Становішча было досыць паганае, і на працягу многіх дзён мы не бачылі ніякага выхаду. Тады на сцэне зноў з’явіўся палкоўнік Мунтэ-Кос.
— Вы селі на мель, хлопцы, — сказаў ён. — Вось для пачатку чэк. Я магу пачакаць, пакуль вы вернецеся з астравоў Паўднёвага мора.
Яшчэ некалькі чалавек паследавалі яго прыкладу, і неўзабаве пазычаных нам грошай было дастаткова, каб мы маглі зноў узяцца за работу без дапамогі пасрэднікаў і іншых камерсантаў. Пара было ляцець у Паўднёвую Амерыку і пачынаць будаўніцтва плыта.
Старажытныя перуанскія плыты рабілі з бальзавых дрэў; сухія, гэтыя дрэвы лягчэйшыя за коркавыя. Бальзавыя дрэвы растуць у Перу, але толькі далёка ад узбярэжжа, за Андамі; таму ў часы інкаў мараплаўцы дабіраліся ўздоўж берага да Эквадора і там ссякалі вялікія бальзавыя дрэвы ля самага Ціхага акіяна. Мы збіраліся зрабіць гэтак сама.
У наш час падарожнік сутыкаецца з зусім іншымі праблемамі, чым у часы інкаў. Мы можам карыстацца паслугамі аўтамабіля, і самалёта, і бюро падарожжаў; але каб справа не зрабілася занадта лёгкай, у нас затое ёсць перашкоды, што называюцца граніцамі, на якіх праз меру старанная варта з меднымі гузікамі правярае вашу асобу, корпаецца ў вашым багажы і мучыць вас бясконцымі анкетамі, калі вы шчасліва пройдзеце ўсе папярэднія выпрабаванні. Страх перад гэтымі людзьмі з меднымі гузікамі навёў нас на думку, што мы не можам высадзіцца ў Паўднёвай Амерыцы са скрынкамі і чамаданамі, поўнымі дзіўных рэчаў, і, ветліва пакланіўшыся, папрасіць, скажаючы амаль кожнае іспанскае слова, дазволу пабудаваць плыт і адплыць на ім. Нас, напэўна, пасадзілі б у турму.
— Не, — сказаў Герман, — мы павінны мець афіцыйны дазвол.
Адзін з нашых сяброў з ліквідаванага трыумвірата быў карэспандэнтам пры Арганізацыі Аб’яднаных Нацый; ён завёз нас туды на аўтамабілі. Калі мы ўвайшлі ў вялікую залу пасяджэнняў, дзе прадстаўнікі ўсіх народаў сядзелі адзін ля аднаго на лаўках, усе моўчкі слухалі гарачую прамову чорнавалосага рускага, які стаяў перад вялізнай картай свету, што вісела на сцяне. Гэтая сцэна зрабіла на нас моцнае ўражанне.
Нашаму сябру-карэспандэнту ўдалося ў час перапынку распачаць размову з адным з дэлегатаў Перу, а потым уцягнуць у гутарку аднаго з прадстаўнікоў Эквадора. Седзячы ў вестыбюлі на мяккай скураной канапе, яны ўважліва выслухалі наш праект пераплыць акіян, каб пацвердзіць тэорыю аб тым, што стваральнікі старажытнай цывілізацыі на іх радзіме былі першымі людзьмі, якія дасягнулі астравоў Ціхага акіяна. Абодва абяцалі інфармаваць аб нашым плане свае ўрады і гарантавалі нам садзеянне, калі мы прыедзем у Перу і Эквадор. Тругве Лі, які праходзіў якраз цераз прыёмную, пачуўшы, што мы яго суайчыннікі, падышоў да нас, і хтосьці прапанаваў яму рушыць разам з намі ў падарожжа на плыце. Але для яго хапала бур і на сушы. Памочнік сакратара Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, доктар Бенхамін Коен з Чылі, славуты археолаг-аматар, даў мне пісьмо да прэзідэнта рэспублікі Перу, які быў яго блізкім сябрам. У вестыбюлі мы сустрэлі таксама нарвежскага пасла Вільгельма фон Мюнце-Моргенст’ерне, які з гэтага часу аказваў экспедыцыі вельмі вялікую дапамогу.
I вось, мы купілі два білеты і паляцелі ў Паўднёвую Амерыку. Калі чатыры магутныя маторы зараўлі адзін за другім, мы, зусім знясіленыя, адкінуліся ў глыбокіх крэслах. Цяжка выказаць словамі тое пачуццё палёгкі, якое ахапіла нас пры думцы аб тым, што з першай часткай праграмы мы разлічыліся і цяпер рухаемся проста насустрач прыгодам.
Мы прызямляемся на экватары. — Праблема бальзавых дрэў. — На самалёце ў Кіта. — Паляўнічыя за галовамі і «бандыдас». — Па Андах на «вілісе». — У нетрах джунгляў. — У Ківеда. — Мы сячэм бальзавыя дрэвы. — Уніз па рацэ Паленке на плыце. — Прывабны ваенны порт. — У марскога міністра ў Ліме. — Сустрэча з прэзідэнтам Перу. — З’яўленне Даніельсона. — Вяртанне ў Вашынгтон. — Дванаццаць кілаграмаў дакументаў. — Баявое хрышчэнне Германа. — Мы будуем плыт у ваенным порце. — Перасцярогі. — Напярэдадні адплыцця. — Плыт назвалі «Кон-Цікі». — Бывай, Паўднёвая Амерыка!
Як толькі самалёт пераляцеў экватар, пачаўся паступовы спуск скрозь малочна-белыя воблакі, якія раней распасціраліся пад намі, нібы асляпляльная снегавая пустыня ў зіхатлівых праменнях сонца. Касмыкаваты туман ліпнуў да вокнаў самалёта, потым ён разышоўся і павіс над нашымі галовамі ў выглядзе воблакаў, а ўнізе паказалася ярка-зялёная хвалістая паверхня джунгляў. Мы ляцелі над паўднёваамерыканскай рэспублікай Эквадор і прызямліліся ў трапічным аэрапорце Гуаякіль. З курткамі, камізэлькамі і паліто на руцэ, такімі неабходнымі толькі што, мы вылезлі з самалёта і апынуліся ў атмасферы цяпліцы; адказваючы на прывітанні гаваркіх жыхароў Поўдня ў трапічным убранні, мы адчувалі, як нашы кашулі прыліпаюць да спіны, нібы мокрая папера. Таможныя і іміграцыйныя чыноўнікі абнімалі нас і ледзь не на руках данеслі да таксі, на якім мы даехалі да лепшай у горадзе, адзінай добрай гасцініцы. Там кожны з нас хуценька знайшоў сваю ванну і, напусціўшы халоднай вады, залез у яе.
Мы знаходзіліся ў краіне, дзе растуць бальзавыя дрэвы, і цяпер нам трэба было купіць бярвенні для пабудовы плыта.
Першы дзень мы прысвяцілі вывучэнню грашовай сістэмы і некалькіх іспанскіх слоў, з дапамогай якіх мы маглі б знайсці дарогу назад у гасцініцу.
На другі дзень мы асмеліліся разлучыцца з ваннамі і зрабілі некалькі прагулак, з кожным разам усё далей адыходзячы ад дома, дзе мы спыніліся. I калі Герман задаволіў сваё дзіцячае жаданне дакрануцца рукою да сапраўднай пальмы, а я ўволю наеўся трапічнай садавіны, мы вырашылі заняцца купляй бальзавых дрэў.
На наша няшчасце, гэта было лягчэй сказаць, чым зрабіць. Вядома, мы маглі набыць колькі хочаш бальзавай драўніны, але не ў выглядзе неабходных нам цэлых бярвенняў. Мінулі часы, калі бальзавыя дрэвы секлі тут жа на ўзбярэжжы. Пасля апошняй вайны іх нідзе паблізу не засталося; бальзавыя дрэвы высякалі тысячамі і адсылалі на авіяцыйныя заводы, паколькі гэта вельмі порыстая і лёгкая драўніна. Нам расказалі, што цяпер вялікія бальзавыя дрэвы растуць толькі ў джунглях унутры краіны.
— У такім разе мы павінны паехаць унутр краіны і самі насячы іх, — сказалі мы.
— Ніяк нельга, — запярэчылі нам аўтарытэтныя людзі. — Пачаўся перыяд дажджоў, усе дарогі ў джунглях сталі непраходнымі — разліліся рэкі, і ўсюды непралазная гразь. Калі вам патрэбны бальзавыя дрэвы, вяртайцеся ў Эквадор праз паўгода; тады дажджы скончацца і дарогі ў джунглях прасохнуць.
Апынуўшыся ў бязвыхадным становішчы, мы пайшлі да дона Густава фон Бухвальд, бальзавага караля Эквадора, і Герман разгарнуў перад ім эскіз плыта, на якім былі паказаны памеры неабходных нам бярвенняў. Шчуплы, невысокага росту бальзавы кароль, не трацячы часу, схапіўся за тэлефонную трубку і паслаў сваіх агентаў на пошукі. На любым лесапільным заводзе былі дошкі рознай таўшчыні і асобныя кароткія бярвенні, але ніводнага бервяна, якое адпавядала б нашым патрабаванням, яны не змаглі адшукаць. На звалцы ў самога дона Густава знайшліся два вялікія бервяны, сухія, як порах, але на іх мы далёка не заехалі б. Было ясна, што пошукі бескарысны.
— У майго брата вялікая плантацыя бальзавых дрэў, — сказаў дон Густава. — Яго завуць дон Федарыка, і ён жыве ў Ківеда, невялікім пасёлку сярод джунгляў. Ён забяспечыць вас усім, што вам патрэбна, як толькі мы здолеем наладзіць з ім сувязь пасля дажджоў. Цяпер нічога не выйдзе, бо ў джунглях ідуць дажджы.
Калі дон Густава сказаў, што нічога не выйдзе, то і ўсе спецыялісты Эквадора па бальзавых дрэвах таксама скажуць, што нічога не выйдзе. Такім чынам, мы былі ў Гуаякіле без ніводнага бервяна для плыта і не мелі магчымасці паехаць і самім ссячы дрэвы; такая магчымасць з’явіцца толькі праз некалькі месяцаў, калі будзе ўжо занадта позна.
— Час не чакае, — сказаў Герман.
— I мы павінны дастаць бальзавыя дрэвы, — сказаў я. — Трэба, каб плыт быў дакладнай копіяй, інакш мы наўрад ці застанемся ў жывых.