загад пра перавод у Суасон, Ганса працяла думка, што някепска было б зайсці да той дзяўчыны з фермы. Ён падрыхтаваў ёй гасцінец - шаўковыя панчохі, каб зразумела, што ён больш на яе не злуецца. Ганс мясцовасць ведаў добра, таму спадзяваўся хутка знайсці ферму. Неяк увечары, калі спраў ніякіх не было, ён запхнуў панчохі ў кішэню, сеў на матацыкл і паехаў. Быў пагодны асенні дзень, у небе ні воблачка; мясціна прыгожая, гарыстая. Ужо даўнавата не было дажджу, і, хоць быў верасень, нават ціхае шапаценне таполяў не напамінала, што лета ўжо на сконе.
Выпадкова Ганс павярнуў не ў той бок, гэта яго крышку затрымала, але праз якія паўгадзіны ён дабраўся да фермы. Каля дзвярэй на яго накінуўся дварняк. Ён, не пастукаўшыся, піхнуў дзверы і ўвайшоў. Дзяўчына сядзела за сталом і скрэбла бульбу. Убачыўшы Гансаву нямецкую ўніформу, яна ўскочыла.
- Вам чаго?
І тут яна яго пазнала. Яна падалася назад да сцяны, моцна сціскаючы ў руцэ нож.
- Ты? Сосhоn*.
* Свіння (франц.).
- Ну-ну, не гарачыся, не пакрыўджу. Глядзі лепш, што я табе прывёз, - шаўковыя панчохі.
- Забірай іх і вымятайся адгэтуль разам з імі!
- Не дуры. І кідай нож. Самой жа горш, калі будзеш так злавацца. Можаш мяне не баяцца.
- Я цябе не баюся.
Пальцы яе аслабелі, нож упаў на падлогу. Ганс зняў каску, сеў на крэсла. Выцягнуў нагу і наском бота падсунуў нож бліжэй да сябе.