I wydało mu się, że postawił pierwszych kilka słów jakjegoś niezwykle ważnego zdania.
To zdanie musiało mieć ogromną moc, bo teraz wszystkie zmysły Izydora nastawiły się na tropienie po-czwórności. Szukał ich u siebie na strychu, ale i w ogrodzie, kiedy kazano mu plewić ogórki. Znajdował je w codziennych pracach, w przedmiotach, w swoich przyzwyczajeniach i w baśniach, które przypominał sobie z dzieciństwa. Czuł, że wyzdrowieje, że wyjdzie z przydrożnych chaszczy na prostą drogę. Czy wszystko nie zaczyna się robić jasne? Czy nie wystarczy trochę wysilić umysł i poznać porządek, który wszak leży w zasięgu wzroku, dość tylko spojrzeć?
Znowu chodził do biblioteki gromadzkiej i wypożyczał całe torby książek, bo zdał sobie sprawę, że mnóstwo rzeczy poczwórnych zostało już zapisanych.
W bibliotece było wiele książek z pięknym ekslibrisem dziedzica Popielskiego – nad kupą kamieni unosi się ptak z rozpostartymi skrzydłami, podobny do orła. Ptak opiera się pazurami o litery FENIX. Nad ptakiem widnieje napis: „Ex libris Felixa Popielskiego".
Izydor wypożyczał tylko książki z Feniksem i znak ten stał się marką dobrej książki. Niestety, szybko się zorientował, że cały zbiór książek zaczyna się dopiero od L. Na żadnej z półek nie znalazł autorów o nazwiskach od A do K. Czytał więc Lao-cy, Lenina, Leibniza, Loyolę, Lukiana, Marcjalisa, Marksa, Meyrinka, Mickiewicza, Nietzschego, Orygenesa, Paracelsusa, Pitagorasa, Porfiriusza, Platona, Plotyna, Poego, Prusa, Pitagorasa, Quevedo, Rousseau, Schillera, Słowackiego, Sokratesa, Spencera, Spinozę, Szekspira, Swedenborga, Sienkiewicza, Towiańskiego, Talesa z Miletu, Tertuliana, Tomasza z Akwinu, Verne'a, Wergiliusza, Woltera. A im więcej czytał, tym bardziej brakowało mu autorów początkowych liter: Augustyna, Andersena, Arystotelesa, Awicenny, Blake'a, Chestertona, Dantego, Darwina, Dio-genesa, Eckharta, Eriugeny, Freuda, Goethego, Grim-mów, Heinego, Hegla, Hoffmanna, Homera, Holderlina, Hugo, Junga, Klemensa. Przeczytał też w domu encyklopedię powszechną, lecz nie stał się przez to ani mądrzejszy, ani lepszy. Miał za to coraz więcej do zapisywania w swoich tabelach.
Jedne czwórki były oczywiste, wystarczyło tylko być uważnym:
Słodkie
Gorzkie Słone,
Owoc,
Kwaśne
albo:
Korzenie Łodyga Kwiat
albo:
Zielone Czerwone Niebieskie Żółte,
albo:
Lewe Góra Prawe Dół.
A także:
Oko Ucho Nos Usta.
Wiele takich poczwómości znalazł w Biblii. Jedne z nich wydawały się bardziej pierwotne, starsze, i te rodziły inne. Miał wrażenie, że pod jego okiem czwórki rozmnażają się i powielają w nieskończoność. Zaczął w końcu podejrzewać, że sama nieskończoność też musi być poczwórna, jak imię Boga:
1 H W H.
Czterej prorocy ze Starego Testamentu:
Izajasz Jeremiasz Ezechiel
Cztery rzeki Edenu: Piszon Giszon Tygrys
Oblicza cherubinów:
Człowiek Lew Wół
Czterech Ewangelistów:
Mateusz Marek Łukasz
Cztery cnoty kardynalne: Męstwo Sprawiedliwość Roztropność Czterej jeźdźcy Apokalipsy: Zabór Mord Głód
Cztery żywioły według Arystotelesa: Ziemia Woda Powietrze
Cztery aspekty świadomości: Percepcja Odczuwanie Myślenie
Daniel.
Eufrat.
Orzeł.
Jan.
Wstrzemięźliwość.
Śmierć.
Ogień.
Intuicja.
Cztery królestwa w Kabale:
Mineralne Roślinne Zwierzęce Ludzkie.
Cztery aspekty czasu:
Przestrzeń Przeszłość Teraźniejszość Przyszłość. Cztery składniki alchemiczne:
Sól Siarka Azot Rtęć.
Cztery czynności alchemiczne:
Coagulatio Solutio Sublimatio Calcinatio.
Cztery litery świętej sylaby:
A O U M.
Cztery kabalistyczne sefiroty:
Łaska Piękno Sita Panowanie.
Cztery stany istnienia:
Życie Umieranie Okres Odrodzenie,
i śmierć po śmierci
Cztery stany świadomości:
Letarg Sen głęboki Sen płytki Jawa.
Cztery jakości stworzenia:
Stałość Płynność Lotność Światło.
Cztery zdolności ludzkie według Galena:
Fizyczna Estetyczna Intelektualna Moralna
i duchowa.
Cztery podstawowe operacje algebraiczne:
Dodawanie Odejmowanie Mnożenie Dzielenie.
Cztery wymiary:
Szerokość Długość Wysokość Czas.
Cztery stany skupienia:
Ciało stałe Ciecz Gaz Plazma.
Cztery zasady budujące DNA:
TA G D.
Cztery temperamenty według Hipokratesa:
Flegmatyk Melancholik Sangwinik Choleryk.
I wciąż lista nie była zamknięta. Nie mogła być zamknięta, bo wtedy skończyłby się świat. Tak myślał Izydor. Myślał też, że wpadł na trop ładu, który obowiązuje w całym wszechświecie, na swoisty boży alfabet.
Z czasem tropienie rzeczy poczwórnych zmieniło umysł Izydora. W każdej rzeczy, w każdym najmniejszym zjawisku widział cztery części, cztery stadia, cztery funkcje. Widział następowanie po sobie czwórek, pączkowanie ich w ósemki i szesnastki, ciągłą przemianę poczwórnej algebry życia. Nie istniała już dla niego kwitnąca jabłoń w sadzie, lecz poczwórna zwarta struktura złożona z korzeni, pnia, liści i kwiatów. I co ciekawe – czwórca jest nieśmiertelna – jesienią na miejscu kwiatów były owoce. To, że zimą z jabłoni zostawał tylko pień i korzenie, Izydor musiał przemyśleć. Odkrył prawo redukowalności czwórki do dwójki – dwójka jest okresem spoczynku czwórki. Czwórka stawała się dwójką, gdy spała, jak drzewo zimą.
Rzeczy, które nie ukazywały swej wewnętrznej poczwórnej struktury od razu, stanowiły dla Izydora wyzwanie. Kiedyś przyglądał się Witkowi, który próbował ujeździć młodego konia. Koń wierzgał i zrzucał go na ziemię. Izydor pomyślał, że układ zwany potocznie „człowiekiem na koniu" tylko z pozoru wydaje się dwu-elementowy. Rzeczywiście, istnieje przede wszystkim człowiek oraz koń. Istnieje także trzecia całość, a mianowicie człowiek na koniu. Gdzie więc jest to czwarte?
To centaur, coś więcej niż człowiek i koń, to człowiek i koń zarazem, dziecko człowieka i konia, człowieka i kozy, zrozumiał nagle Izydor i poczuł znowu ten sam, dawno zapomniany już niepokój, który zostawił mu kiedyś Iwan Mukta.
Czas Misi
Misia długo nie chciała obciąć swoich długich siwych włosów. Kiedy przyjeżdżały Lila i Maja, przywoziły ze sobą specjalną farbę i w ciągu wieczora przywracały włosom dawny kolor. Miały oko do kolorów -wybierały dokładnie taki, jaki potrzeba.
Któregoś dnia coś jej się nagłe stało i kazała sobie obciąć włosy. Kiedy farbowane kasztanowe pukle opadły na podłogę, Misia spojrzała w lustro i zrozumiała, że jest starą kobietą.